VOV4.K’ho - Tơngai bơh nam 2016 tus 2020, tus lồi nam 2018, khà hìu rơ[ah gùt lơgar gam di pơgăp 6% (gơmù bơh 1 tus 1,3% pơn drờm mờ nam 2017), neh geh 8 kơnhoàl klàs mờ rơ[ah tàm khà 64 kơnhoàl rơ[ah jăt kơrnoăt sồ 30a; 14 kơnhoàl geh dờp cơ chế jăt kơrnoăt sồ 30a klàs mờ bơta kal ke. Mơya, broă ờ ndrờm bal bơh pas gơs mờ rơ[ah, khà hìu rơ[ah tàm ală tiah kơh bơnơm, tiah làng bol kòn cau gam tàm khà uă.

Lơh jăt khà broă dà lơgar tơmù rơ[ah kơl jăp tơngai bơh nam 2016 tus 2020, Quốc hội neh bơcri kờp jơh priă là 48 rơbô 397 tơmàn priă kờ` tơrgùm tàm ală broă lơh tàm tiah rơ[ah bơh 5 rơndăp broă: broă lơh 30a; broă lơh 135; rơndăp broă dong kờl tơnguh bơtàu lơh sa, uă bơta rài kis lơh broă sa, tơnguh uă broă tơmù rơ[ah; rơndăp broă truyền thông, thông tin; rơndăp broă tơguh bơta pràn mờ sền gròi, sền wơl, kờ` tơmù bơta ờ ndrờm bal bơh pas gơs mờ rơ[ah bơh ală tiah, tơnguh rài kis ai làng bol tàm tiah kal ke in.

Tàm broă bơyai lơh jăt, neh geh uă càr, [òn dờng, hìu nhă geh uă broă lơh di pal, tơnguh geh uă bơta pràn bơh tơl càr, [òn dờng dê, tam gơl phan tam, lơh ngan tu\ geh bơta pràn bơh Dà lơgar mờ tơnguh bơta pràn geh is tàm làng bol, lam sồr geh nùs nhơm lơh ngan sơlèt bơh cau rơ[ah, broă tus bal dong kờl bơh mpồl bơtiàn, ai geh bơta niam klàs mờ rơ[ah kơl jăp.

Mơya, dùl tàm ală kal ke bơh broă dong kờl tơmù rơ[ah tu\ do là cồng nha tơmù rơ[ah ờ hềt kơl jăp, broă ờ ndrờm bal bơh pas gơs mờ rơ[ah bơh ală tiah, mpồl [òn ờ hềt geh ndrờm bal, tàm hơ\ uă ngan là tàm tiah kơh bơnơm hờ đah tô dà lơgar mờ Tây Nguyên; khà gơbàn wơl rơ[ah gam tàm khà 5,1% tàm 1 nam, uă hìu rơ[ah pa gơbàn tai, khà hìu rơ[ah tàm ală kơnhoàl rơ[ah, xã kal ke, tiah làng bol kòn cau uă tiah gam rơlao 50%, geh tiah geh bơh 60 tus 70%.

Ồng Võ Văn Bảy, Vụ trưởng, kuang atbồ Văn phòng đơng lam broă lơh 135, Uỷ ban Dân tộc pà g^t, hìu rơ[ah tàm tiah làng bol kòn cau tơngo\ gơguh, lồi nam 2018, khà gơguh di gơlan gơguh bơh 52% tus 57%. Broă kal ke, ờ ndrờm bal bơh ală tiah, tiah tơnguh bơtàu, kuơ màng là gơwèt mờ ală làng bol kòn cau tơl^k loh.

-Do là dùl tàm ală broă mờ ală bộ, gah lơh broă dà lơgar ờ su\k ơm ngan, kuơ màng là đah Uỷ ban Dân tộc. Tơmù rơ[ah bal gùt lơgar là cồng nha dờng bè hơ\, mơya geh tàm tiah làng bol kòn cau.

Den tàng, broă tơmù rơ[ah pal geh broă lơh, tam gơl pa lơh bè lơi kờ` broă dong kờl tus mờ ală tiah krơi is. Tài broă lơh 135 là broă lơh dờng bơh Đảng mờ Dà lơgar dê, lơh jăt broă lơh bal, bơcri priă ndrờm bal, xã kal ke tàm tiah đah jum măt tơngai mu\t dà lơgar kung ndrờm mờ xã kal ke tàm tiah Mường Tè, càr Lai Châu, ală càr tàm Tây Nguyên.

