VOV4.M’nông: Nau ji jâng ty mbung lah ngoai tâm ăp nau ji bah dih ntô yor kman, vay mâp ta kon se, nau ntưp prêh ndrel geh âk. Aơ lah nau ji nơih yơn lah mô blau nau rdâng njrăng, nau ji mra [ư âk nau tât, kơt: ji tâm rngok, ji tâm play nuih, môr tâm klơm mra [ư khi\t nu\ih. Ta Dak Lak, nau ji jâng ty mbung dôl ma ntưp âk tâm 2 khlay plơ\ ma aơ.

Mon Nguyễn Chí Thông (22 khay) ta Thôn 4, xã Yang Reh, nkuăl krông Bông n’gor Dak Lak lăp tâm ngih dak si Khoa Nhi tổng hợp-Ngih dak si Đa khoa nkuăl Tây Nguyên dôl ma rnôk duh hô, nhi\m mro, tâm aka luh âk rtoh dak, mbung sôt. Nai dak si nalư lah mom Thông geh nau ji jâng ty mbung ndrel đă lap ngih dak si gay ma uănh năl ndrel săm.

Yuh Võ Thị Vân Anh, me mon Nguyễn Chí Thông nkoch:

‘Saơ kon gâp duh hô, tât 39 độ, luh hoch dak dil âk, tâm mbung geh rtoh luh, n’ăp ma mpang ty, mpang jâng ri rnăk vâl leo hăn khám. Nai dak si lah păng geh nau ji jâng ty mbung”.

Du hê nu\ih geh nau ji jâng ty mbung êng đo\ng dôl ma geh săm ta Khoa Nhi tổng hợp –Ngih dak si Da khoa nkuăl Tây Nguyên lah mon Ngô Xuân Bảo Hân (24 khay) ta thôn 2 xã Ea Hleo, nkuăl Ea Hleo, n’gor Dak Lak. Yuh Phạm Thị Ngọc Lý, mẹ mon Bảo Hân nkoch:

‘Bar nar bôk năp saơ kon gâp rgănh, siăk ndrel luh muh. Mi\n lah păng mô lăng hô yor ri ma chăm êng tâm ngih. Tât nar tal 3 ri kon gâp lơi sa ndrel duh săk. Oh păng ntôn lah duh gay ma chăt sêk yor ri ma ân ngêt dak si bah duh ma mô saơ bah ơm. Gâp leo kon hăn ngih dak si nkuăl gay ma khám, saơ păng duh 40 đọ. Ngih dak si năl lah păng geh nau ji janag ty mbung yor ri ma leo ngih dak si Đa khoa nkuăl Tây Nguyên”.

Nau ji janag ty mbung lah nau ji tâm ntưp yor kman tâm rmôt Enterovirus lơh. Nau ji geh ntưp ntơm nu\ih tât nu\ih bah trong tâm mâp ma nu\ih ji mô lah geh pah ndơ do\ng, ndơ geh ntưp kman. Nau mpơl vay saơ bah nu\ih ji lah ji kop duh, ji mlông ko, ji tâm mbung, mpăt, luh rtoh dak tâm mpang ty, mpang jâng, koo| mâk, mbu\m ta jây..

Ti\ng nau mbơh bah Ngih dak si Đa khoa nkuăl Tây Nguyên, ntơm bôk năm tât rnok aơ, khoa Nhi Tổng hợp ho\ ndơn ndrel săm ân bơi tât 500 nu\ih geh nau ji jâng ty mbung, rnoh nu\ih ji âk tâm ăp khay. Yơn lah, tâm bôk khay 9, nau ji jâng ty mbung lơn ma âk, đah bơi tat 200 kon se. Ti\ng tién sĩ, nai dak si Trần Thị Thuý Minh, Kruanh khoa Nhi tổng hợp, âk ngăn kon se geh nau ji jâng ty mbung lăp tâm ngih dak si ko\ mpơl yor ji kop duh hô, rtoh luh tâm mpang jâng, mpang ty ndrel trôm mbung. Du đê| nu\ih ji hô lơn ri sâr ry, luh hok, k’hăk mô lah nhi\m mô blau bah.

Mpeh nau săm ji jâng ty mbung ta Khoa Nhi tổng hợp, Ngih dak si Đa khoa nkuăl Tây Nguyên, nai dak si Trần Thị Thuý Minh nkoch:

‘ Ntơm bôk khay 9 tât rnôk aơ, rnoh nu\ih ji jâng ty mbubng ko\ kơt lah nau jâk ji ri hao âk lơn rđil đah khay bah năp nơh ndrel nchrăp tâm rơh tât rnoh nu\ih ji m,ra lo\ lơn ma hao âk. A[aơ, tâm du nar, khoa Nhi tổng hợp săm ân nklăp 45 kon se ji jâng ty mbung dnrel geh nklăp 5-20 nu\ih ji mhe lăp săm tay”.

Nai dak si Trần Thị Thuý Minh ko\ ân git: Nau ji jâng ty mbung lah mô jâk, mra dơi săm tâm ngih ti\ng nau nti\m bah nai dak si. Yơn lah, me mbơ\ gay nkah lah saơ nau ji jâk ri gay săm tâm ngih dak si, der nau khuch ho:

‘Ăp me mbơ\ gay nkah, rnôk kon sau bah nơm geh nau ji jâng ty mbung nê lah ji kop duh, geh nsum ăp rtoh luh dak tâm mpang ty, mpang jâng, tâm trôm mbung ri ân leo tât ngih dak si dacưh ngăn gay ma năn dnrel ndrel ma nkhah pă nau ji. Lah kon se ji mô lăng hô ri mra dơi săm ta ngih, yor ri gay njrăng ăp nau tât jâk gay leo săm tâm ngih dak si lah kon se ji kop duh hô, mô blau bah, nhi\m hô mô ât, k’hăk mô lah luh hok, mô lah ji hô lơn kơt sâr jâng, hăn mô nâp…ri gay leo săm tâm ngih dak si nkre”.

Nau ji jâng ty mbung vay mâp tâm kon se tâm dâng 10 năm, âk ngăn tâm kon se 5 năm. A[aơ nau ji jâng ty mbung ê geh vacine săm ndrel njrăng. Yor ri, ăp me mbơ\ kon se gay njrăng joi êng ăp nau kan gay ma njrăng nau ji ueh ngăn gay mât n’hâm soan ân kon, sau nơm, ueh ngăn lah [ư 3 nau nê lah: Sa kloh, ngêt kloh, ndơ pâl kloh./.

Nu\ih blang: H’Thi