VOV4.M’nông: Năm 2005, rlau 190 rnăk [on lan ta [on Plei Mơ Nú, xã Chư Á geh nkuăl [on têh Pleiku pă neh ti\ng nau ntru\nh 132, 134 bah Chính phủ đah rnoh neh ntơm 300-900m2. Yơn lah, jêh jao săm [u\t ân dơi nau do\ng neh ân kônh wa, Uỷ ban nhân dân xã lo\ “tâm nchră” đah [on lan gay ân ntu\k kan tăch rgâl bu manh neh aơ tâm 2 năm. Rgâl ma nê, du năm xã do\ng 2 rkeh ân Tơm prăk bah ăp [on lan. Jêh lôch 2 năm tât, ăp cán bộ pah kan neh ntu tâm xã ê geh [ư ăp nau kan pă neh ân [on lan.

            Ndjôt săm [u\t kơp dơn nau dơi do\ng neh, yơn mô gi\t neh nơm ntu\k plăng geh pă, âk nu\ih [on lan ho\ djăt nau br gay leo tăch lơi săm [u\t pă nau dơi do\ng neh, rvăt ndrôk, rvăt ndeh gay do\ng ncho ăp nar. Hôm nu\ih [on lan nsôih mât neh đah nau mi\n têm neh nê gay ma do\ng ân oh kon jêh aơ, ndâk ngih vâl, rnôk geh ndơn nau ntru\nh so\k nsi\t lơi neh ri ji nuih ngăn. Wa A Khít, Kruanh [on Plei Mơ Nú, ngơi:

            ‘Nau ngăn lah neh ntu ri mô geh Uỷ ban dê mô geh pă tât ty bah [on lan, [on lan mô geh neh gay kan. [on lan gu\ kâp mro, kâp tât a[aơ ro. Nu\ih [on lan ta aơ, lah nsum ri mô geh neh tuch tăm. Ăp nu\ih le\ lăn djăt nau bu ri, ngih dak dê sok lơi neh ma bu le\ lăn tăch ri mô geh nau lah, yơn ăp nu\ih hôm têm tay neh tât rnôk aơ ri mhâm geh nau kơl ân [on lan. Ti\ng nau u\ch bah [on lan ta aơ, ngoai lah pă tay ân [on lan neh êng, bar đo\ng lah kơl an  du gưl gay ân [on lan bu geh prăk”.

            Hôm đah ăp rnăk [on lan geh jao neh, ho\ ntơm leo tuch tăm ko\ mô geh nau rklaih bah nau bu so\k lơi neh. Wa Siu Hiệp, ta [on Plei Tiêng 1, xã Tân Sơn ân gi\t,  geh jao bơi tât 500m2 neh, tâm yan mih bôk năp rnôk jêh ndơn neh, rnăk vâl wa ndrel đah kônh wa tâm [on ho\ leo hăn tăm bum blang. Yơn lah, yor neh mô jêng, dak lo\ ngai, bum mô dơi hao jêng. Jêh ri kônh wa tâm [on leo tăm tơm bời lời, yơn lah ko\ mô geh nau dơi đo\ng:

            ‘Neh ri mô jêng ngăn ro, gâp ho\ tăm bum blang, ri bôk năp ri saơ păng chăt jêng ueh ngăn, jêng đo\ng. Yơn jêh du khay, 2 khay ma nê, păng nar lơn mô hôm saơ jêng, ri păng khi\t hêng, khi\t le\ ma mir. Rnăk vâl gâp ko\ leo ntăm 30-40 n’gâng n’gar gay ma tăm tơm bời lơì yơn lah bu ho\ leo rưih lơi le\ hôm n’gâng n’gar. [on lan saơ kơt nê ri ko\ mô geh nu\ih leo pâng ôh. Ntơm bah nê tât rnôk aơ, phung hên ho\ lơi dơm neh”.

            Wa Phạm Phụng, Kruanh UBND xã Biển Hồ ân gi\t, neh rlau 60 ha ta nkuăl [on têh Pleiku pă ân [on lan ti\ng nau ntru\nh 132, 134 nêh lah neh tăm tràm n’hanh keo tă bah âk jêt năm bah năp nê ri ho\ mô hôm geh nau jêng, neh blak sât hgôm, trong điện ri ê tât, tu tơm dak lo\ ngai đo\ng yor ri ma tăm tơm ta aơ jêr ngăn. Năm 2005, n’gâng kan xã Biển Hồ kơl an prăk, rvăt 10.000 tơm xoan đào ntil tơm dơi rdâng đah nau mô to\ng dak jeh ri leo pă ân nu\ih [on lan tăm, yơn ko\ mô geh nau dơi.

            Kơp tât rnôk khay 3/2015, rnôk nkuăl [on têh Pleiku ntru\nh nau so\k lơi di\ng le\ 60 ha neh pă ti\ng nau ntru\nh 132, 134 ho\ geh tât rlau 7000/1.300 rnăk [on lan tăch neh tih nau ntru\nh bah pháp luật. Nau aơ [ư nau kan, kơp năl, so\k lơi săm [u\t kơp dơn neh gu\ ta aơ ko\ mâp âk nau jêr. Đah ăp rnăk hôm mât săm [u\t kơp dơn nau dơi do\ng neh, n’gor Gia Lai mô ndơn nau trok tâm, [ư nau kan so\k lơi săm [u\t ân do\ng neh ta di\ng le\ ăp xã jêng nau lơn ma jêr. Wa Phạm Phụng, Kruanh UBND xã Tân Sơn ân gi\t:

            “ Lah nsum mpeh nau ntru\nh ri bu ko\ tâm di nau đo\ng. Jêh aơ n’gor geh săm [u\t mô kơl an tay, mô trok tâm ân nu\ih [on lan rnoi mpôl đê|. Gâp saơ aơ lah nau jêr ân nkuăl bah phung hên. Tâm nau mi\n bah nu\ih [on lan rnoi mpôl đê|, bu mi\n lah neh bu, geh nu\ih mô [ư ri bu pă ân kon, ân sau bu jêh aơ tă. Kônh wa rnoi mpôl đê\ đă kơl an [on lan du mlâm ndrôk, rnoh nklăp 20-25 rkeh. Đă nkualư [on têh geh nau rgop đă đah n’gor gay kơl an rklaih ân kônh wa”.

            Nau ntru\nh 132, 134 bah Thủ tướng Chính phủ mpeh nau pă neh gu\, nẹh tuch tăm ân [on lan nroi mpôl đê| ta ntu\k ti\ng nau ntru\nh geh nau khlay ti\ng kơl an. Yơn lah, yor nau mô kan ngăn bah n’gâng kan tâm nau jao neh, kơp năp ti\ng nau dơi bah nau kan…[ư âk rbăn rnăk [on lan rnoi mpôl đê| ta nkual [on têh Plei ku mâp nau khuch. Gay nau ntru\nh, nau kơl an bah Chính phủ ngăn leo tâm nau rêh, leo nsi\t nau săk geh ngăn ân [on lan, năl lah nkuăl [on têh Pleiku, n’gor Gia Lai gay geh nau kan ân tâm di, ueh lơn tâm nau ntru\nh nau so\k lơi neh aơ./.

                                                               Nu\ih rblang: H’Thi