VOV4.Mnông: Yan cà phê năm 2014-2015 geh ua\nh năl lah du yan cà phê rngot. Cà phê jur thuk rnoh tăch n’hanh mô âk play [ư khuch âk tât nău rêh bâh nu^h tăm cà phê n’hanh nău geh bâh doanh nghiệp. t^ng nău mbơh bâh ăp nu^h way kan, nău ta ntu\k bâh n’gâng kan rnôk ma nău tâm rlong bâh n’gâng kan cà phê mô nă âk, rnoh ê ho\ geh âk, nău ueh ê ho\ tâm di ndrel đah nău pah kan jan sa nchrah nchrai bâh [on lan kan lo\ mir.

          Yan cà phê năm 2014-2015, tăch cà phê an dak bah dih kanu\ng geh 1 rkeh 250 rbăn tấn, đah rnoh prăk geh tăch ndơ an dak bah dih bơi tât 2 rmen 700 rkeh đôlar, huch 21,9% mpeh rnoh âk n’hanh rlău 20% mpeh rnoh khlay  đah yan ba năp. Tâm rnôk âk n’gâng kan rvăt ndơ tuch tăm Việt Nam geh nău nchrăp t^ng nău way “Geh âk yơn tăch mô khlay rnoh” r^ êng n’gâng kan cà phê hăn rlơ\ đah nău aơ. Tâm yan 2014-2015, bôl ma le\ du\t yan roh cà phê jur rhuk, cà phê rmeh mô âk rnoh tăch an dak bah dih huch yơn rnoh tăch jur thuk, mô geh rgâl đo\ng. nkô| nău tơm jêng tât nău aơ lah yor rgâl bâh trôk nar mih sial, wa\ng sa ta lam ntur neh hao mbrơi n’hanh nău prăk đôlar Mỹ hao khlay tâm ban kơt ăp dak tăch ngluh cà phê do\ng nău kơl rnoh khlay, tăch mô di rnoh prăk n’hanh âk nău mbơh mô tâm di [ư rnoh khlay ta ntu\k tăch rgâl cà phê hao jur mô tâm ban.

Mhâm [ư gay ma n’gâng kan cà phê mât kơt ơm rnoh khlay tâm ăp rnoh ndơ tăch an dak bah dih kơt ăp năm ba năp mpeh đah rnoh n’hanh rnoh khlay tăch an dak bah dih? Ăp nu^h way kan n’hanh doanh nghiệp pah kan tăch rgâl cà phê an lah: mô hôm geh ntrong kan êng rlău ma ăp ntrong kan [ư an tâm ban n’hanh nău tâm rgop tâm ăp rnoh khlăy mpeh nău pah kan tuch tăm- tăch pă cà phê. T^ng nău mbơh bâh wa Đỗ Hà Nam, groi kruanh Hiệp hội cà phê ca cao Việt Nam, tâm rnôk nău kan nsum bâh n’gâng kan cà phê kơt a[aơ, doanh nghiệp an geh ua\nh năl ăp nău ntul rlong gay ma rdâk njêng ntrong kan tăch rgâl tâm di bâh nău rnoh khlay cà phê bâh ntơm tât a[aơ hôm nha knơm âk ta rnoh khlay tăch lam ntur neh.

Geh du\t âk ntrong kan gay ma geh nău dơi yơn nău cà phê a[aơ he dôl mơh nău jêr. Mhâm [ư gay ma ndơ\ rnoh khlay bâh he hao khlay, mir cà phê dôl geh âk tơm le\ ranh jêng tât n’huch rnoh âk play, mô âk tơm do\ng kơt ne\ he u\ch hun hao r^ an geh tăm tay cà phê n’hanh hun hao nâp nâp. Nău ta aơ mô di kanu\ng lah doanh nghiệp ma hôm nha lah nău bâh Hiệp hội cà phê ca cao, n’gâng kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao [on lan n’hanh n’gâng kan ta ntu\k ăp nkual tăm cà phê têh ma he geh kơp tât.

Du nău kan tơm khlay ma t^ng nău mbơh bâh wa Phan Minh Báu, groi Giám đốc ntu\k kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao [on lan n’gor Đồng Nai ndơ\ mbơh lah, ua\nh khlay ta nău rgâl mhe ntil gay ma n’hao nău geh, nău ueh cà phê. Nău ne\ lah r^ dơh yơn [ư mô geh dơh, yor nău kan bôk năp lah leo [ư tay an tâm di gay ma an tâm di đah nău u\ch ta ntu\k tăch rgâl.

