VOV4.M’nông: Knu\ng tâm 3 khay bôk năm aơ ta n’gor Kon Tum ho\ geh 4 nu\ih trơi jêh ri khi\t ma nkô| nau lah yor so ndrăng kăp. Nau rvê ngăn lơn lah yor bri duh ntrơn tât yan minh, ko\ lah yan ma nau ndrăng ntoh âk ngăn. Tâm rnôk nê, ntom lơ 10/4 mhe rlau n’gâng kan n’gor Kon Tum ntom [ư nau chuh n’gang ân so. Yơn lah, bol ma nsôih ngăn yơn nau kơp dơn knu\ng geh nklăp 25% rnoh so bah nkuăl geh chuh n’gang..

Lôch khay 3 mhe rlau nu\ih [on lan ta Klâu Ngol Zố, Xã Ia Chim, nkuăl [on têh Kon Tum du\t n’hâm rnôk rnôk A Khơ, 7 năm dôl ma rêh ueh pâl ueh ri [eng geh nau ji, jêh ri khi\t. Nu\ih tâm rnăk A Khơ ân gi\t, nar oh geh nau ji ri saơ kơt lah: Săk păng mô đăp, klach ma dak, klach ma sial, kn’hăk jêh ri khi\t. Ăp nai dak si ta Ngih dak si Đa khoa n’gor Kon Tum kơp dơn, A Khơ geh pâl ma so ndrăng mô geh chuh n’gang. Tât rnôk nê nu\ih tam ngih A Khơ mư nkah, lor ma rnôk khi\t geh 2 khay oh geh so kăp yơn rnăk mô geh chuh n’gang vacine njrăng. Rngot yơn le\ lăn, nô A Thoăn, banư mpôl oh A Khơ, ngơi:

‘Nau ji so ndrăng kăp lah nau ji jêr ngăn. U|ch kônh wa [on lan, apư nuih khi\t gay ma njrăng ji ndrăng. Rnôk mâp so ndrăng kăp ri gay hăn chuh n’gang yơn mô dơi lơi jo\. Saơ nau mô ueh tâm săk kơt lah ji kop, kn’hăk mô lah hoch dak diu ri sâm hăn khám nkre, mô dơi lơi jo\, mra geh nau tih kơt rnăk vâl hên nơh”.

Knu\ng tâm 3 khay bôk năm 2018 ta bar nkuăl bah n’gor Kon Tum lah nkuăl Đăk Glei ndrel Nkuăl [on têh Kon Tum geh 4 nu\ih khi\t yor so ndrăng kăp. Di\ng le\ ăp nu\ih geh lăp tâm ngih dak si ko nsum nau ji ndrăng đah ăp nau mpơl: Ji bôk,  klach sial, klach dak, kn’hăk lam dak….Tâm 4 nu\ih ri geh 3 nu\ih lah kon se ntơm 6 tât 11 năm geh so ndrăng kăp ntơm 2-3 khay lor ma geh nau ji ndrel le\ 4 nu\ih khi\t yor mô chuh vacine jêh rnôk geh so kăp. Wa Nguyễn Lộc Vương, Giám đốc ntu\k nkân njrăng nau ji n’gor Kon Tum ân gi\t, nau ji ndrăng tâm nkuăl lơn ma aka ndrel jêr njrăng:

‘ Năm aơ nau ji aơ ri hao lơn ma âk. Nau ji ndrăng tâm ăp năm bah năp nơh knu\ng khi\t ta Đăk Glei dơm. Hôm a[aơ ri geh nsum tâm nkuăl [on têh. Kơt lah kman ndrăng ho\ rêng tâm mpôl so bah Đăk Glei ndrel a[aơ n’ăp ma tâm nkuăl [on têh đo\ng. Rnôk ho\ geh ji ri mra khi\t 100% ndrel ê geh du nau mpơl mbơh joi luh saơ ndrăng lor ma tât ndrăng”.

Ti\ng nau kơp ngăn tâm bar nkuăl lah Nkuăl [on têh Kon Tum ndrel nkuăl Đăk Glei bah n’gâng kan dak si n’gor Kon Tum ân saơ, tâm 3 năm plơ\ ma aơ, geh âk nu\ih [on lan tâm bar nkuăl aơ geh so, mèo kăp mô lah kuach yơn âk ngăn lah bu mô geh chuh dak si. Lah mô geh nau njrăng n’gang năn ri rnoh nu\ih khi\t yor so ndrăng kăp lơn ma âk tâm rơh ba kơi. Wa  Đào Duy Khánh, Giám đốc N’gâng kan dak si n’gor Kon Tum ân gi\t, nau kan ndal ngăn bôk năp lah bonh đă ăp nu\ih geh so, eo kăp tâm 3 năm plơ\ ma aơ tât ngih dak si gay chuh dak si n’gang:

‘Phung hên ho\ tâm nchră, kan bôk năp lah ăp nu\ih mra geh nau khuch kơt lah so kăp, meo kăp mô lah kuach tâm rnôk 3 năm plơ\ ma aơ ri geh chuh n’gang tâm nar ơm ngăn. Rnoh chuh n’gang mra lah 3 tơ\ chuh mô lah 5 tơ\ chuh. Phung hên bah năp măt bonh đă [on lan [ư nau chuh n’gang yor rnôk aơ bôk nau kan chuh n’gang mô geh ntil vavcine aơ. Ăp nu\ih tâm rnăk ach o mô lah nu\ih geh kơl an êng êng ri phung hên mra do\ng tơm prăk rdâng rsê gay ma ntru\nh ân ơm”.

Gay rdâng nau ntoh luh ji ndrăng tâm yan mih năm aơ, ndrel đah n’gâng kan dak si, N’gâng kan mât rong ndrel Thú y n’gor Kon Tum dôl [ư nau chuh vacine ndrăng ân so. Aơ lah ngoai tâm ăp nau kan ueh gay rdâng nau ntoh luh ndrel rêng nau ji ndrăng. Yơn lah tâm rnôk aơ, n’gor Kon Tum njranưg ndrăng geh ân 10.900 mlâm so ti\ng rnoh đăng ký bah 10 nkuăl, nkuăl [on têh tâm n’gor ri knu\ng mhe geh 25% rnoh so bah nkualư geh chuh. Nkô| nau ti\ng wa Đoàn Thanh Mai, Groi Kruanh n’gâng kan Mât rong ndrel thú y n’gor Kon Tum lah yor nu\ih ro so mô đăng ký đah nkuăl [ư tât rnoh geh kơp mô tâm di, nu\ih [on lan mô tâm rgop nsum đah n’gâng kan gay nhu\p so ân chuh, so\k nkô| nau lah mô geh prăk chuh…Ndrel nau aơ [ư nau ntoh luh ndrăng lơn ma âk:

‘Rnoh duh n’gang dêh ngăn yor rnoh so kăp đah kon nu\ih ri lơn ma âk. So rong m’ơk lêng đo\ng, rnôk păng geh nau ji ri mra kăp kon nu\ih”.

Bah năp nau mra ntoh luh âk bah srê ndrăng tâm yan mih năm aơ, n’gor Kon Tum ko\ ntru\nh âk nau kan ndal. Bah năp măt rgum n’hao nau nkoch trêng ân [on lan n’hao nau gi\t bah [on lan tâm nau njrăng ji ndrăng, ntru\nh tâm ăp nkuăl, nkuăl [on têh ndrel ăp nkuăl mra geh ndrăng, đê| ngăn du ntu\k njrăng, bonh đă nu\ih geh so kăp, meo kăp gay tât ngih dak si chuh vavcine njrăng ji…Yơn lah, nau rvê ngăn lah nau chuh ân so, ngoai tâm ăp nau kan nơih, tam ndrel têm nkrem gay rdâng nau ntưp rêng bah srê ndrăng  tâm [on lan lo\ ê geh [ư ân rjăp ndrel tam ngăn./.

Nu\ih rblang: H’Thi