VOV4. M’nông: Ntuh kơl hôm geh [ư ntoch jo\. Knu\ng [ư nau kan kơl an lor ma ê geh kơp tât tơm prăk geh dơi pă nau kan đo\ng lah mô. Nê lah bar nau mô dơi ngăn [ư mô geh săk rnglay bah nau kan hun hao tâm nkuăl [on lan rnoi mpôl đê| tâm rơh rlau aơ. Wa Y’Khút Niê, ntoh măt Quốc hội n’gor Dak Lak, đă:

 ‘Gâp đă ê lor ma [ư nau kan gay kơl ân nu\ih [on lan rnoi mpôl đê| ri nơm gay nsing tâm tơm prăk [ât lor. Geh to\ng dơi 80-90% ri mư [ư nau kan gay kơl an. Rnôk [ư nau kan kơl an ri gay rgum săch nu\ih ân tâm di”.

Nkoch tât nau kan ntoh kơl ntoch jong, wa Tống Thanh Bình,  Kruanh rnâng kan Rnoi mpôl đê| n’gor Lai Châu, mi\n lah nê ;ah yor phung hê geh nkô| nau n’hanh nau kan ana kơl an rnôi ntuh kơl. Wa ntuh mhô tă bah nau ngăn rnôk mbrơi geh ân tơm prăk ntuh kơl ân nau kan hu hao văng sa rêh jêng tâm nkuăl rnoi Mảng, Cống, La Hủ n’hanh Cờ lao, yor ri ma [on lan ê geh nau rnơm ngăn tâm nau kan aơ:

Bôk nau kan ntuh kơl ân 4 rnoi mpôl ta Lai Châu, Hà Giang n’hanh Điện Biên. Gay bôk nau kan geh ân [ư ntơm năm 2010 ma tât năm 2013 mư geh prăk gay ntuh kơl”.

Ăp nau kan ntuh kơl ân nkuăl [on lan rnoi mpôl đê| bah napư nơh lah 13, a[aơ hôm 10 nau kan. Yơn aơ lah ăp nkô| nau kan yor Uỷ ban Dân tộc ntru\nh đă. Hôm ăp nau kan ân nkuăl rnoi mpôl đê| ma ăp N’gâng kan, ntu\k kan êng ntru\nh [ư, ri ti\ng nau năl bah wa Phương Thị Thanh, Groi kruanh Hội đồng nhân dân n’gor Bắc Kạn, Uỷ ban Dân tộc ê geh mô lah ê gi\t. Ma mô geh gi\t di\ng le\ ăp nau ntuh kơl, yor ri ma Uỷ ban dân tộc jêr ngăn geh nau tâm nchră ân Đảng, Ngih dak dôl geh nchrăp ăp nau kan geh ntrong, tâm dăch đah nau ngăn tâm rnôk ba kơi.

 Ti\ng wa Lê Hải Sơn, Groi kruanh Uỷ ban Dân tộc, kơp dơn, ăp nau ê dơi mhe nkah lah ăp nau kan ntuh kơl ân nkuăl [on lan rnoi mpôl đê|. Bah nau kơp uănh ngăn, wa ko\ ncho\k luh ăp nau hôm kol tâm nau [ư ăp nau kan aơ tâm ăp nau dôl kan ma mô geh gi\t tât:

“Geh ăp ntu\k hôm kol tâm nau kan ma knu\ng yor du đê| nu\ih kơl [ư nau kan [ư geh jêng nau kol. Nau kan ueh ngăn, yơn nau gi\t tât nau kan aơ ê tâm di mpeh ntronh kan. Aơ lah du nau ê dơi tâm nau kan rnoi mpôl. Phung he ê geh luật yor ri ma nau tam ngăn bah ăp nau ntru\nh kan bah Thủ tướng ăp tơ\ ko\ geh dăp rgum ba kơi. Lah geh luật ngăn, nau kan aơ geh [ư ân n’hêl ri nau ntop prăk [ư nau kan aơ mra êng”.

 Tâm rnôk rnoh rnăk ach o kơp nsum bah lam dak lah 7% ri nkuăl [on lan nroi mpôl đê| lah 23%. Ăp n’gor Điện Biên, Sơn La, Hà Giang, Cao Bằng rnoh aơ geh ntơm 40-80%. Du đê| nkuăl rnoi mpôl đê|, kơl La Hủ, ri rnọh aơ hao tât 84%.

 Trung tướng Vi Văn Long, Groi kruanh N’gâng kan mât nau đăp mpăn-N’gâng kan Công an, nkoch nau mpeh nau ê dơi tâm nau [ư nau kan kơl jut jăng ach o đah nau nkoch tă bah [on lan kơt aơ:

 ‘Tâm âk [on lan, kan săch ân geh rnăk ach o ntôn lah nơm, ma jêr ngăn. Rnôk leo nklăch phiếu tâm ăp rơh r[u\n tâm thôn [on, ri ăp rnoi mpôl gẹh âk ri bu nklăch phiếu ân ăp rnoi mpôl nơm. Ăp nu\ih ach o ngăn ma mô geh âk băl mpôl ri mô geh lăp tâm rnoh moh săk aơ gay ma geh nau kơl an”.

 Mô lah kơt nau nkoch oă, rgâl sổ hộ khẩu ân kônh wa. Nsing tâm sổ hộ khẩu, ăp rnăk ach o geh kơl an nau kan kơt lah kơp ti\ng bôk nu\ih. Yơn u\ch [ư mhe mô lah nkhah săm [u\t hộ khẩu, nau đă bôk năp gay geh săm [u\t khai sinh. Tâm rnôk nê, kônh wa tâm ăp nkuăl vay geh dak lip, mô lah hăn ntrơn ntu\k gu\, ri nau kan mât prăp săm [u\t khai sinh gay geh nau nsing ma [ư mhe mô lah nkhah săm [u\t hộ khẩu ri “jêr kơt nau kan hao klơ trôk”. Wa Y’Khút Niê, nkoch:

 ‘Nu\ih 30-40 năm ri săm [u\t khai sinh ho\ roh. Rlau 60-70 năm ri lơn ma mô geh nau dơi mât. Bu ndơ\ luh lak kak ri mô ndơn, gay u\ch ân geh săm [iu\t khai sinh ri di\n geh nau jêr jo\t”.

 Hôm ăp nau kan nkra săm [u\t êng gay ma ân prăk ntuh kơl ân tâm di năm nchrăp, jêh ri ăp nau kan geh tât nau pă nau mât kan, a[aơ ko\ geh nau jêr đo\ng. Lah mô ngăch geh nau rgâl nau kan pă săm [u\t [ư nau kan lah nsum, tâm nê geh nau kan ntru\t dăng nau pă nau ntuh kơl ân nkuăl [on lan rnoi mpôl đê|, ri nau kan nkra săm [u\t lo\ ntop tay du nau jêr, [ư huch nau săk geh bah ntuh kơl.

 Gay rklaih nau kan aơ, wa Phương Thị Thanh, Groi kruanh Hội đồng nhân dân n’gor Bắc Kạn, mi\n lah, gay ntru\t dăng nau pă nau kan. Mâng treh nau săk geh bah nau kan, ma ngăn lah nê lah rnoh ach o bah [on lan. Yor ri he lah rnoh kơp mhe aơ mpeh rnoh ach o n’hanh rnoh săk geh du hê bôk nu\ih tâm ăp rnăk vâl tâm nkuăl [on lan rnoi mpôl đê| lah du rnoh blau [ư nau mpet đă, ko\ geh nau di ngăn.

  Ủy ban Dân tộc ho\ kơp dơn kloh nau kan aơ n’hanh ndơ\ luh ăp nau kan gay ma doh rklaih ơm. Ê lor lah tâm rnglăp nsum rnâng kan rđau nau kan jut n’huch ach o nsum tâm ăp rđau kan ndâk njêng [on lan mhe. Ti\ng nau nchrăp, 10 nau kan ntuh kơl gay hun hao văng sa rêh jêng ân nkuăl rnoi mpôl đê| năm 2017 mra u\ch geh rlau 6.300 rmen./.

                                                                                  Nu\ih rblang: H’Thi