VOV4.M'nông: Đăk Glei lah ngoay tâm âk nkuăl hôm e âk bri ngăn Kon Tum n’hanh Tây Nguyên. Aơ lah nkual bri tu dak du\t khlay tâm rkum dak me Sê San. Nău jao neh, jao bri an [on lan [ư tơm ta Đăk Glei dôl an saơ săk rnglay rnôk geh nău kơl trok prăk mât njranưg ntu\k ntô bri.

            Djăt ma ôi nar poăn ăp pơh, ăp rmôt mât njrăng bri bah [on Đăk Wất, xã Đăk Kroong, nkuâl Đăk Glei, n’gor Kon Tum, hăn chop uănh bri bah [on mât. Nô A Tùng, Kruanh [on Đăk Wất an g^t, bri mât nsum bah kônh wa hvi 170ha, geh 4 rmôt tâm pleh hăn chop uănh mât njrăng, jêng ăp nău tih lăp lơh bri dơi nking nchăng ngăch da dê:

            “Bri rnôk jao an [on mât ri he tâm rđ^l: bah năp rnôk mô ho\ jao an [on mât ri kônh wa nha hăn mu^h mir mô lah lơh joi si đo\ng, rnôk ho\ jao an [on mât ri [on lan le\ mât njrăng lhăt. Kônh wa mô geh nu^h nănh lăp lơh bri đo\ng. Tâm [on lan ri nha [ư trong nchrăp đo\ng. Du pơh hăn du tơ\, geh rnôk du pơh hăn bar tơ\ hăn t^ng rmôt. Lah mô geh ntil nău ri tâm pă t^ng nar kơt nê, hôm lah tăng nteh bu koh si, tăng nteh máy ri rmôt hăn chop uănh nha hăn bah dih trong nchrăp đo\ng. Thôn aơ le\ geh 1 tơ\, 12h măng hăn nhu\p mpôl lơh si đo\ng”.

            Kônh wa [on Đăk Wất dơi [ư tơm bri ngăn ntơm bah kêng du\t năm 2015 rnôk n’gor Kon Tum an [ư bôk nău kan jao neh, jao bri an [on lan mât. Bôk năp, n’gor jao an kônh wa mât njrăng hvi 155ha, yơn tă bah mât njrăng jăp, kônh wa dơi ăp rnăk [on lan geh neh mir dăch kêng bri nsing nơm, jao an tay 16 ha gay mât njrăng, hun hao bri. Nô A Tia, ngoăy tâm ăp rnăk [on lan geh neh mir jao tay an [on mât rơ\ tay bri, an g^t:

            “Ntơm nơh gâp geh mir ta nê đo\ng. Ntơm bah rnôk thôn họp, lah bri aơ lah bri tu dak tơm dak bah [on, ri gâp u\ch an đo\ng yor ma nău rêh nsum bah [on, tâl bar lah neh ntu. Rnăk gâp geh me gâp, nô gâp n’hanh gâp nơm geh 2ha neh mir, djăt thôn họp nkoch trêng mpeh pah kan mât njrăng bri lam [on lan jêng gâp u\ch an, jao êng an thôn mât njrăng, gay jêh aơ tay geh so\k do\ng sa bah bri”.

            Ta nkuâl Đăk Glei, n’gor Kon Tum, bri jao an [on lan mât njrăng du\t lhăt n’hanh geh nău tam. Aơ lah nkuâl geh rnoh âk [on [ư tơm bri du\t âk Tây Nguyên đah 18 thôn, [on dơi pă an “bìa đỏ” an neh bri [on mât nsum. Nkre đah jao neh, jao bri, trong kan trok prăk săm mât njrăng bri le\ kơl kônh wa ta ăp [on g^t êng kloh nău khlay bah bri đah nău mât njrăng tơm dak, ntu\k gu\ rêh ndơ tâm bri.

            Wa A Nhác, kruanh [on Đông Nay, xã Đăk Man, nkuâl Đăk Glei an g^t, nơm geh bri mât dơi tơm dak le\ ma [on păng mô kâp ku^h ntu dak. Le\ rngôch kônh wa do\ng dak tu da dê hoch êng bah bri s^t [on, do\ng wa\r năm ăp khay mô le\. Ndrel đah đăp mpăn tơm dak do\ng, nău mât njrăng bri kơl kônh wa ăp năm dơn prăk săm mât njrăng bri đo\ng. rnoh prăk dja lor bôk năp to\ng du gâl nău u\ch geh nău rêh bah kônh wa:

            “Ntơm bah neh bri, mât njrăng bri ri mât dơi tơm dak, mât dơi ntu\k gu\ rêh ndơ tâm bri, mât njrăng dơi nău rêh bah kônh wa, njrăng p^ch rlâm neh, dak sor rchoh. Trong nchrăp bah ngih dak, uănh năl ri đăp mpăn oi nău rêh bah kônh wa. Rnoh prăk săm mât njrăng bri ăp năm dơi ntop kơl an kônh wa nkra trong dak hoch êng khuch djơh, trong hăn [on lan, lôch nê jay rgum [on geh khuch khat nê nơh”.

            Đah n’gâng kan ta ntu\k, lơn lah gưl xã, jêr jo\t tâm pah kan mât njrăng bri le\ dơi tâm kơl rnôk geh nău tât râng ue\h bah nu^h [on lan. Wa A Quang, Groi kruanh UBND xã Đăk Man, nkuâl Đăk Glei an g^t, ăp năm rlău aơ, 340ha bri ta xã way dơi mât njrăng ue\h, prăk săm mât njrăng bri le\ du gâl to\ng an nău rêh nu^h [on lan đo\ng. Mpeh jo\ jong, ngih dak ân uănh năl n’hao rnoh âk geh sa bah bri an kônh wa ăp [on lan, gay to\ng ăp lơn u\ch geh nău rêh bah kônh wa tâm ban kơt n’hao dăng lơn đo\ng nău kan mât njrăng bri:

            “Pah kan jao neh, jao bri an thôn, [on mât ri ntơm bah rnôk geh trong nchrăp bah ngih dak ntop kơl prăk săm mât njrăng bri, kônh wa le\ geh nău dơn kan, way hăn chop uănh, ntru joi, đăp mpăn mât njrăng bri, mô an roh bri. Ntơm bah năm 2016 1ha lah geh 400 rbăn prăk. N’gâng kan ta ntu\k dăn đă tay, ngih dak ntop kơl tay, 1ha ntơm bah 600- 700 rbăn prăk, mhâm [ư gay nău rêh kônh wa đăp mpăn lơn, geh nău dơn kan mât njrăng bri jăp ue\h lơn.”

            Nău ngăn an saơ, trong kan trok tâm prăk săm mât njrăng bri ta nkuâl Đăk Glei dôl njêng luh nău dơi ndrop, nê lah bri dơi mât njrăng, hun hao n’hanh kônh wa ta ăp [on lan geh tơm prăk do\ng gay rgâl nău rêh./.

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân