{on Năng Lớn 3, xã Đak Sao, nkuăl Tu Mrong geh 68 rnăk ri geh 50 rnăk geh kơp dơn ach o. Kruanh [an A Nghích nkoch: Kônh wa ko\ gơih pah kan ja sa đo\ng. Bol ma mô âk, yơn ăp ngih ko\ geh mir bum, mir ba, lo\ dak. N’gâng kan n’hanh rmôt kan tâm ntu\k ko\ geh âk nau kơl an gay nu\ih [on lan rklaih ach o yơn lah jêr ngăn.

            Hôm wa A Phun, Kruanh Ban Mặt trận thôn ân gi\t: Kônh wa tăm bum, tăm ba ri knu\ng to\ng sa. Nau do\ng tâm rnăk rvâl ri nsring tâm tơm bum, yơn lah tăch jêr yor mir ngai. Tâm rnôk ngih máy nkra bum ta nkuăl Đak Tô rvăt bơi tât 2000/kg bum sơh ri nu\ih [on lan ta Đak Sao lah lap ngăn ko\ geh 1000/kg. Gay geh tăch du sào bum, nu\ih [on lan tâm [on roh 6 nu\ih kan anh mô lah têk si\t tâm 2 nar mư tât trong hăn:

            ‘Ntơm bôk [on hăn tât trong luh tâm bri ri rh 15cây số. Trong ntu\k nduh ndăp, geh ntu\k lu\ kuăng. Geh ntu\k mô dơi hăn ri gay têk, anh ma sah ri mư dơi leo tât ta ndeh”.

            Yor trong yôk koh âk gưl, lo\ geh nau khuch hô yor bri mih n’ach du\t năm 2009, ăp trong hăn tât mir bah nu\ih [on lan nkuăl Tu Mrong tât a[aơ kơt lah ê dơi geh rklaih ơm. Mô geh trong ndeh, nu\ih pah kan jêh lôch tăm ri mô geh ntu\k ma tăch, nu\ih [on lan mô geh nau nsôih gay hun hao pah kan.

            Groi Kruanh Uỷ ban nhân dân xã Đak Na, A Dũng ân gi\t: xã geh 13 thôn [on ri bơi tât n’gul nê geh kol tâm yan mih, ndeh mô dơi lăp. N’ăp ma tâm yan vai, ri ncho nde tât ta [on Lê Văng, Đak Rê 1, Đak rê 2, Ba Ham Long Tum…ko\ jêr ngăn, nkoch ôh nau rdeng ndoh ndơ. Aơ lah nkô| nau [ư rnoh ach o bah xã hôm bơi tata 49%. Yor ri, nau u\ch bah N’gâng kan ko\ kơt lah nu\ih [on lan tâm xã geh trong hăn:

            ‘ Kônh wa du\t u\ch n’gâng kan ăp gưl, ăp ntu\k kan geh tât ntuh kơl nkra trong hăn tâm thôn gay kônh wa nơih lơn tâm nau tăch ndoh ndơ, tăch apư ntil tuh mbo rnôk lôch yan. Gay leo ndeh rklaih rnoh neh 17 ha jêh phu\t mrô 9 [ư khuch ri kônh wa mô dơi do\ng ma săk jăn jâng ty ôh”.

            Gi\t năl trong hăn lah nau khlay gay pơk trong rklaih ach o, ndrel đah nau kơl an tơm ntuh kơl, n’gâng kan Tu Mrong ăp năm ko\ rgum âk rbăn nar kan tâm [on lan gay nkra, n’hao [ư ueh trong tâm ăp xã, ăp thôn n’hanh ntoch jong trong tât mir ba. Yơn lah, yor xã hvi, trong hăn jêr, bri mih nar âk ri ma nau dơi mô âk. Đah âk thôn [on tâm nkuăl geh kol tâm ăp tơ\ mâp mih n’hach, kan ntru\nh [ư ăp nau kơl an, nau kơl nu\ih [on lan n’huch avh o jêr geh nau kơt nau uch. Wa A Phun, Groi Jrâu kan nti\m nti nkuăl Tu Mrong, ntoh nau u\ch:

‘Gay jut jăng ach o tâm nkuăl Tu Mrong, trong hăn [on lan lah nau khlay đah [on lan. Tal bôk năp lah ân oh kon hăn nti. Tal 2 lah ân kônh wa hăn pah kan jan sa n’hanh geh trong gay ma nchuăn rdeng ndơ. U\ch đảng, Ngih dak uănh khlay kơl an nkra trong hăn tât [on lan, tât nkuăl pah kan gay kônh wa geh nau nơih pah kan ân hun hao”.

            Đah âk nau nsôih, ăp năm dăch aơ rnoh rnăk ach o bah nkuăl Tu Mrong, n’gor Kon Tum n’huch ngăch bah âp năm, Lah kơt năm 2011, rnoh rnăk ach o geh bơi tata 65% ri du\t năm 2013 hôm 42%. Rnoh n’huch rlau 10% tâm ban bơi tât 500 rnăk rklaih ach o du năm. Yơn lah, nau ngăn ân saơ, lah mô dơi rklaih geh nau kan trong hăn, nau n’huch ach o bah nkual ko\ nsru\ng yor nklăp 2000 rnăk ach o hôm gu\ tâm nkuăl jru, ngai, ngăn lah nsing tâm nau pah kan tuch tăm, yơn lah jêr ngăn geh tăch yor mô geh trong leo ngluh. Nkô| nau n’huch ntơm 8- 10% rnăk ach o du năm ma nkuăl Tu Mrong nchrăp luh mra lah nau ntul rlong têh ngăn./.

                                                H’Thi răk rlang