VOV4.M’nông – Nau kan dak loh n’hanh răk kloh ntu\k ntu gu\ âm lah du nau ntul rlong têh tâm lam ntur neh geh nau tât n’hâm soan, ntu\k ntu, nau jut n’huch ach o…Kan pă dak kloh n’hanh to\ng lah ngoai tâm âk nau dơi gay mât chăm n’hâm soan ân kon nu\ih. Đăp mpăn tơm dak kloh n’hanh răk kloh ntu\k ntu mra rgop nau rdâng 80% nau ji. Mât ntu\k ntu rêh gay hn hao nâp nâl mro geh [ư đah âk nau kan mât dak kloh n’hanh răk kloh ntu\k ntu tâm ăp n’gor, ăp dak.

Dak kloh lah drăp ndơ khlay yơn mô di lah geh âk mro. Dak lah ntil ndơ do\ng hlay ân nau rêh, rlơ\ ma nê ko\ mra [ư jêng âk nau tât mô ueh ân kon nu\ih rnôk păng geh nau rgâl, dak lip, bri prăng…Yơn lah, ta Lâm Đồng, kan ntuh kơl, mât n’hanh leo do\ng ăp nau kan pă dak kloh ri mô geh nau leo săk  rnglay ngăn. Nau  nchih nkoch tât nau mpu\ng prăk rmen tă bah nau nkra ntu\k pă dak do\ng tâm nkuăl [on lan rnoi đê| ta n’gor Lâm Đồng ba kơi aơ mra nkoch n’hêl tât nau kan aơ.

Ta xã Lộc Thành, nkuăl Bảo Lâm, n’gor Lâm Đồng, nau pă dak kloh ueh mro lah nau kan jêr ngăn đah [on lan ta aơ, ngăn lah tâm yan vai. Wa K’Gin, nu\ih [on lan ta Thôn 15 xã Lộc Thành, ngơi:

 ‘Gâp hăn dâk dak tâm thong ba dâng ri, ngai nklăp 300m, yar si\t, ngih ri geh ku\ih ntu dak đo\ng, ntu dak đah ri ri\, geh du mlâm ntu êp nê đo\ng, ngih hên kuih 4 ntu dak ma mô geh dak do\ng. Yan mih ri do\ng dak aơ, ngih ku\ih ntu. Yan vai ri mô geh dak. Hôm ntu khoan ri ngih dak mhâm nau [ư ri\ [on đah ri bu geh dak do\ng, yơn đah aơ ri mô geh nsum du thôn”.

Mô êng ta Lộc Thành ma ăp xã êng bah nkuăl Bảo Lâm, n’gor Lâm Đồng kơt lah Lộc Lâm, Lộc Bắc ko\ geh kơt nê đo\ng, mô lah mô to\ng dak do\ng nkre tâm yan mih. Yuh Ka Rợp, ta xã Lộc Lâm, nkuăl Bảo Lâm ân gi\t, geh rnôk kônh wa do\ng n’ăp ma dak mô kloh gay ma muh ntuh đo\ng:

 ‘Hên u\m ntuh  ri ma dak mô saơ kloh ôh, dak [ơ\ ngăn. Ngêt ndrel ma u\m ntuh ri phah la ma u\m dak kơt nê dơm. Phung kon se aơ ri moh dak khân păng saơ ri ngêt dak nê ro”.

Ti\ng wa Đặng Ngọc Thanh, Groi Kruanh UBND xã Lộc Thành, nkuăl Bảo Lâm, phung hên ho\ geh âk nau đă đah UBND nkuăl Bảo Lâm gay nkra mhe du đê| ntu khoan geh ntuh kơl tă bah tơm prăk dak kloh gay do\ng nsum tă bah bôk nau kan 134, 135 ho\ le\ djơh khuch bah năp nê, nkre ndâk nkra tay du đê| ntu dak khoan mhe tâm nkuăl [on lan rnoi mpôl đê| yơn tât rnôk aơ ri ê geh nau dơi [ư. Wa Đặng Ngọc Thanh, ngơi:

 ‘Tâm xã Lộc Thành ri tâm ăp năm rlau aơ, geh ntuh kơl nkra 2 mlâm ntu khoan n’hanh du ntu 135. Yơn lah, tât năm 2010 ri xã Lộc Thành jao tơm điện ân rmôt kan bu mât njrăng, ri nu\ih [on lan bu mô tâm rgop prăk đienẹ yor ri ma le\ koh lơi n’hanh ntơm bah nê tât a[aơ ri ntu\k pă dak aơ mô hôm geh pă tay ôh. Mhe nơh ri xã Lộc Thành ko\ [ư săm [ut leo mbơh njoăl tât jrâu kan nroi mpôl đê|, UBND nkuăl gay đă bu kơl an 65 rkeh prăk gay ma têk rse điện mhe n’hanh n’hao nkra trong n’hoch dak, van pơk dak n’hanh pom dak”.

Ta xã Bảo Thuận, nkuăl Di Linh, n’gor Lâm Đồng-du xã mhe nkra njêng luh bah nkuăl jêr jot n’hanh dôl tâm trong ndâk njêng [on lan mhe, yơn âk năm ma aơ, nu\ih [on lan ta aơ hôm mô geh dak gay ma do\ng ơm. Ntu\k pă dak kloh ueh ta aơ ri mô to\ng dak, bol ma ngih dak ntuh kơl ma rhiăng rkeh prăk gay ma n’hao, nkra mhe.

Mô to\ng dak do\ng [ư ma rhiăng rnăk [on lan ta xã Bảo Thuận, nkuăl Di Linh do\ng dak bâk êng tă bah dak me tâm xã nơm. Wa K’Bril, Groi Kruanh UBND xã Bảo Thuận, ngơi:

 ‘Đah dak kloh ri bah năp nơh kual lah Lapel, geh ntuh kơl tă bah jo\ hôm ri di\ng ntu\k nê ko\ djơh khuch hôm. Hôm ntuk pă dak kloh ueh êp ntu\k bu pă dak rgum nsum ri a[aơ ko\ ho\ nkra ân mhe, đah ăp ntu\k pă dak kơt aơ ri du đê| ntil máy ko\ djơh le\ hôm”.

Ntơm năm 2004 tât a[aơ, Lâm Đồng ho\ ntuh kơl rlau 128 rmen prăk gay nkra 178 ntu\k pă dak kloh rgum tâm nkuăl [on lan, nkuăl jru, ngai, nkuăl rnoi mpôl đê|, tâm nê 149 ntu khoan, 29 ntu\k pă dak rgum. Yơn nau mô to\ng dak do\ng ân [on lan hôm dơi uănh lah ngoai tâm âk nau ji nuih rnôk mâp [on lan tâm ăp nkaưl kơt Bảo Lâm, Di Linh, Đam Rông…Tâm rnoh aơ, a[aơ geh tât 47 ntu\k pă dak mô geh nau nâp, tâm nê geh 34 ntu\k pă dak nsru\ng [hiău, 13 ntu\k pă knu\ng to\ng geh 50%. Nkô| nau ngăn lah yor nau mô mât ân nâp nau njrăng ri di\ng ntu\k pă dak kloh djơh, khuch ngăn kơt nê.

Nău tâm nchră đah wa Phan Văn Hợi, Groi kruanh ntu\k dak kloh ueh n’hanh răk kloh ueh ntu\k ntô gu\ âm thôn [on n’gor Lâm Đồng mpeh nkô| nău aơ.

Ơi wa, wa uănh lah mhâm mpeh săk rnglay ueh do\ng ăp ntu\k dak kloh ueh ta thông [on, ngăn lah nkual jru ngai, nkual [on lan rnoi mpôl đêt ta n’gor Lâm Đồng a[aơ ?

Phan Văn Hợi: Ăp ntu\k pă dak do\ng răk kloh ueh ntu\k ntô gu\ âm thôn [on ri du đêt ntu\k ntuh kơl t^ng bôk nău kan 134, 135, ngăn lah ăp ntu\k ntu koar ri mât uănh bah kơi ntuh kơl mô ho\ geh săk rnglay ueh, geh du đêt ntu\k ri mô do\ng. nkô| nău ta aơ lah trong kan mât uănh jêh ntuh kơl pơng mô ho\ rjăp, du đêt ntu\k mô geh uănh tât nău mât njrăng jêh ntuh kơl n’hanh trong kan [ư pơk do\ng jêh ntuh kơl.

