VOV4.Mnong: Ăp năm rlau aơ, Luật njrăng, n’gang nau sa khâm ho\ pơk luh âk nau njrăng, n’gang, mpơl saơ  ăp nau sa khâm n’hanh jru hvi, leo tât nau njrăng ơm tâm nau rêh, rgop nau ndâk njêng ntrong mât kan ngih dak, mât nau rêh jêng “lah mô đah sa khâm” “mô dơi sa khâm”, n’huch ngăn ăp nau tât rnôk sa khâm mô lah nơi saơ, rchăng n’hanh geh nau mhal rklaih ân năn đah ăp nau sa khâm. Wa Đinh Văn Minh, Groi kruanh Viện Khoa học Thanh tra mi\n lah: Aơ lah ăp nau rgala mhe ngăn n’hanh ăp ding, ngăn lah kơp ntơm jêh Việt Nam râng công ước bah Liên hợp quốc mpeh nau njrăng, n’gang nau sa khâm. Nau kan mbơh rah vah, [ư nau kan bah nơm geh ndơ\ mbơh geh ntru\t dăng tâm ăp nau kan n’hanh n’gâng kan ăp gưl. Yơn lah, âk nau ntru\nh bah Luật hôm ê geh to\ng dơi nau u\ch bah nau lơh rchăng nau sa khâm tâm ntrong kan pơk kơt a[aơ. Yor ri, n’huich ngăn ăp ntoh luh bah nau tât geh sa khâm mô lah nơh mpơl saơ, rchăng, geh nau kan rklaih ân năn lah ngoai tâm ăp nau đă bah nau kan rgâl mhe ăp ntil til tâm Luật njrăng, n’gang nau sa khâm dăch tât:

             ‘Mbơh rah vah, geh nau tâm ban ngăn, ăp nau tât mô ueh lăng ri gay geh lơh rdâng ngăn. Tâm Luật njrăng, n’gang nau sa khâm ri he [ư geh du đê| nau kan ueh, du đê| nau kan ê ueh kơt lah geh tât drăp ndơ gay uănh tay, nau kan gay geh ntuk pah kan ân to\ng nau dăng gay rklaih ăp nau kan sa khâm âk, [ư ti\ng nau kan bah nau rêh jêng, nu\ih [on lan…phung he mra geh uănh ngăn mhe Luật njrăng, n’gang nau sa khâm ân geh du trong ueh ngăn”.

            Du nau kan tâm nau rgâl mhe ăp ding mpeh Luật njrăng, n’gang nau sa khâm ko\ geh nu\ih [on lan uănh khlay ngăn, nê lah gay pơk hvi nau kan dơi geh rgâl bah Luật njrăng, n’gang nau sa khâm đah ăp nau tih sa khâm tâm ntu\k kan, êng săk nu\ih ba dih nkuăl ntu\k kan ngih dak. Mpeh nau kan aơ,  wa Phạm Trọng Đạt, Kruanh n’gâng kan rchăng nau sa khâm, Thanh tra chính phủ kơp dơn: Luật ntru\nh mpeh nau tih sa khâm, kan njrăng, n’gang, mpơl saơ n’hanh rklaih nau tih sa khâm tâm ntu\k kan ngih dak n’hanh ntu\k kan ba dih ngih dak lah nau u\ch khlay. Nkô| nau aơ gay rgâl ân tâm di đah đạo luật rgâl mhe ân n’ăp ntu\k kan ngih dak, êng săk nu\ih tâm ntu\k kan ngih dak n’hanh ba dih ntu\k kan ngih dak, ko\ kơl lah ntop tay nkô| nau mpeh nau rklaih ntrong kan săm [u\t, mhal nkah lah đah tu\k kan, êng săk nu\ih geh tât nau tih sa khâm n’hanh nau tih mpeh pháp luật njrăng, n’gang sa khâm. Wa Phạm Trọng Đạt, Kruanh n’gâng kan njrăng nau sa khâm, Thanh tra Chính phủ lah rjăp:

             ‘Nau ntru\nh bah Đảng n’hanh Ngih dak tât ă tă geh geh nau ntop nau nau lơh n’gang đa nau sa khâm tâm ntu\k pah kan êng. Nau dơi ngăn bah nau kan lah nu\ih sa khâm mpôn săk kan tâm ntu\k pah kan êng âk ngăn. Mpôn săk nơm bah ntu\k kan êng ri ngăn lah ê geh nau ntru\nh tâm nau lơh rchăng tâm ntu\k kan êng, ngăn lah aơ lah ntu\k hôm mpơl. Tât aơ tă, nau rgala mhe Luật njrăng n’gang nau sa khâm gay nsing tâm hiến pháp, nau ntru\nh bah Đảng”.

            Êp nê, âk nu\ih nchră nau kan ko\ mi\n lah: Ngoai tâm ăp nkô| nau gay lo\ rgâl mhe, [ư ân jêh ăp nau kan njrăng n’gang nau sa khâm geh nau ntru\nh tâm luật njrăng, n’gang nê lah  gay [ư ân jêh ăp nau ntrủ\nh mpeh nau rklaih ăp nau kan bah nu\ih dâk bôk ntu\k kan mpeh nau njrăng, mpơl saơ nau tịh sa khâm tâm ntu\k kan bah nơm. Wa Nguyễn Tuấn Anh, Groi Kruanh Vụ pháp chế Thanh tra Chính phủ mbơh nau rgop:

 ‘Tâm rnôk rgâl mhe ăp ntil bah Luật tă bah nau geh kơp uanưh, rklaih mbơh ăp nau kan bah ăp nu\ih dâk bôk, rklaih mpeh ntrong kan săm [u\t n’hanh ăp nau kan rklaih n’hêl bah dih nau kan hình sự mra gay ntru\nh ntil săm [u\t êng. Yor ri, tâm nau njrăng n’gang mra ntrunh nau kan tât nu\ih dâk bôk nau njrăng, n’gang sa khâm. Nau rklaih mra geh nau kan rklaih ân tâm ban rnôk mo geh [ư ăp nau kan nê. Geh n’ăp ma nau tât rnôk geh sa khâm ri ko\ geh nau rklaih nau kan ân tâm ban ma nê”.

            Mra dơi lah, rgâl mhe du bộ luật lah nau kan têh, mô êng geh tât du nau kan, du ntu\k kan ma hôm khuch ngăn tât lam nau rêh jêng, ngăn lah nau kan  tât jêr mhe n’hanh nau jêr ngăn kơt nau kan rchăng sa khâm. Nau kan aơ gay geh nau nsôih ngăn bah lam Đảng, lam [on lan gay ơm jêh ăp nau ntru\nh geh nsum đah nau ngăn, ăp ntỏng kan to\ng dăng, ân n’hêl ngăn, n’hao dơi geh nau tam, nau săk geh bah nau kan njrăng, n’gang nau sa khâm./.

                                                Nu\ih răk rblang: H’Thi