VOV4.Mnong – Tâm gu\ ur sai mô ho\ to\ng năm deh, dăch ndul mham mô dơn [ư tih nău ntru\nh pháp luật ma hôm nha geh âk naư tât mô ueh khuch tât nău deh kon, rnoh nu^h tâm ban kơt nău deh nse ur sai. Ta Daklak du\t âk nu^h mom ndăm lah rnoi đê| mhe 15-16 năm deh le\ gu\ ur sok sai., ndrel đah ne\ lah nău oh yuh ndul mpôl kon kônh kon wa tâm gu\.

H’el Long Dinh (Rnoi Bunong) ta [on Pai Ar, xă Dak Phơi, nkuăl Lak, năm aơ ntơm to\ng 20 năm deh, yơn le\ so\k sai le\ rlău 3 năm n’hanh geh kon bu klô 2 năm. Nău dôl lah bar hê ur sai H’el lah oh nô kon kônh kon yơ ndul deh. Wa H’Long Long Dinh, mê| H’El an g^t, rnoi mpôl bah wa an lah, oh nô dơi tâm gu\ ueh đo\ng, yor drăp ndơ an oh kon mô geh roh bah dih:

Nău m^n bah u, ch mpôl hên, nu\ih tâm rnoi mpôl tâm gu\ gay ndơn drăp ndơ, mât an drăp ndơ tâm rnăk wâl mô an pă drăp ndơ an rnoi mpôl nu\ih êng. Oh nô pơng tâm ro\ng ri an pơng tâm so\k dơm.

So\k sai bah 15 năm kơt H’el Long Dinh, năm aơ 18 năm deh, Hoàng Thị Den, (Rnoi H’Mông) ta thôn Noh Prông, xă Hoà Phong, nkuăl Krông Bông, le\ geh bar ơ\ kon. Kon dak bôk 2 năm, kon tal 2 mô ho\ tât 7 khay. Den njuăl kon dak bôk an me bơ\ mât uănh gay nơm geh mông mât kon tal 2. Ăp nău mir ba ăp nar tâm rnăk wâl yor nu\ih sai rlău nơm du năm mbak anh. Hoàng Thị Den an g^t, ta thôn Noh Prông geh âk bu ur H’Mông so\k sai mô to\ng năm deh kơt gâp n’hanh aơ lah mô geh nău mha.

Tâm mâp saơ tâm u\ch ri tâm nsông dơm. Oh g^t lah tâm nsông ơm kơt aơ ngih dak mô an, yơn u\ch ri tâm nsông dơm. Saơ bu\n ri deh kon dơm mô g^t mbra khuch tât n’hâm soan.

Kanu\ng kơp êng ta xă Ea Nuôl, nkuăl Buôn Đôn năm dăch aơ geh 3 kôp ur sai mô ho\ to\ng năm deh n’hanh du kôp ur sai êp mham me deh. T^ng kruanh UBND xă Ea Nuôl, nkuăl Buôn Đôn, rlău ma nău khuch đah săk soan n’hanh săk jăn đah nu\ih bah kơi, ur sai dăch mham me deh hôm [ư jêr jo\t du\t âk an [on lan tâm trong kan mât uănh, yor ăp kôp aơ mô geh hăn dăn [ư sam [u\t ur sai, mô geh sam [u\t khai sinh an oh kon. Rnôk oh kon tât năm hăn nti, n’gâng kan [on lan mkra mpeh nău nu\ih-rnăk wâl. Tâm ne\, nău nkoch trêng mpeh khuch bah gu\ ur sai mô ho\ to\ng năm deh n’hanh dăch rnoi mham me deh lo\ mâp âk jêr jo\t. Yuh H’Đhim Liêng Hót, pah kan dân số [on Pai Ar, xă Dak Phơi, nkuăl Lak an g^t:

Hăn tât jay rgo\ jă ri du\t jêr jo\t, hôm tâm gu\ ur mô ho\ to\ng năm deh, dăch rnoi mham me deh ri gâp n’hanh n’gâng kan [on lan hăn nking n’gang nkoch trêng yơn khân pơng u\ch tâm nsông ndr^ dơm, mô dơi mô hôm g^t [ư a[aơ.

T^ng Ntu\k kan rnoh nu\ih-trong nchrăp rnăk wâl deh kon đêt n’gor Daklak, tâm năm 2015, ta n’gor geh 794 kôp ur sai tâm gu\ mô ho\ to\ng năm deh, 5 kôp ur sai tâm gu\ dăch rnoi mham me deh; kanu\ng kơp êng n’gul năm 2016, le\ geh 439 kôp tâm gu\ ur sai mô ho\ to\ng năm deh n’hanh 8 kôp gu\ ur sai dăch rnoi mhem deh. Bôl Daklak le\ mbơh [ư ntrong “Nking n’gang [ư n’hu\ch gu\ ur sai mô ho\ to\ng năm deh, tâm gu\ dăch rnoi mham me deh, rgop n’hao ueh rnoh nu\ih”, yơn nu nău aơ mô ho\ dơi hu\ch, đê| đo\ng hôm e dôl hao âk. Nai dak si Phạm Thị Tuyết Nhung, Groi Kruanh ntu\k kan Rnoh nu\ih-Trong nchrăp rnăk wâl deh kon đêt n’gor Daklak, an g^t:

N’gâng kan gưl n’gor rnoh nu\ih n’hanh ăp ngih dak si nkuăl, ăp ntu\k [ư ăp nar mbơh nt^m rmôt, mbơh nt^m rnăk wâl lơn lah uănh tât ăp nu\ih tâm rnoh năm deh nu\ih druh ndăm rchong. Ndrel tâm rgop đah [on lan [ư nkoch trêng jru hvi tât ăp rnăk kơl ăp rnăk wât nău gu\ ur sai mô ho\ to\ng năm deh, tâm gu\ dăch rnoi mham me deh lah du nău mô ueh pơng khuch tât rnăk wâl, nău rêh kon nu\ih n’hanh ăp rơh kơn bah kơi.

Ăp kon se dơi deh bah ăp nău ur sai dăch rnoi mhem me deh du\t dơh ntưp ăp nău ji tâm trêng yor nău tâm rgop gen geh nău ji. Ăp nu\ih ji way mâp âk kơt: mham kơt nhoek, mô ueh trong tâm rgâl mham, koet nte rve rvo, ngo măt n’hanh đêt đo\ng lah ji chrai mham bah ndul me…. N’gâng kan dơi kan n’gor Daklak le\ ntrôl ngăch trong kan nkoch trêng yơn nu nău aơ hôm e geh. Tâm năm tât, an geh nău lăp du\t n’hâm tay bah ăp rmôt nsum mpôl, tâm ne\ geh nău tơm bah ăp kruanh kon chroh, gay ur sai gu\ mô ho\ to\ng năm deh n’hanh ur sai dăch rnoi mham me deh mô hôm geh lah nău ji bôk ji rngok ta ăp [on lan nkual jru ngai./.

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja