VOV4.M’nông – Ji jâng ty mbung lah ji tâm tưp way mâp ta kon se bah dâng 5 năm deh. Ji geh wa\r năm yơn tâm rnôk trôk nar rgâl yan, bri nđik ri kaman [ư ji hun hao âk lơn. Ta rnoh đê|, ji jâng ty mbung dơh dơi săm bah n’hanh mô geh nău n’glơi êng yơn lah ji hô, geh nău rgâl ri geh nău kh^t nu\ih du\t âk.

Ji jâng ty mbung yor du ntil kaman trong proch geh săk Enterovirus [ư. Tâm ne\ tuýp Enterovirus 71 (EV 71) dơi [ư ăp nău ji hô kơt ji klơm soh, ji rngok. Ji way ntoh tâm yan puh-yan wai n’hanh geh trong ntưp treh hô, yor ne\ kon se gu\ âm tâm ntu\k ntô âk nu\ih kơt ngih kon se, mẫu giáo way dơh ntưp lơn. Nai dak si chuyên khoa 2 Phạm Văn Lào, Kruanh Ngih dak si dự phòng n’gor Daklak an g^t:

A[aơ, kaman [ư ji jâng ty mbung hôm e tâm [on lan n’hanh kanu\ng mâp rnôk dơh lah pơng hun hao. Kon se kanu\ng tât ntu\k geh kaman mô lahg pah tâm ăp ndơ geh kaman [ư ji mbra geh ntưp ji dâl.

Bol ji jâng ty mbung geh trong rgâl nău ji jêng tât kh^t yơn rnoh rgâl nău ji du\t đêt. Nău khlay lah ăp nu\ih me bơ\ ân geh nău wât di mpeh nău ji aơ gay [ư ăp trong rchăng n’gang tam.

Ji jâng ty mbung ntưp bah nu\ih aơ tât pah đah dak luh bâh mbung, mlong dơ\, muh, toh dak mô lah ăch bah nu\ih ji. Mâp pah đah ndơ pâl, ndơ do\ng bah nu\ih ji mô lah sa, ngêt ndơ geh ntưp kaman. Rnôk ntưp ji, kon se way geh duh, ji mlông dơ\, blao sa, ntoh mu\n dak ta mpang ty, jâng, tâm mbung. Lah hô mbra geh ăp nău ntoh kơt duh hô na nao, nhim, lêt rgănh, ndrăt săk.

Ta rnoh đêt, nu\ih ji dơi săm ta jay đah trong do\ng dak si Paracetamol gay bah duh. Ntop dak đah oresol, dak play. Sa ăp ndơ sa dak, dơh lêk. Lah kon se têh ân dơi nkhah êng đah trong an kon se rlu nti. Njrăng ăp nău geh hô gay ndơ\ kon se tât ăp ngih dak si khăm n’hanh săm ơm.

Ji jâng ty mbung a[aơ mô ho\ geh vắc xin rchăng n’gang ji n’hanh săm ji tam. Yơn lah kaman [ư ji du\t dơh nkh^t đah ăp ntil dak puh rao kaman, yor ne\ trong [ư ueh ngăn gay mât njrăng săk soan kon se lah njrăng kop ji t^ng trong 3 kloh, ne\ lah “Sa kloh, gu\ kloh, pâl kloh”. Ăp me bơ\ n’hanh nu\ih mât rong kon se ân [a [ơ rao ty đah xa [u rao kaman an nơm n’hanh an kon se, ngăn lah rnôk gâm ndơ ngêt sa, an kon se n’hanh jêh rnôk ăch chrach; ju\t jay kloh ueh, raih ang, răk ndơ pâl bah kon se đah xa [u mô lah dak geh mpli dak si cloramin B. Nai dak si chuyên khoa 2 Phạm Văn Lào, Kruanh ngih dak si Y tế dự phòng n’gor Daklak lah tay:

Du nău khlay tay lah kơp n’ăp nu\ih têh n’hanh kon se, ngăn lah ta nkual thôn [on ân hăn ăch chrach tâm jay ăch, mô dah hăn lêng lang yor trong ntưp bah kaman [ư ji jâng ty mbung lah bah ăch. Lah an ăch nkrêp tâm ntu\k gu\ âm ri dơh ntưp du\t âk.

Bah năp aơ dơh, n’gor Daklak le\ geh du hê kh^t yor ntưp ji jâng ty mbung bôk năp tâm năm aơ. Nu\ih ji lah mon bu ur (2 năm deh) gu\ ta khối 1, nkuăl têh Krông Kmar, nkuăl Krông Bông. Yor ne\, n’gâng kan dak si nkah boăi ăp me bơ\ mô an thơ tha ma an uănh [ư t^ng ăp trong rchăng n’gang nău ji aơ, ngăn lah tâm yan plơ\ ngih sam [u\t n’hanh trôk nar rgâl nđik kơt a[aơ./.

            Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja