VOV4.M’nông – Ju\p hât lah nău bên [ư khuch hô tât săk soan, n’hu\ch năm rêh n’hanh [ư khuch săk jăn. M’hu\l hât mô knu\ng [ư hao ntưp ăp nău ji klơm soh, play nuih… ma hôm lah nkô| nău [ư jêng ung thư… pơng mô knu\ng khuch êng nu\ih ju\p ma hôm khuch mô ueh ntu\k ntô gu\ âm, nsum mpôl n’hanh đê| đo\ng lah nu\ih bên bah meng.

Rmôt kan dak si lam ntur neh an g^t, hât geh kăch khih hoá học, dơi [ư ung thư. M’hu\l hât dơi uănh lah khăch kh^h hô ngăn tâm ntu\k ntô gu\ âm. Rnôk ju\p hât, nu\ih ju\p mbra rhêp tâm săk 20% m’hu\l hât, hôm 80% luh bah dih ntu\k ntô gu\ âm n’hâm sial. M’hu\l hât hôm dơi trêng tưp tâm n’hâm sial bah kơi 2 mông n’ăp rnôk mô hôm dơi uănh mô lah tăng [ô hât. Yor ne\ ăp nu\ih rêh mô lah pah kan ndrel nu\ih ju\p hât [a [ơ dơi dơn rnoh m’hu\l hât tâm ban đah nău ju\p hât 5 nklon du nar.

Mâp đah m’hu\l hât tâm đêt mông khuch đo\ng tât le\ rngôch hệ thần kinh, trong mham n’hanh nội tiết [ư âk nău ji mpeh play nuih, n’hu\ch kăr tôr… t^ng rnoh kơp bah rmôt kan nai dak si lam ntur neh, Việt Nam lah ngoay tâm 15 dak geh rnoh nu\ih ju\p hât âk ngăn lam ntur neh, rnoh nu\ih mô ju\p hât yơn khuch yor nsuk m’hul hât lah bơi 60% tâm jay n’hanh rlău 60% ta ntu\k pah kan n’hanh rlău 85% ta ăp ntu\k ngêt cà phê, ntu\k ngêt sa… 2/3 kon se n’hanh bu ur way mâp đah nsuk m’hul hât trêng tưp. Du năm ta Việt Nam geh nklăp 40.000 nu\ih kh^t yor ăp nău ji geh tât nsuk hât. Hôm ta lam ntur neh du năm geh nklăp 600.000 nu\ih kh^t yor nsuk hât.

Kon se lah nu\ih geh khuch hô ngăn bah bên ju\p hât bah nu\ih têh. Nău ju\p hât geh tât mô knu\ng khuch tât klom soh bah kon se ma hôm khuch tât rngok, play nuih n’hanh trong proch… kơt mpeh nău ji trong n’hâm, geh du\t âk m^n njêng an saơ ju\p hât geh tưp [ư hao ntưp kaman trong n’hâm, ntơm geh nău ji hiăn, ryôk klơm soh, ji klơm soh…. [ư kon se siek, hor muh. Ăp kon se rêh tâm ntu\k nsuk hât way geh ji mlông dơ\, chăt muh, khar dơ\ n’hanh siek lơh âk lơn ăp kon se rêh tâm ntu\k mô geh nsuk hât. Ăp kon se mâp đah nsuk hât geh rnoh so\k VA n’hanh koh khai dơ\ âk lơn. Rlău ma ne\ nsuk hât hôm [ư chôt kh^t ndal ta kon se oh bê), băt hun hao klơm n’hanh [ư hao ntưp âk ntil nău ji. Âk kon se bah dâng 1 năm lah kon bah ăp nu\ih ju\p hât way geh ji ryôk klơm soh mô lah ji klơm soh âk lơn kon se bah ăp nu\ih mô ju\p hât.

Bu ur bu\n ma ju\p hât rlih bu\n du\t hô, oh bê deh mô jâk săk mô lah kh^t. Ăp kon se oh bê geh nu\ih bơ\ ju\p hât tâm rnôk nu\ih me bu\n geh du\t âk [ưh hot mbung, ji bạch cầu n’hanh geh ung thư rngok âk lơn tât 40% nkôp đah ăp kon se ma geh bơ\ mô têl ju\p hât.

Khuch bah ju\p hât trêng tât nu\ih êng lah mô dơi kơp le\. Gay dơi ngăch dăng, rlău ma geh du nău ueh kah, tâm di, tiăr nti săk soan [a [ơ, tâm di đah săk soan bah ăp nu\ih ri nău rêh tâm du ntu\k ntô kloh ueh lah du\t khlay, tâm ne\ geh ntu\k ntô nsuk m’hul hât. Lơi an bên ju\p hât khuch tât săk soan bah he.

Nu\ih rblang Y Sưng Phê Ja