Gay mkra ăp nău hôm e aơ, t^ng wa moh ntu\k ân geh trong mkra na nê| ?

Phan Văn Hợi: Gay mât uănh, do\ng ăp ntu\k dak kloh ueh thôn [on an geh tam ri lor lah n’gâng kan [on lan uănh m^n lơn n’hanh an geh âk trong nt^m rđau rah wah n’hanh ngăn ngên mpeh ăp ntu\k tât mât uănh n’hanh pơk do\ng ăp ntu\k dak n’hanh rmôt n’gâng tơm mât uănh t^ng ăp ntu\k gay n’hao dơi mât uănh. Tal 2 tay, n’gâng kan ân nkoch trêng rgo\ jă nu\ih [on lan tâm trong kan mât uănh, tât ndơ\ prăk… gay nu\ih [on lan wât tay mpeh nău ueh ma Đảng n’hanh Ngih dak le\ ntuh kơl ndâk [ư ăp ntu\k pă dak do\ng an nău u\ch ngăn bah nu\ih [on lan ta nkual jru ngai, ngăn lah nu\ih rnoi mpôl đêt.

N’gor Lâm Đồng le\ geh ntru\nh an 28 nău ntru\nh mpeh trong kan mât uănh ntu\k pă dak do\ng rgum, tâm nău ntru\nh aơ geh nkoch tât nău kơl an trong kan mât uănh, ntop kơl nu\ih tât râng mât uănh do\ng ndơ dak do\ng. Lah đăp mpăn [ư t^ng nău ntru\nh 28 aơ ri mbra ns^t tay nău ueh tâm trong mât uănh.

Ơi wa, ndrel đah ăp ntu\k geh a[aơ, dơi g^t tât aơ tay n’gor Lâm Đồng mbra mbơh [ư tay ntuh kơl âk ntu\k dak kloh ueh thôn [on êng, ndr^ gay dêr nu nău âk ntu\k dak kloh ueh geh tâm nău mô an dak kơt a[aơ, trong kan ntuh kơl ri mhâm dơi mbơh [ư ?

Phan Văn Hợi:  Tâm lvang tât lah 2016-2020, đah bôk nău r[o\ng dak kloh ueh ngih dak ri le\ ndôp tâm bôk nău kan ndâk njêng thôn [on mhe. Trung ương geh âk bôk nău kan bah ngân hàng lam ntur neh pơk hvi ntil ndơ [ư mpeh bôk nău dak kloh ueh n’hanh răk ntu\k ntô gu\ âm thôn [on rlău 21 n’gor, nkual [on têh ta lam dak, tâm ne\ geh n’gor Lâm Đồng. Năm 2014-2015 ntu\k kan le\ [ư t^ng dăp rgum, uănh nău dăp rgum pă dak do\ng, dak kloh ueh n’hanh răk ntu\k ntô gu\ âm thôn [on tâm n’gor. Nkre tâm ôp tâm nchră an n’gâng kan Tuch tăm mât rong n’hanh hun hao [on lan, UBND n’gor Lâm Đồng mpeh dăp rgum [ư t^ng bôk nău kan aơ tâm lvang 2016-2020 bah n’gor, n’hanh mbra mbơh [ư tâm bôk năm 2016.

Tâm aơ geh ăp rnoh ntil ndơ [ư mpeh ndâk njêng ăp ndơ do\ng, rnoh ntil ndơ [ư mpeh mât uănh ndơ do\ng jêh ntuh kơl du trong ueh lơn đah bah năp. Tâm ne\ geh nkoch tât nău rgop bah nu\ih [on lan, đah nău prăk manh bah [on lan tâm trong kan ntuh kơl, ndơ do\ng rnôk ndâk njêng ri an geh nău râng bah nu\ih [on lan rgop prăk tâm bôk nthoi bah trong ding me tât jay [on lan, geh kơt ne\ mơ n’hao nău uănh bah nu\ih [on lan tâm mât uănh n’hanh do\ng. Tâm aơ nkre geh trong kan nkoch trêng gay nu\ih [on lan g^t wât kloh nău ntrong, nău kơl ntuh kơl trong kan mât njrăng gay ntu\k dak dôp ndâk [ư n’hanh do\ng geh nâp nâl.

Ơ, dăn lah ueh wa !

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja-H Thi