VOV4.M’nông – Tâm ăp nar ba năp, nău kan njrăng rdâng siăk hiăn le\ geh nkuăl Krông Pach, Daklak mbơh tơih âk nău nsrôih. Âk nău ji siăk hiăn ta ntu\k rêh jêng ngăch geh saơ n’hanh săm bah le\ rngôch, ntop njrăng nău ji. Ntoh lư lah ta nkuăl Krông Pach đah nău nsrôih njrăng săm nău ji lao tâm ntu\k rêh jêng bâh n’gâng kan dak si nkuăl.

Saơ tâm nu\ih geh saơ duh đêt ta kêng măng, nu\ih o\k r’ah, blao sa, mô hăk b^ch, ji ntang ntơh nkre siăk, wa Nguyễn Minh Sơn ta thôn 3, xă Hoà Tiến, nkuăl Krông Pách, n’gor Dak Lak tât Ngih dak si nkuăl gay but uănh, năl mham n’hanh saơ ntưp ji hiăn. Rnôk mhe g^t, wa Sơn du\t rvê yor ntưp du nău ji “Âk nău jêr”. Yơn đah nău mbơh nt^m, ntru\t đă bah ăp nai dak si, wa đăp mpăn săm tay t^ng nău nt^m, n’hanh ji le\ ntơm hu\ch bah. Wa Sơn nkoch:

Tă aơ bơi 4 khay geh nău kêng măng duh đêt, gâp ngêt dak si bah duh bah âk ntu\k tăch yor gâp ntôn duh dơm. Yơn tâm săk o\ r’ah, mô hăk b^ch, saơ djôr rgănh. Jêh ne\ đêt nar pơng rgâl jêng siăk, gâp saơ siăk âk chụp X. Quang, bu lah geh hiăn, gâp geh hăn ntu\k siăk hiăn klơm soh Dak Lak uănh năl mham. Ta ne\ ndơ\ sam [u\t s^t ta xă, xă nkoch ntu\k ngih dak si mhe. Bah ne\ tât a[aơ saơ bah duh, ngêt sa kah mbung săk hao geh bơi 4kg.

Kơt wa Sơn đo\ng, nô Nguyễn Bảo Phong, ta thôn 2A, xă Hoà Tiến, nkuăl Krông Pách saơ nơm ntưp ji hiăn tâm du tơ\ hăn but uănh ji. Nô du\t rvê đo\ng jêng ntlơi kan ta nkual [on têh HCM gay s^t jay săm ji. Jêh rơh but uănh ta Ngih dak si Hiăn n’hanh ji klơm soh n’gor Dak Lak, nô Phong dơi nchroh ji hiăn ntô klơm soh n’hanh nt^m săm ta jay. Bơi n’gul khay bah năp, ring ăp nar nô Phong joi tât ngih dak si xă Hoà Tiến gay chuh n’hanh ngêt dak si di mông đah nău groi nđôi bah cán bộ dak si. Ăp rnôk  geh “dak si lơh”, nô le\ tă m^n ntlơi săm, yơn jêh nê| rnôk ăp nai dak si tât ta jay chop khâl, ntru\t đă, nô lo\ geh tay nuih n’hâm gay rdâng đah kop ji. Nô nkoch:

Gâp săm ra ngih dak si hiăn ta n’gor dơi ndơ\ s^t [on lan, ăp nai dak si ta aơ du\t n’hâm ueh tât jay chop khâl, ăp ôi tâm pơh ri gâp tât ta aơ gay chuh n’hanh ngêt dak si ta trạm đah nău groi nđôi bah nai dak si. Gâp saơ ngăch lơn rnôk bôk năp, a[aơ hăn nsong ngăch dăng, ngơi nkoch bri âk. Rnôk bah năp ngơi nkoch bri du [lit le\ o\k r’ah, a[aơ saơ ngăch dăng hôm.

T^ng Ngih dak si nkuăl Krông Pách, đah nău nsrôih n’hu\ch rnoh ntưp ji hiăn ju\r rnoh đêt ngăn, hao rnoh nu\ih dơi but uănh, saơ n’hanh săm ơm, ntu\k kan le\ [a [ơ đă cán bộ tât xă ju\r thôn [on gay nkoch trêng, rblang ăp nău ôp, ntôn đah ji hiăn an nu\ih [on lan. Ndrel đah ne\, ta ăp ngih dak si xă, geh ăp pa nô, áp phích nkoch trêng, kơl nu\ih [on lan n’hao nău wât mpeh hiăn n’hanh nchrăp m^n joi tât ăp ntu\k dak si rnôk geh nău ntưp ji. Cán bộ way kan ta gưl xă n’hanh nu\ih pah kan dak si thôn [on hôm tât jay ăp nu\ih ji hiăn gay ntru\t đă khân pơng săm gay bah le\ ji, n’hu\ch nu\ih ntơi săm n’gul gâl, [ư jêng [al dak si. Nai dak si Hồ Hữu Hải, Trạm trưởng ngih dak si xă Hoà Tiến, nkuăl Krông Pách:

Rnôk geh nu\ih ji Hiăn ri gâp njoăl an nu\ih ji ta gưl nkuăl gay khân pơng dăn nchih tâm ndrôm sam [u\t jêh ndơ\ s^t gưl xă ri gưl xă geh nău dơn an dak si ăp khay. Tâm lvang rdôl đah nu\ih ji geh dak si chuh ri 2 khay bôk năp he chuh dak si ta ngih dak si xă ăp nar ta ôi ơm. Đah nu\ih ji ma mô geh trong săm chuh dak si ri he pă dak si an nu\ih ji du pơh du tơ\ uănh nu nău nu\ih ji geh ngêt dak si to\ng ăp đo\ng, geh ngêt t^ng di nău nt^m đo\ng. Lah di kơt he nt^m ri đăp mpăn.

Knơm ndâk njêng trong rchăng n’gang hiăn lam hvi jêng rnoh săm lôch ueh bah nu\ih ji ta lam nkuăl geh âk. Nai dak si Nguyễn Quy, Trưởng khoa uănh nđôi kop ji, Ngih dak si nkuăl Krông Pách an g^t: Năm 2018, Ngih dak si mât uănh n’hanh săm 111 nu\ih ntưp jiăn ta le\ rngôch 16 xă, nkuăl têh bah nkuăl. Tâm ne\ rnoh săm bah geh 91%; le\ rngôch săm lah 95% n’hanh knu\ng geh 1,5% nu\ih ji ntlơi săm. Du\t âk nu\ih ji ntlơi săm geh tâm ăp nu\ih âk năm deh, săk mô ngăch (rlău 80 năm let lơ), yơn rnoh nu\ih ji aơ dơi uănh nđôi, n’hanh mkra săm ndal ơm”.

Gay trong kan rchăng n’gang hiăn bah nkuăl dơi geh săk rnglăy âk tay, n’hu\ch trong ntưp tâm [on lan, r[o\ng tât nău u\ch ntlơi ji hiăn, khay tât, nai dak si Nguyễn Quy an g^t:

Gay r[o\ng tât ju\t jăng ji hiăn ta [on lan trong mkra bôk năp lah n’hao saơ nu\ih ji hiăn, trong mkra tal 2 rnôk saơ nu\ih ji hiăn ri nkoch trêng an bu g^t trong njrăng n’gang ji gay mô ntưp an ăp nu\ih kiău ma n’hanh [on lan. Trong mkra tal 3 rnôk saơ ji hiăn ri n’hao trong kan mât uănh, groi nđôi, n’hanh săm tam. Du hê nu\ih ji hiăn rnôk ntưp ji hiăn he săm bah tam ri nău ntưp an [on lan du\t đêt n’hanh mbra mbrơi mbrơi hăn tât ju\t jăng ji hiăn tâm năm 2030.

Nău lăp du\t n’hâm bah nău kan dak si nkuăl Krông Pách le\ rgop du\t ueh tâm nău nsrôih ju\t jăng ji hiăn tâm [on lan. Yơn lah, gay dơi geh nău r[o\ng ju\t jăng ji hiăn tâm năm 2030 ri, rlău ma nău lăp bah ăp ngih pah kan dơi kan, săk nu\ih [on lan an wât nău rchăng n’gang, rgop [ư an ntu\k ntô gu\ âm kloh ueh, đăp mpăn.

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja