Ăp nar aơ, Khoa ndâk tay săk jăn, Ngih dak si Y học cổ truyền n’gor Dak Lak âk ngăn nu\ih tât săm. Aơ lah ăp nuih ji hô ngăn mpeh nting săk, ho\ geh săk bôk năp tâm ăp ngih dak têh. Tâm nê, âk ngăn nu\ih ji geh tât nting guih, u\ch gay geh gu\ săm tât jo\ jong.

{ư nau nau săm têk ân ntoch nting guih kơi tâm Khoa ndâk tay săk soan, Ngih dak si Y học cổ truyền n’gor Dak Lak, yuh Nguyễn Thị Thương, nkoch, yor tă chôt rnôk hao pe\ tiêu, du nting tâm ndur kơi yuh geh mpet tâm trong rse soan, [ư păng vay ji ngăn tâm ndur kơi, nho jâng, sâr ty. Jêh săm, nau ji bah geh 5-6 khay, yơn si\t tât ta ngih ri lo\ pah kan jâk yor ri ma nau ji lo\ plơ\ tay. Yuh Nguyễn Thị Thương, ta Thôn 10, xã Ea Ning, nkuăl Chư Kuin, ngơi:

 Yor gâp mô geh uănh n’hêl, mô kât rse ân jăp, lah gâp kât du jâng gung tâm n’gâng tiêu ri mô geh chôt ôh gung, bah a[aơ ho\ 7 năm jêh, ri di\ng geh chôt nê nơh, ri ding gay bi\ch tâm du ntu\k ta ngih dak si rlau du khay ma n’gul. Hăn khám ri nai dak si lah geh tep nting guih, ntun ngăn trong rse soan, jur ngih dak si nkah săm ta nkuăl [on têh ri ko\ lah kơt nê đo\ng. A[aơ gu\ jo\ ri păng nho ngăn ndu\n kơi, jêh ri di\ng hăn săm ta aơ, lăp du pơh ma aơ jêh, ko\ saơ n’oi oi đo\ng. Geh nar ri nting kuih ji dăng ngăn, a[aơ têk ngăn nting guih, châm cứu, jêh ri ăp nau săm êng đo\ng, ri a[aơ saơ ko\ bah oi đo\ng”.

Yuh Thương knung lah ngoai tâm rnoh bơi tât 300 nu\ih ji geh ăp nau ji tât nting guih, nting tâm săk dôl ma săm ta Ngih dak si Y học cổ truyền Dak Lak. Ti\ng nau dak si Hồ Sỹ Sơn, geh âk ngăn nau ji geh tât nting guih. Ngăn lah ji tâm nting kơi yor vay mbăk, tung aka ndơ jâk, mô lah gu\ jo\ du ntuk mô tâm di. Ăp nau ji tât nting kuih, kơt lah thoái hoá đĩâ đệm, thoái hoá vị đĩa đệm, âk nau ji tâm nting guih du\t vay mâp, ngăn lah tâm ăp nu\ih ntơm 30 năm ho go\ lơ. Nu\ih lơn âk năm ri lơn ma nơih geh nau ji tât nting guih, n’hanh ăp nu\ih vay pah kan jâk, mô lah gu\ jo\ mô mpât săk ri nau mra geh tât nau ji lah âk ngăn. Nia dak si Hồ Sỹ Sơn, Khoa ndâk tay n’hâm soan,Ngih dak si Y học cổ truyền n’gor Dak Lak, ngơi:

‘Nau ji tât nting guih ri nau geh tât nau pah kan ko\ geh đo\ng, ma ngăn lah yor năm nơm, kơt lah geh lok tâm nting guih, khuch tâm nting guih ri ăp nu\ih bu ranh mra geh ji âk. Mpeh nau kan ri kơt lah nu\ih [i\t ndeh, mô lah nu\ih pah kan lo\ mir, pah kan jâk, lah nsum lah ăp nu\ihy mbăk, tui jâk, pah kan aơ, kơt lah hôm ndăm ma tui, mbăk jâk ir ri ko\ geh âk nu\ih geh nau ji, jêh ri du đê| nu\ih cán bộ pah kan tâm ngih mô geh mpât săk âk ri ko\ geh nu\ih ji đo\ng”.

Nai dak si Hồ Sỹ Sơn, nkah nu\ih ji tâm rnôk săm, ko\ kơt lah ăp nu\ih geh nkah uănh tâm ăp nau kan ăp nar gay n’huch oi nau geh tât nau ji mpeh nting guih:

‘ Ăp nau ji mopeh nti\ng guih săm ri gay geh âk khay, săm jo\ nar ri gay nsôih tâm săk. Săm ti\ng Đông y lah gay rgop nsum đah âk nau kan, nkre châm cứu, nkre [ư ăp nau kan vật lý săm êng, ngêt dak si. Tal 2 lah jêh rnôk săm ri nu\ih ji nê gay tâp thể dục gay ma njrăng mô ân nau ji plơ\ tay, der pah kan jâk, mbăk jâk, lah gay mbăk, tui ndoh ndơ ri gay dâk hăn ân tâm di. Ngăn lah cán bộ pah kan tâm ngih, rnôk gu\ pah kan tâm 2-3 mông ri gay hăn ro, mpât săk, mô dơi gu\ jo\, yor lah nơm gu\ jo\ mro ri ngăn lah mra geh nau ji,, tât rnôk âk năm ri nau ji mra tât dơm”.

Nting gu\ih dơi uănh lah kơt du jrô|ng me gay rdâng yơk jâk bah săk. Pơng geh âk rbăk nting gu\ih rêh rpăk êng n’hanh nting klăch tâm dăp, knơm geh rse soan n’hanh soan tâm nthoi pơng jêng n’gâng. Tâm trôm nting gu\ih geh glo n’hanh rse soan kon hăn bah klơ rngok ju\r bah dâng, [ư jêng sre soan kon ka lơ rngok. Nting gu\ih djuôr mbra [ư jêng khuch an le\ rngôch rse soan me, jêng tât âk ăp nău mpeh săk soan kơt ji dôn, ji mblăi soan, nho lêt lam săk, jêr mpât ăp rse soan kon, trong soh n’hâm n’hanh trong prong djuôr…

Nkô| nău bah ji nting gu\ih du\t âk. Lah n’ăp pă ndlăch yor rmanh mô lah prah ri dơi lah: sôt ji klơ puăch kơt sre soan yor pah kan jâk ir; sât mô luh nting krăch yor pah kan tih nsan; nsôp nting krăch n’hanh rpăk nting ta nu\ih âk năm deh.

Ăp nău ji geh tât nting gu\ih way ntơm bah rlău 30 năm deh. T^ng ăp nu\ih way kan nai dak si, he dơi njrăng dêr ji đah du đêt nău bên dơh [ư t^ng ăp nar, mô an tât rnôk tăng geh ji dôn.

Bôk năp lah mât săk gu\ dâk di. Nău [a [ơ hăn, dâk, gu\ nsan tih mbra [ư nho rgănh ăp rse soan wa\r nting gu\ih, jêng tât ji dôn, nthoch rse soan kon, ji nting gu\ih jo\ jông. Lah plơ\ s^t plơ\ hăn nsan tih jo\ nar [ư jêng tât ji play klăch, [ư nsôp nting gu\ih, khuch ăp nting play klăch, djuôr mblăi soan, nsoet nting gu\ih… nsan di lah dơi mât rnoh gu\ âm bah nting gu\ih ta nkual chiăng klôt n’hanh nkual yơn bu\t. Đah nu\ih pah kan le\ nar gu\, ân rok jâng tât neh, dôn mbin ta n’hưng an săk bah lơ mbin s^t bah kơi; n’hanh mô gu\ jo\ ir. Nsan dâk hăn di lah bôk, mbik n’hanh yơn bu\t an song t^ng săk. Rnôk u\ch dônh ndơ tâm neh ri gu\ gay dônh ndơ, mô ku\nh jo\ ir; n’hanh mô tung mpư ndơ jâk.

Tal 2 lah rhêt nsôr n’hâm ndul jru gay ntop dăng plơ\ s^t bah sre soan nting gu\ih. Rnôh rhêt jru, nsôr mbrơi mbrơi n’hanh mbrơi mbrơi mpet ndul bah dâng di găp nkre dơi pet rbôch khung klơm, ntrôl n’hâm n’ham tât le\ rngôch ăp ntu\k tâm săk. Knơm ne\ sre soan ndu\l, soan ntang ntâ, soan yơn bu\t n’hanh ăp soan nkual bu\t du\t n’hâm da dê rnôk nsôr ndu\l. Nău nsôr n’hâm ndu\l âk tơ\ tâm nar [ư rgâl nsan săk gu\ n’hanh n’hâm soan nting gu\ih yor rhêp n’hâm ndu\l jru hao ngăch n’hanh plơ\ s^t bah sre soan me nting gu\ih, kơl hu\ch bah ji n’hanh săk ueh săk soan.

Tal 3 lah thể dục [a [ơ, uănh tât ăp nău [ư ntop dăng săk soan ăp soan wa\r nting gu\ih, ngăn lah [ư dăng nthoch, nso\ng nting gu\ih dôn bu\t. He [ư ăp nău [ư kơl an ntoch nting gu\ih 10 mn^t du nar gay njrăng n’hanh săm ăp nău ji mpeh nting gu\ih. Đah ăp nu\ih têh mô lah nting gu\ih mô hôm dak ri an mpât rpăk nting ndăch săk bah kiău tât ma n’hanh rlơ\ tay mbrơi mbrơi. Hôm ăp nu\ih mom ri tiăr nti ăp gưl ku\nh bôk bah ka lơ ju\r bah dâng, rkêng bôk tât mblik kiău mblik ma. Du đêt nău tiăr nti ueh an nting gu\ih kơt bah kơi aơ:

Ăn 2 mpang ty ta mpir n’hanh nkhak jâng dâk song. Djôt an ty n’hanh jâng song, mpin hô tâm ty. Mbrơi mbrơi plơt săk let bah năp, mbrơi mbrơi ru\n tât n’gul mpang ty n’hanh tat ndul. Rnôk le\ bên đah nău [ư aơ ri [ư tâm ban ma ne\ ta neh jay đah mpang ty ndăl ta neh. Ku\nh bôk tât ta neh. Mât kơt aơ tâm 2-3 yăi lor rnôk plơ\ s^t tay nâm ơm.

{ư ty ndăl ntrôl: ntơm đah rku\p măt ta neh, 2 đah ndăl song, mât săk song ta 2 ty n’hanh ăp n’glău jâng. Mbrơi mbrơi rtôn ty dêh săk ju\r tât neh an tât rnôk êp neh nklăp 2-3 lău. Nting chiăng nkr^p tât nting rpăi, so\k soan ty n’hanh soan mblik ntrôl yơk săk tâm 2-3 yăi lor rnôk plơ\ s^t tay kơt ơm.

Ân b^ch tong ăp n’hanh di gay nting gu\ih dăng ngăch. Ăp nu\ih mô tong b^ch dơh ji dôn n’hanh ăp nău ji nting gu\ih lơn ăp nu\ih b^ch tong ăp. Yor r^, he nsrôih ntêm bah 6-8 miing b^ch du măng. B^ch di lah b^ch song, nkơl bôk dêh yor kơt aơ đêt geh mpet ta nting gu\ih.//.