VOV4.Mnông – Ji chrach njung tuýp 1 ta kon se lah du nău kop ji jo\ jông n’hanh hao mbrơi mbrơi, geh nklăp 0,2% rnoh nu\ih. Nău săm ji chrach njung ta kon se mâp âk jêr jo\t ta nu\ih têh yor rnôk kon se mô ho\ wât njrăng n’gang ji, dơh mâp ăp nău rgâl jêng nău ji êng. Nău aơ đă ăp me bơ\ ân uănh tât nău mât rong, njrăng n’gang n’hâm soan an kon se.

Chrach njung tuýp 1 lah nu nău trong klo nting mô hôm nkra njêng luh insulin, ntil hóc môn kơl sik glucose hăn tâm ăp tế bào gay [ư luh n’hâm soan tâm di nău u\ch mpât n’gơ bah kon nu\ih. Insulin geh nău [ư tâm ban rnoh sik tâm mham. Lah mô geh mô dah mô to\ng pơng, glucose mbra nkrêp tâm mham, [ư rgâl jêng âk nău ji klach tât kon nu\ih.

Ji chrach njung geh 2 tuýp 1 n’hanh tuýp 2. Ta kon se ji chach njung, le\ rngôch lah tuýp 1. Nkô| nău khlay [ư ji chrach njung tuýp 1 ta kon se dơi an lah yor tưp rêng. Nu\ih ji ân dơi ntop insulin đah trong chuh ntop tâm săk. Rnôk le\ tưp ji, kon se an do\ng dak si tât lôch nău rêh.

Tă aơ rlău du năm, tâm du tơ\ hăn khăm ji yor duh hô, mon Nguyễn Đỗ Thành Tài (12 năm deh) ta xă Ea Bar, nkuăl Buôn Đôn, n’gor Daklak dơi g^t saơ geh ji chach njung tuýp 1. Bah ne\ tât a[aơ, mon an chuh dak si insulin [a [ơ 2 tơ\ du nar n’hanh khăm tay ăp khay ta khoa Nhi tổng hợp, Ngih dak si đa khoa n’gor Daklak. Yor n’hâm soan mô ngăch ma Tài an rlu nti âk năm aơ. Tiến sĩ, nai dak si Trần Thị Thuý Minh, Kruanh khoa Nhi Tổng hợp, ngih dak si đa khoa n’gor Daklak an g^t:

Nguyễn Đỗ Thành Tài lah ngoay tâm 30 kon se ji chrach njung dôl săm bah dih ta khoa Nhi Tổng hợp. Le\ rngôch ăp kon se ji dơi saơ ji chrach njung rnôk hăn khăm n’hanh săm ăp nău ji êng, mô lah le\ saơ ăp nău ji [a [a\. N’hêl na nê| geh du\t đêt nu\ih me bơ\ g^t saơ nău ji aơ ơm ta kon nơm.

 Nchơm geh bah ji chrach njung tuýp 1 ta kon se lah kon se way sa âk, ngêt âk dak, hăn chrach âk, rgay, way o\k r’ah… lah kon se mô dơi g^t saơ n’hanh săm ơm, trong mham hao ri geh ntoh ăp nău ji êng kơt hao tưp ăp nău ji mpeh play nuih, djuôr play leh, ngo măt, sôt đang mpang jâng, geh bih grăi âk… đê| đo\ng lah hoơi, klach tât nău rêh.

Tiến sĩ, nai dak si Trần Thị Thuý Minh lah ăp me bơ\ m^n njrăng saơ ơm kon ji ta kon se, n’hanh rnôk kon se tưp ji chrach njung ân uănh mât rong tâm nău ngêt sa n’hanh do\ng dak si, gay dêr ăp nău ji êng:

Way mâp du đêt nu\ih bôk năp lah ăp me bơ\ chuêl chuh dak si an kon se. Tal 2 lah mô ho\ uănh m^n ueh ndơ ngêt sa bah kon se. Kon se âk ndơ ngêt sa geh s^k mbra [ư s^k tâm mham âk [ư rgâl jêng nău ji an lăp ngih dak si.

Yor nkô| nău du\t âk [ư ji chrach njung tuýp 1 ta kon se jêt yor tưp rêng jêng nău njrăng ji bah xa ơm mô ho\ dơi uănh khlay. Rnôk saơ kon se geh ăp nău kop duh, o\k r’ah, rgăi ri hăn khăm gay saơ nău ji ơm. Lah mô lap geh kon se tưp nău ji aơ, rnăk wâl ân njra\ng [ư t^ng nău nt^m bah nai dak si săm gay njrăng n’gang rgâl nău ji êng. Na nê| lah:

- Uănh nđôi ndơ ngêt sa bah kon se. An pă đêt ăp mông sa n’hanh mô an sa ơm. Lơi ir sa, ngêt ăp ndơ geh sik. Sa âk biăp trau rih, play;

- Ntru\t nsôr kon se pâl rlưn ngăch dăng săk soan, tiăr nti thể dục thể thao;

- Do\ng dak si di nău nt^m, di rnoh n’hanh di mông;

- Lah kon se geh ăp nău ji êng đah săk soan ân tât ăp ngih dak si gay uănh nđôi dil;

- Khăm săk soan ăp khay. Mât t^ng nău do\ng dak si t^ng nău nt^m gay to\ng di sik mham đăp mpăn./.

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja