VOV4.M’nông: Kônh wa rnoi Bunong Gar, ta xă Dà Rsal, nkuăl Dam Rông. N’gor Lâm Đồng, du\t ntôh n’hao yor geh bu ranh [on Nơm Y Biêng. Wa lah nu\ih du\t knơm, nău kan hăn ndrel đah nău ngơi, ntrong leo tâm ăp nău n’hanh nkoch trêng, nt^m an kônh wa ndrel [ư t^ng. wa le\ rgop tâm rnglăp kônh wa rnoi mpôl ta ntu\k, ndrel soan ndrel nuih n’hâm ngih dak ndâk njêng xă Dà Rsal tât lor bôk nău kan ndâk njêng thôn [on mhe, lah xă bôk năp tâm 64 nkuăl ach o bah lam dak dơi kơp dơn tâm di thôn [on mhe.

            Bu ranh [on Nơm Y Biêng (deh năm 1940) ta thôn Păng Pế Dơng, xã Dà Rsal, nkuâl Dam Rong, n’gor Lâm Đồng, bol mô hôm dăng soan yơn bôk rngok nha du\t kah ngăn. Tăng lư mpôl hên bah ngai tât, bu ranh [on rah rơch wơt nău. Păng an g^t, kônh wa thôn Păng Dế Dơng way t^ng jăp gung trong bah Đảng, pháp luật bah Ngih dak, nsrôih wa\ng sa, mât njrăng [on lan đăp mpăn n’hanh g^t tâm rnglăp  nsum mât ndray văn hoá way ơm:

            “Gâp way nsrôih ntru\t đă kônh wa nsrôih wa\ng sa. T^ng trong Đảng, Ngih dak. Jăp gơih lo\ kan, tâm ban kơt mât ndray nău way ơm bah u che he đo\ng. kônh wa mpôl hên way lah ue\h n’gâng kan ăp gưl le\ mât uănh du\t âk, geh âk trong kơl, trong nchrăp ntop kơl an kônh wa. Gâp mbra nkoch trêng tay an kônh wa mpeh trong nchrăp gung trong bah Đảng, Ngih dak. kônh wa ta aơ du\t đăp mpăn wa\ng sa, rêh ue\h chroh ue\h. kônh wa ta geh nău tâm rnglăp pêt mât nsum, geh nău tâm g^t wât nsum, rnă njrăng dơi mât đăp mpăn. Gâp du\t rhơn mpeh nău nê.”

            Leo lor trong kloh ang tâm nău rêh ăp nar, bu ranh [on Y Biêng mô dơn nt^m nti kon său hăn lor bôk năp tâm pah kan jan sa, ma hôm du\t nsrôih mât ndray văn hoá bah rnoi nu^h he. Ăp rnôk lễ hội mô lah ăp rơh họp thôn tâm ban kơt mât đah ăp rnăk wâl, păng way ôp kuăl kônh wa g^t mât ue\h ăp nău way ơm bah u che he, kơt tu\r ch^ng goh gong, mpât mprơ, nău way nkah g^t me bơ\ …;n’hanh ntlơi mbrơi ăp nău way mô hôm tâm di đah nău rêh mhe, nău kơt joi kô| nău rnôk kop ji, tê| peh nđăp nsao rlău ir…nkoch mpeh bu ranh [on Y Biêng, nô Păng Ting Y Tâm, Kruanh thôn Păng Dế Dơng n’hao êng săk:

            “Uănh nsum kônh wa tâm thôn hôm ach o đo\ng. Bol ma kơt nê|, tâm ban kơt ăp ntil ma bu ranh [on mhe nkoch, ri kônh wa du\t djăt t^ng Đảng, Ngih dak. Lơn lah, bu ranh [on lah nu^h du\t geh nsing nơm, bu ranh [on way leo lor [ư jăp ue\h an kônh wa tâm thôn djăt t^ng, kuăl jă oh kon tâm jay dâk [ư lor gay kônh wa tâm [on kơt t^ng, nsrôih wa\ng sa. Păng ntru\t đă kônh wa tâm thôn ân g^t mât ue\h ăp rnoh khlay ue\h lăng bah nău way ơm bah u che he kăl e an tay bah kơi, lơn lah săk ntơr văn hoá bah nu^h Bunong”.

            Wa Bon Krong Y M’Rong, Groi Bí thư Đảng uỷ xã Dà Rsal, an g^t, nơm geh ăp nu^h nsing nơm tâm [on lan kơt bu ranh Y Biêng, le\ kơl n’gâng kan ta ntu\k tâm nău nkoch trêng gung trong, trong kan bah Đảng, pháp luật bah Ngih dak mât geh nău tam lơn. Kônh wa nsing nơm t^ng Đảng, Ngih dak, jăp gơih wa\ng sa n’hanh mât ndray săk ntơr văn hoá bah rnoi nu^h he:

            “Xã geh le\ rngôch 7 thôn, tâm nê 4 thôn lah kônh wa nu^h yăn n’hanh 3 thôn lah kônh wa rnoi mpôl đê| ma lơn âk lah kônh wa rnoi Bunong Gar. Ăp nău ntru\t đă bah bu ranh [on, kônh wa du\t nsing nơm n’hanh kơt t^ng ma trong nsrôih, mât chăm tâm pah kan jan sa, nsing nơm t^ng Đảng, Ngih dak, n’hanh nău khlay lơn đo\ng lah kônh wa le\ mât du\t ue\h rnă njrăng đăp mpăn [on lan, Mât ue\h ăp rnoh khlay săk ntơr bah rnoi nu^h. Đăp mpăn wa\ng sa, t^ng trong leo [ư tuch tăm mât rong jăp blău bah ăp ntu\k êng [a [a\. bol ma nău rêh wa\ng sa mô ho\ lăng geh yơn le\ geh hun hao du\t âk rđ^l đah ntơm nơh, nău rêh nar lơn ma đăp mpăn, mô an geh roh đăp mpăn rnă njrăng”.

            Đah nău du nuih n’hâm bah nu^h [on lan, năm 2017, xã Dà Rsal, nkuâl Dam Rong, n’gor Lâm Đồng, le\ dơi kơp dơn di rnoh [on lan mhe. Aơ lah xã lor bôk năp mpeh 64 nkuâl ach o 30a bah lam dak di rnoh [on lan mhe. Gay dơi geh nău dja geh du gâl nău rgop bah nu^h nsing nơm kơt bu ranh [on Nơm Y Biêng, rgo\ jă kônh wa nsum soan du nuih n’hâm ndrel ngih dak rdâk njêng nău rêh nar lơn ma hơm răm đăp mpăn./.

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân