VOV4.M’nông – Tâm lvang sa jăch bah kon se, nău săch ndơ sa lah du\t khlay. Yor, lvang kon se ntơm [ư bên đah ndơ mhe rlău ma dak toh me gay tâm di to\ng ăp ndơ kah. Aơ lah lvang kon se nti n’hanh jêng blău njoah loăn, đăp mpăn an nău hun hao le\ rngôch. Nu\ih nchih nkô| trăch tâm nchră đah nai dak si Hoàng Ngọc Thành, Groi kruanh Khoa nhi, Ngih dak si Đa khoa n’gor Gia Lai mpeh ăp nău ndơ sa kah ân njrăng an kon se tâm lvang sa jăch.

Ơi nai dak si, moh rnôk ri kon se dơi sa jăch gay ntop ndơ kah rlău ma dak toh me ? ndơ [ư ?

Hoàng Ngọc Thành: Rnôk kon se deh, pu dak toh me da dê n’hanh rgâl lvang sa jăch ri lvang sa jăch ueh ngăn lah khay tal 6 let lơ. Yor ta rnôk khay tal 6 ri trong khung proch le\ kranh đê|. Bah trong dak diu, ăp ndruch glô nting, ndrui trong proch le\ dơi [ư lêk ndơ sa… yor ne\, khay tal 6 let lơ lah rnôk ueh ngăn an kon se sa jăch.

Tâm lvang sa jăch bah oh bê, nu\ih me ân t^ng ăp nău way mpeh ndơ kah m’hâm an oh bê đăp mpăn kon se hun hao ueh, ơi nai dak si ?

Hoàng Ngọc Thành: Ndơ sa kah bah kon se sa jăch dơi nkoch rblang đah du rwang v^l ndơ sa. Tâm ne\, dak toh me lah khlay, gu\ nklang. Jêh ne\ lah 4 rmôt ndơ sa: Gluxit lah rnih, protit lah rmôt đạm biăp trau mô lah poach mpa, rmôt tal 3 lah lipit lah ngi (ntru\t đă ta aơ do\ng ngi biăp trau ueh lơn ngi poach ka), rmôt tal 4 lah chất khoá n’hanh vitamin. Chất khoáng n’hanh vitamin mô dah can-xi, phốt pho, ăp vitamin rmôt A, B, C, E

Nău way t^ng sa lah sa đêt, bôk năp hôm e do\ng dak toh me lah khlay, an sa ndơ sa bah đêt mbrơi mbrơi. Ndơ sa săch bôk năp lah ndơ sa rnih geh nju\ng lor, jêh rgâl an ndơ sa âk mbrơi mbrơi, jêh ne\ rgâl an ndơ sa geh tăng bôh, ndơ sa tăng bôh ri bôk năp ndơ sa đạm poach ka lor, jêh rgâl an đạm poach geh dak.

Gay dêr nău ndơ sa [ư an oh bê ăp nău ji mpeh trong proch, ri rnôk nkret gâm ri an kon se sa dil, an jo\ mbra r’iu, kaman lăp.

Ta âk nkual [on lan a[aơ, yor mô geh ndơ an kon se pu da dê đah dak toh me tâm 6 khay bôk năp, âk nu\ih me an sa jăch rnôk 4 tât 5 khay. Nău aơ mbra khuch m’hâm tât trong proch bah kon se ơi nai dak si ?

Hoàng Ngọc Thành: Ta nkual thôn [on, âk rnôk an kon se sa ơm, bah 4 tât 5 khay deh ri nău aơ đêt dơi geh nău nkoch tât. Yơn geh âk rnăk, oh be nchơm 2-3 khay le\ sa hôm, nău aơ rlơ\ đah khoa học, rlơ\ đah nău hun hao sinh lý bah kon se. Yor khay tal 4 let lơ, trong proch bah kon se mơ nchơm hun hao, khay tal 6 ri mơ kranh le\ rngôch. Lah an sa bah năp 4 khay, ri trong proch bah kon se mô geh ndrui gay lêk rnih n’hanh chất êng, jêng tât mô dơi lăp ndơ sa, [ư mô ueh ndrui n’hanh trong proch, jêng tât nău kon se ji ndu\l, dơh bih kaman. Jêng an kon se sa jăch ueh ngăn lah 6 khay let lơ, đah nău nar khay, nău mât uănh kon se jêr jo\t ri dơi dơn ta tâm bah khay tal 4 let lơ.

Rnôk an kon se sa jăch di trong n’hanh di khay bah kon se ri ăp chất dơi lăp tâm săk oh bê, dơi săch n’hanh lăp kơl an săk oh bê dơi ngăch dăng, tâm rnôk hun hao bah kon se đêt ntưp nău kop ji. Lah an kon se sa jăch ơm, nău geh lgeh du\t lah [ư brêt têh, n’hanh brêt têh mbra rwa\ch jêng tât du đêt nău kop ji êng jêng soan dăng rcho\l nău ji hu\ch [ư kon se hun hao mô to\ng ăp, đêt đo\ng lah [ư kon se ntưp nău ji hô, đêt đo\ng lah kh^t nu\ih.

Rnôk kon se ntơm tâm khay sa jăch, du đêt nu\ih me juh rnih phe, gâm jêng rnih por an kon se sa. Trong [ư aơ geh nău di đo\ng n’hanh sa jăch bah kon se m’hâm ntơm dơi ơi nai dak si ?

Hoàng Ngọc Thành: Nău juh phe an kon se sa dơi do\ng bôk năp, n’hanh dơi do\ng tâm 1 khay dơm, jêh ne\ lah, kon se rgâl an sa ndơ poach ka. Rlău ma nău juh phe mô lah ru\k por dak, ân ntop ăp ndơ sa êng kơt đạm poach tui ka. Đạm poach ka lơ kơh an sa lor, ne\ lah poach su\r,  poach ndrôk, poach djăr,… jêh ne\ rgâl rnih mpa tâm dak kơt ka, jêh an sa tui, reng bah kơi.

Dăn nai dak si an g^t, rnôk kon se sa jăch, moh ăp chất dơi uănh lah nău khlay đah kon se ?

Hoàng Ngọc Thành: Bôk năp lah Protit, lah đạm, mbra kơl [ư kranh tế bào săk kon se, [ư săk kon se hun hao mpeh soan, ăp tế bào, [ư an săk kon se hun hao têh. Rmôt lipit lah rmôt an ndơ ngăch dăng n’hâm soan kon se, rgop têh jêng ăp màng tế bào thần kinh, tế bào sinh dục. Gluxit lah rnôt rnih, pă an n’hâm soan ngăch dăng an ăp tế bào mpât. Vi chất n’hanh ăp vitamin. Tâm vi chất ri geh can-xi, Phốt pho. Canxi ri rgop nău khlay hun hao sêk, phốt pho nău khlay hun hao sêk, nting an kon se. Hôm ăp vitamin kơl an rgâl tế bào. Rmôt vitamin A kơl hun hao tế bào tôr an kon bê. Rmôt vitamin C kơl hun hao màng liên kết tế bào, n’hao nău nâp dăng ăp trong rse mham. Rmôt B kơl rgâl tế bào, rmôt E rgop tâm nău rgâl ăp tế bào sinh dục.

Ăp vitamin n’hanh chất khoáng du\t khlay đah nău hun hao bah kon se. Ndr^ ăp vitamin aơ geh âk tâm ăp ndơ sa m’hâm hơi nai dak ?

Ăp vitamin n’hanh khoáng chất geh tâm ăp khung klơm mpa kơt: klơm, leh, ăp poach tâm soan. Rlău ma ne\, tâm ăp ndơ sa kơt biăp geh du\t âk khoáng chất n’hanh vitamin. Biăp nđir geh âk vitamin kơt: A, C ăp ndơ sa geh dak rm^t, chăng geh âk vitamin A kơt gấc, blân srat, cà rốt, …. Nău ntop ăp ndơ sa bahg biăp nđir pă an rnoh vitamin an kon se du\t âk.

Dăn lah ueh nai dak si.

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja