VOV4.M’nông: {on văn hoá vay ơm Đê  Ktu, nkuăl têh  Kon Dơng, nkuăl Mang Yang, n’gor Gia Lai geh Sở văn hoá-Thể thao n’hanh Păl n’aih ntuh kơl ndâk tâm năm 2009 ti\ng tơm prăk bah bôk nau kan neh dak mpeh văn hoá. Nkô| nau lah pơk luh du [on văn hoá vay ơm geh âk ntil nau vay rnoi Bahnar, [ư nau nsôih gay hun hao păl n’aih. Yơn lah, yor geh âk nau mô tâm di tâm nau kan mêt n’ôi, ndâk nkra yor ri ăp ntil ndơ geh nkra aơ lo\ mô tâm di đah nau vay ơm văn hoá tâm ntu\k, pơk jêng nau mô ueh tâm nu\ih năch tât uănh.

            {on Plei Đê Ktu lah 1 tâm 4 [on bah rnoi mpôl đê| bah nkuăl têh Kon Đơng, nkuăl Mang Yang, yơn lo\ lah du [on geh 100% rnoi Bah nar gu\ rêh. Plei Đê Ktu bah năp nơh hôm mât âk ngăn ntil ndơ ueh ơm văn hoá bah rnoi Bahnar kơt ngih jong, ngih klơ, ntruh  dak, ngih môch…Yor ri, tâm âk năm mro, Đê Ktu lah ntu\k hăn tât mro bah năch păl n’aih tâm n’hanh ba dih dak. Năm 2009, ti\ng nau kơp uănh bah n’gâng kan n’gor Gia Lai, Đê Ktu jêng 1 tâm 20 nkuăl tâm lam dak geh Bộ văn hoá Thể thao-păl n’aih săch ntuh kơl ndâk nkra ăp ngih vâl gay ndâk [on Đê Ktu jêng [on văn hoá vay ơm.

            Yơn lah, lah kơt ngih jong ơm geh nkra tă bah ngih kar, ngih đah nam, n’ha ri a[aơ, tă bah nau kan aơ, Ngih jong geh ndâk nkra nâp đah meh ngih, ndring ngih, gung hao đah xi măng n’hanh geh nau hvi lơn ma ngih ơm. Yơn lah, ntơm bah ngih jong mhe, druh ndăm tâm [on bu mô hôm u\ch, rnoh năch tât uănh păl ko\ mô âk. Wa Djưk, nu\ih ta Plei Đê Ktu, ngơi:

             ‘Saơ a[aơ ri bu nkra ngih prêh ỉ, druh ndăm bu mô u\ch hăn r[u\n rgum ta ngih nê tay ôh. Bah năp nơh, ngih hvêt, vay geh druh ndăm tâm [on bu tât âk. Ntơm năm 1989 lah năch vay tât âk ngăn. Nkra ngih jong tă bah năm 2009 tât a[aơ ri mô saơ âk năch ôh. Nau vay ơm saơ druh nfăm ko\ lơi âk, ntơm rnôk nơm hôm ndăm ri hôm geh tur chi\ng, a[aơ ri r[u\n rgum ti\ng bu, văn hoá mhe a[aơ”.

            Ntu\k ndrâm dak truh bah năp nơh ko\ lah ntu\k ma le\ [on jur hăn bâk dak tă ba jâng yôk hoch jur, do\ng dak gay u\m ntuh đo\ng, yơn a[aơ mô hôm nu\ih tât ôh. Yor ah, ntơm rnôk trong hoch dak êng geh bu ân hch lăp tâm n’gar dak n’hanh geh nkra tay ngih u\nh, ri âk nu\ih [on lan, ngăn lah bu ranh mô u\ch hăn sok dak ta nê tay đo\ng. Du năm ba kơi jêh ndâk nkra, trong dak hoch tât plei Đê Ktu ko\ roh hêng. Ntu\k ndâk nkra jêng lơi dơm, mô geh do\ng. Wa Hoàng Bá Tuấn, Kruanh Uỷ ban nhân dân nkuăl têh Kon Dơng, nkuăl Mang Yang, ân gi\t:

             ‘Jêh geh ntuh kơl ntu\k ndrâm dak truh êng jêh ri nơh dak mô hôm u\ch hoch tay ôh. Păng ê geh leo nsi\t nau săk geh ân nu\ih [on lan. Nau păl n’aih ri bu u\ch uănh ăp nau vay bah kônh wa nơn, yơn lah a[aơ nơm geh ngih xây, rgala lơi ngih jong ơm, lah ngoai tâm ăp nau khlay mô hôm u\ch geh năch tât. Ntơm bah nê, rnoh năch tât lơn ma n’huch ngăn”.

            Lor ma geh ntuh kơl ndâk ăp ntu\k, Plei Đê Ktu la ntu\k geh âk nu\ih tât n’hanh [a [ơ ngăn bah năch păl n’aih. Yơn a[aơ, bu năch tata uănh ri bu mô hôm geh nau m’ak rnôk leo năch tât [on aơ. Bah nău ngăn nê, ntu\k kan văn hoá bah nkuăl dôl joi âk trong gay ma ndâk tay ăp nau kan văn hoá, kơt du ntrong gay leo tay năch tât păl n’aih. Wa Võ Văn Sơn, Kruanh jraua kan văn hoá-nkoch nau nkuăl Mang Yang, ngơi:

             ‘Kan lo\ ntuh kơl, ndâk nkra, nkra mhe, n’hao tay ăp ntu\k kan ho\ n’hanh dôl geh jur khuch gay mât ndray nau kan văn hoá nsum mpôl, [ư ăp nau kan văn hoá rnoi mpôl Bahnar tâm nkuăl lah nau khlay. Ăp năm, nkuăl Mang Yang [ư nau tâm rlong văn hoá ăp rnoi mpôl đê|, geh tât nau văn hoá chi\ng gong n’hanh mprơ, njroh âk ntil bah nsum mpol…bah nê gay rnê ryơk ăp nau khlay văn háo vay ơm, mbơh nkoch ăp nau ueh ơm văn hoá bah nkuăl tât đah băl bên tâm lam ntur neh”.

            Lor ma geh săk gay ndâk nkra ngih vâl, nau kan ta Plei Đê Ktu, Sở văn hoá Thể thao-păl n’aih n’gor Gia Lai geh 9 năm uănh n’hanh nchrăp ân nau kan ndâk nkra. Yơn nau geh hôm lah  ăp ntu\k geh ndâk nkra ê geh tâm di ngăn đah nau ơm geh n’hanh nau vay văn háo bah nu\ih [on lan. Gay “kơl rêh tay” [on păl n’aih aơ, mô êng knu\ng lah nau ndâk nkra, nchrăp [ư, lah nau ntuh kơl, ma ê lor lah gay pơk luh ân [on văn hoá tâm di đah nau ơm geh bah nsum mpôl rnoi Bah nar./.

                                                                Nu\ih rblang: H’Thi