Lah kơp 3 tấn cà phê/ha kơt a[aơ r^ nău geh bâh du hê [on lan kan lo\ mir đah ăp ntil tơm tăm êng r^ cà phê mô dơi geh nău tâm rlong. Nău rgâl mhe ntil tơm tăm mbra dơi geh tay ntil mhe geh âk play kơt a[aơ lah he mbra dơi [ư, đah ăp ntrong kan tâm ntop, ndop tơm kơt a[aơ tâm 1 năm lah he mbra dơi do\ng hôm, rnoh âk n’hanh an ntrôl ngăch nău kan aơ. Nkre lah an geh [ư tay nău pah kan t^ng ntrong tâm rgop kan, bâh nău leo [ư an nu^h [on lan pah kan n’hanh rvăt ndơ an khân păng.

Cà phê dak he tăm du\t âk ta Tây Nguyên đah rnoh neh hao tât 500 rbăn ha, đah rnoh cà phê săk găr klâp ma 1 rkeh 200 rbăn tấn/năm. Nău ngăn an saơ, ăp nău tăm, mât, lêh play, nkret do\ng tăch an dak bah dih tâm ba năp nơh hôm nha nchrah nchrai, nu^h dăng nu^h [ư, geh rnôk nău tâm rlong mô ueh đo\ng. tâm rnôk Việt Nam ăp nar lơ ma lăp kan ndrel têh hvi ta n’gâng kan wa\ng sa lam ntur neh, wa Trần Việt Hùng, groi kruanh rnâng kan nt^m leo Tây Nguyên an lah, rlău ma nău n’hao ăp ntil ndơ cà phê nkret do\ng na nê| an geh rgum leo [ư tay nău pah kan, geh nău tâm rgop na nê| đah nău tăm- nkret [ư- tăch rgâl, đah ăp ntu\k, n’gâng kan, ntu\k kan tăch rgâl. Nkre lah mât tăm cà phê an t^ng di đah nău nchrăp, njêng nău pah kan tăch rgâl đah nău geh, nău ueh âk mpo\ng tât nău tăch ngluh, n’hao nău geh an [on lan:

G^t an doanh nghiệp tâm rgop kan ndrel đah ăp rmôt rnăk pah kan kơt ăp ntu\k tâm rgop kan nsum t^ng ntrong mhe mô geh tâm ton mpeh neh ntu dơi đo\ng lah mô, nău tâm kơl kan nsum aơ dơn nău nti rgop mpeh kĩ thuật, ntil tăm tâm rgop đah doanh nghiệp gay ma ge ntu\k tăch rgâl, nkre lah geh nău kơl an manh prăk bâh ngân hàng kơl an nău kan aơ an tâm di. An geh nău kan tâm kơl kan nsum t^ng ntrong aơ r^ mơ n’hao ueh nău geh cà phê, lah kơt a[aơ ăp rnăk pah kan cà phê mât tăm êng, lêh pe\ lôch ne\ tăch êng ndơ an doanh nghiệp r^ nău ueh mô tâm ban, mô geh săk rnglăy âk đo\ng.

Cà phê lah ngoăy tâm âk tơm tăm geh do\ng tơm bâh Việt Nam,le\ nta âk naư kan, n’hao nău geh an [on lan kan lo\ mir. Yor ne\ an geh ntuh kơl rnoh kan an nău pah kan khoa học n’hanh công nghệ đah ntil tơm cà phê gay ma tâm di đah nău kan bâh ăp ntil tơm tăm tâm n’gâng kan wa\ng sa le\ [on lan. Âk nău dăn đă, tâm let năp tay, ngih dak an geh n’hao nău pah kan mât ua\nh ntil, geh nău nchrăp kơl mpeh tơm prăk gay ma ndơn ăp mir tơm cà phê ranh ta Tây Nguyên đah ăp ntil cà phê geh săch mhe, rgâl mhe nău geh ueh cà phê mpo\ng tât n’gâng kan cà phê Việt Nam hun hao nâp nâl../.

                                                Nu^h rblang: Thị Đoắt