Tàm khà bơta pràn bơh broă lơh tơmù rơ[ah, bơnah ai tiah kơh bơnơm làng bol kòn cau geh rơlao 80%, ală broă dong kờl ai tiah do in uă ngan. Bè hơ\ nđan lah khà hìu cau rơ[ah kòn cau ngai sơlơ gơguh tàm khà hìu rơ[ah? Jăt ồng Ngô Trường Thi, kuang atbồ Văn phòng Uỷ ban dà lơgar tơmù rơ[ah gơwèt Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội yal, tài khà hìu rơ[ah uă ir. Bu\ lah broă dong kờl ai uă, broă lơh niam kờ` tus tàm tiah do uă mơya pal geh tơngai.

-Tu\ do he rơ\p geh 8 kơnhoàl klàs mờ rơ[ah tàm khà 64 kơnhoàl rơ[ah jăt kơrnoăt sồ 30a, mờ 14 kơnhoàl ờ gam geh dờp cơ chế bơh kơrnoăt sồ 30a dê tai. Pah nam, bol a` ndrờm sền wơl tàm jơnau yal Chính phủ.

Tơnơ\ mờ 12 nam lơh jăt mờ ai bơh broă lơh mùl màl tàm uă kơnhoàl, bol a` đơs là, tơngu me tus nam 2020 geh 50% khà kơnhoàl rơ[ah l^k klàs mờ rơndăp broă lơh 30a là di gơlan geh. Mơya, tàm ală kơnhoàl kal ke ngan, he pal pơn jăt tai bơcri priă, bè kơnhoàl Mường Lát càr Thanh Hoá, kơnhoàl Bác Ái, càr Ninh Thuận…

Nam 2018, Uỷ ban ală bơta tàm mpồl bơtiàn Quốc hội neh bơyai lơh sền gròi bè broă lơh jăt broă tơmù rơ[ah kơl jăp jăt Nghị quyết sồ 76 bơh Quốc hội dê, sền wơl mùl màl broă tơnguh bơtàu, tam gơl bè bơta niam tàm broă tơmù rơ[ah. Khà hìu rơ[ah jăt khà rơ[ah bal uă bơta gơmù gam hờ đơm 6%.

Ồng Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban ală bơta tàm mpồl bơtiàn Quốc hội pà g^t, nam 2019 geh pơn jăt tai lơh jăt broă sền gròi nền nòn, sền gròi bè broă tơmù rơ[ah tàm làng bol kòn cau tiah sar lơgar ngài mờ tiah nhàr dà lơgar, bồt dà lềng. Bơh ală tơngai krơi is, broă tơmù rơ[ah neh geh uă tam gơl, bơh broă tơn jơh jơgloh tơmù rơ[ah tam gơl tus broă tơmù rơ[ah kơl jăp, tơrgùm bơsong bơta tòm rơ[ah. Den tàng, sơlơ tơnơ\ do, broă tơmù rơ[ah sơlơ kal ke. Ồng Bùi Sỹ Lợi pà g^t:

-Tus tu\ do, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội neh crơng gơs mpồl kuang bàng sền gròi mờ neh ai geh tơngu me, broă lơh mờ rơwah tiah kờ` he sơn đờm lơh mơ tàm ală nhai bồ nam 2019 do mờ tơngu me dơ\ do là he sền tơl ală bơta, kờp tơrgùm jơh ală broă dong kờl mờ he neh lơh ai broă tơmù rơ[ah gơwèt mờ làng bol kòn cau, tiah sar lơgar ngài mờ tiah nhàr dà lơgar bồt dà lềng kờ` he g^t broă lơh lơi gam bè ờs, broă lơh lơi pal sơbì, broă lơh lơi pal pơgồp.

He gơtùi go\ mùl màl chờ là ală xã, kơnhoàl rơ[ah den tu\ do neh gơs xã [òn lơgar pa, kơnhoàl [òn lơgar pa den he pal lam sồr, lơh uă, hơ\ kung là tơngu me tòm bơh dơ\ sền gròi dơ\ do dê.

Broă lơh jăt khà dà lơgar tơmù rơ[ah kơl jăp tơngai bơh nam 2016 tus 2020 neh lòt nggùl gùng. Tàm 2 nam do, ală broă lơh niam mờ broă lơh ờ niam neh geh go\ loh làng. Kơ\p kờ` là tàm gơl gùng “tus du\t ndơl”, tơngu me tơmù rơ[ah lơh geh cồng nha bè jơnau kơ\p kờ`, tàm hơ\ lơh niam wơl broă tơmù rơ[ah ai tiah làng bol kòn cau in lơh bè lơi kờ` tơmù rơ[ah mhar mờ kơl jăp.

Cau mblàng Ndong Brawl