VOV4.M’nông - Kon se lah rmôt nu\ih dơh ntưp ăp nău ji way mâp. Nkô| nău yor săk soan bah kon se mô dăng, ngăn lah kon se bah dâng 3 năm deh

Kop nđik lơh: rnôk kon se jêt geh chăt muh, ji đeh mô lah hor dak muh ri mô ir rvê. Aơ alh nău way mâp, mô ho\ dơi lah nău ntưp bah kaman. Yor r^ an ndơ\ kon se hăn khăm lah kon se duh, yor pơng geh nău ji klach mpoeh trong n’hâm, ngăn lah kon se bah dâng 3 khay.

Kon se bah 3-6 khay way mâp duh hô rlău 40 độ C, ân njrăng geh rhoăt krô [ư klach, ndơ\ kon se tât ăp ngih dak si gay săm dil. Kon se rlău 6 khay duh đêt ri dơi săm ta jay, an ngêt sa âk dak, do\ng ăp ntil dak play, n’hanh an kon se pu. Rlău ma do\ng măi rpuh n’hâm way do\ng tâm ngih dak si, gay kon se dơh nsôr, luh n’hak mô lah do\ng ndơ way so\k n’hak tâm muh. Lah saơ kon se jêr nsôr, ji mô saơ bah, duh rlău 39 độ C ri hăn khăm nai dak si.

Ji tôr rmôt kon se 2 năm deh way geh ăp nău ji mpeh tôr, lơn lah bih môr tôr. Kon se geh ji mpeh tôr le\ rngôch geh tât kop nđik lơh. Bih môr tôr ta kon se yor khay tôr geh kol, dak e\k kâng tâm khay tôr, kon se tăng ji tôr, tek tôr. Ăp mboi aơ [ư bih môr yor dak toh luh tâm tôr rnôk kon se bich pu.

Lah kon se jêt nhim nkre duh, mô lah kon se kuăl ji tôr, ji bôk, môr nko an ndơ\ tât nai dak si khăm dil. Dơi do\ng bok duh ntă jâng tôr mô lah bôk kon se. Kônh wa mô do\ng êng ăp ntil dak si kháng sinh an kon se ngêt, yor dơi [ư [al dak si, jêng tât nău săm jêr jo\t lơn.

Ji mpeh khung: Đah kon se ngăch dăng nău hok, ji ndul lah way mâp. Yơn lah nkre ji ndul n’hanh duh ri kon se geh ji khung. Aơ lah nău ji khung n’hanh trong proch. Rnôk hăn khăm an nkoch na nê| an nai dak si g^t ăp nău ji. Way ji knu\ng săm ta jay 2-3 lah bah, yơn an uănh nău kon se roh dak kơt kro mbung, kro măt, cho đêt, đêt dak măt… an ntop dak ơm an kon se đah ngêt sa âk dak, chuyên dak… lah kon se duh hô, hok luh mham, an nga\ch ndơ săm ngih dak si. Mô an kon se ngêt dak si ji ndul tăch ta ăp ntu\k tăch dak si, ngăn lah rmôt kon se bah dâng 2 khay deh

Ji klơm soh: Rnôk kon se duh hô, pal săk, dôr muh ji, nsôr n’hâm n’hanh ji đeh ngăch lơn, kon se le\ ntưp ji klơm soh. Nău ji ntoh bah rnôk kop nđik lơh mô lah djơh trong n’hâm. An kon se rlu mpăn n’hanh ngêt âk dak. Dơi do\ng măi rpuh n’hâm kơl kon se dơh nsôr. Mô do\ng dak si bah siăk lah mô geh nău rgop nt^m nai dak si, yor siăk kơl kon se bah kol ăp ndơ nkân tâm klơm soh.

Ji trong chrach: Rnôk saơ ji way duh n’hanh ji bah dâng ndul, hăn chrach ji. Yor r^ rnôk hăn chrach kon se kuăl ji, dak chrach [ô khêt n’hanh geh rnôk luh mham. An kon se hăn khăm nai dak si dil. Dơi do\ng bok put gri dak duh r’at ta ndul kon se. Mô um an kon se tâm ntu\k dak duh geh mbuh sa [u, yor pơng [ư ntrôl hô. An kon se ngêt âk dak.

Ji mblông dơ\: Lah kon se way siăk âk tâm măng, siăk hô le\ ntưp ji môr ji mblông dơ\ n’hanh n’hâm mblông dơ\. Ji way ntưp kaman n’hanh geh âk tâm rnôk rgâl yan.

Ji ryông klơm soh: Rnôk geh nđik siăk lơh tâm 2-3, kon se jêr nsôr n’hâm, ji uh mblông dơ\ hô lah ji lam săk. Y học kuăl lah ji ryông klơm soh. Nkô| nău yor ntưp kaman ăp mpoi nsôr jêt ngăn bah klơm soh. Ji hun hao ngăch tâm rnôk rgâl yan, geh âk ta rmôt kon se bah dâng 6 khay deh.

Ji jâng ty mbung: Nău ji jâng ty, mbung lah way lah mpeh nău ji duh n’hanh duh rtoh trong mham ăp rplay rchoăl mham ta mbang ty, mbang jâng n’hanh tâm mbung. Ji yor ntưp kaman [ư. An nkhah êng kon se ntưp ji n’hanh ndơ\ hăn khăm, săm ơm. An uănh nđôi ăp nău ji kơt ji ntô rngok n’hanh ăp ntil nău ji geh tât rngok. Tât a[aơ ji jâng-ty-mbung mô ho\ geh dak si săm na nê|. Ăp ndơ pâl bah kon se kơt ding dak toh, rlu\ nga, ndơ pâl... rao kloh n’hanh rao tâm dak duh mô lah ih tâm duh gay nkh^t kaman. Rao jâng ty an kon se, n’hanh mô an kon se sa, pu ndơ do\ng mô lah ndơ pâl [ư ji ntô rngok.

Ơi kônh wa n’hanh le\ băl mpôl! Yor săk soan mô dăng, jêng kon se du\t dơh ntưp ăp nău ji way mâp, n’hanh rnôk ntưp ji way geh ngăch, jêng tât âk nău ji. Yor r^ lah kon se duh hô, nkre nhim âk mô lah kuăl ji ta du đêt ntu\k, he an ndơ\ kon se tât ngih dak si gay khăm saơ na nê| nău ji n’hanh săm ơm

            Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja