VOV4.M’nông – Rnoh nu^h Lâm Đồng a[aơ geh nklăp 1,3 rkeh nu^h, đah 43 rnoi nu^h gu\ rêh; tâm nê, rnoi mpôl đê| âk tât 24%. Êng 3 rnoi nu^h [on tơm ta ntu\k ơm yău lah K’ho, Mạ, Churu âk 19% rnoh nu^h lam n’gor. Bol ma nău rêh a[aơ  ho\ g^t blău mhe lơn, yơn ta du đêt ntu\k, âk nău way ơm nha jâk r’ah ntoch jong…

Âk nău way ơm hôm e

Mhe aơ, mpôl pah kan geh cán bộ ăp ntu\k kan: Ban Tuyên giáo N’gor uỷ Lâm Đồng, N’gâng kan văn hoá thể thao n’hanh pâl nđaih, Ban Dân tộc, UB MTTQ n’gor…, le\ hăn uănh ngăn hôm e ăp nău way ơm rlu\k mâl tâm nkual rnoi mpôl đêt ta 5 nkuăl geh âk nu\ih rnoi mpôl đêt ta ntu\k gu\ rêh. Mpôl hăn le\ nchih dơn hôm e geh âk ăp nău way, nău way ơm du\t rlu\k mâl, an ju\t jăng lơi tâm nău rêh a[aơ.

Na nê|, tâm kh^t ôm, hôm e âk rnăk nu\ih rnoi mpôl đêt [ư ngêt sa têh n’hanh jo\ âk nar, nkre roh hoach prăk, nkre [ư roh nar pah kan, nkre [ư roh đăp mpăn rnă njrăng. Nău [ư môch, tâm pă drăp ndơ an nu\ih kh^t, ntlơi môch…. Geh ntu\k [ư du\t têh; rnăk wâl nu\ih kh^t gu\ch rpu, ndrôk, nkh^t âk sur, djăr gay sông sa năch, rnoi mpôl.

Nu nău t^ng brah yang, nu\ih kop ji, mô lah tuch tăm boh ba mô kao mbôn, ntôn geh “brah yang lơh” jêng hăn joi n’hu\m, joi ndranh tât jay hu\m, [ư bhrah n’hanh nkhôm an an n’hu\m nu\ih [ư brah geh rnôk du\t âk prăk, đê| đo\ng đah du mlâm rpu. Mô lah nu\ih [on lan djăt chiăk ta ăp xă Proh, Tu Tra (nkuăl Đơn Dương) mô lah nău [ư “nkah g^t đah me bơ\” du\t âk ta xă Đạ Sar (nkuăl Lạc Dương)… geh tât đo\ng nău djăt t^ng, a[aơ tâm nkual rnoi mpôl đêt hôm e geh “tâm kuh” rnôk an lah geh nu\ih ne\ geh tih, lơn lah đah “tih” kon târ.

Tâm nsông nsao, le\ rngôch ăp rnoi mpôl đêt tâm n’gor a[aơ hôm e âk nău rlu\k mâl kơt: nu nău gu\ sai ơm, gu\ ur êp dak mham (kon yơ, kon oh tâm gu\); nău gu\ tâm ntrok; nu nău deh kon tal 3. geh âk ntu\k, yơn nău way ơm jêng tât nău tih mpeh nău kơl rnoh nu\ih rnăk wâl du\t âk kơt ta thôn Klong Klanh n’hanh thôn Đưng K’si (xă Đạ Chair, nkuăl Lạc Dương)…

Mô tâm di nău way “nkol ur sai”

T^ng âk bu ranh [on n’hanh ăp nu\ih ranh tâm ăp rnoi nu\ih mpôl đêt ta Lâm Đồng ri “nău nkol ur sai” geh bah kăl n’hanh pơng dơi uănh lah nău way ơm geh nu nău nchâp bah u che… Yơn lah, nău way “nkol ur sai” kăl e dơh dơm, đêt đă, knu\ng geh nău [ư (geh djăr me, nkoăng, ndrănh yăng, du kôp kông…)\ yơn lah, nar aơ nău way “nkol ur sai” le\ “rgâl tih” n’hanh geh trong “tăch rgâl” ! Nău khuch bah pơng du\t jâk, roh hoach đah drăp ndơ, “phit klach” nuih n’hâm n’hanh n’glơi an mô ueh jo\ jông, lor lah dôih rnon (lah ăp rnăk wâl bu ur ach o…)

Way “bu ranh [on” ndơ\ an du rơh “nkol ur sai” đêt ngăn a[aơ lah 50 rkeh prăk; âk lơn 200-300 rkeh prăk. Lơn lah, bu klô geh nti nsơm âk (đại học let lơ), [ư cán bộ, mô lah geh me bơ\ [ư cán bộ ri khlay ngăn (geh 200-300 rkeh prăk) !

N’hêl na nê| bơi le\ rngôch ăp ntu\k, nău way nkol nsông geh du\t âk. Ndơ ndơ\ an tâm ăp rơh nkol nsol aơ way lah ndrôk, rpu, yăng, mah, prăk… Đê| đo\ng, ndơ nkol nsông jay bu klô ndơ\ an du\t “mha” [ư âk rnăk jay bu ur “dâk gâng”. Ne\ lah bôr ch^ng yău, kông nhoong yău, mô lah gông kông (du mlâm gông kông khlay đah 12 mlâm rpu), jêng mô dơi joi rwa\t. rnôk mô geh ăp drăp ndơ yău ne\ jay bu klô tâm u\ch rgâl nkol nsông đah mah!

Njê ngăn tay lah, rlău me bơ\ bu klô nkol nsong le\ têh, rnoi mpôl jay bu klô (ngăn lah rnăk wâl kônh yơ bah bu klô) hôm “dăn” tay ndơ an, ne\ lah rlău ma ndơ nkol nsông, jay bu ur an tay ndơ an mpôl jay bu klô!

Wa Kơ Dơng Ha En-Bí thư Đảng uỷ xă Đạ Tông (nkuăl Đam Rông) nkoch:

Gay dơi so\k sai, nu\ih kon bu ur rnoi mpôl đêt an pah kan o\k r’ah, ntêm nkrem du\t âk năm mơ dơi to\ng prăk….” Wa rteh bôk njê ngăn: “Bôl le\ nsrôih nkoch trêng, rgo\ jă âk hôm; yơn lah, nău way ơm “nkol nsông” n’hanh le\ nău kh^t ôm ta xă Đạ Tông, kơt âk xă [on lan rnoi đêt êng hôm e jo\ jông, du\t jâk r’ah…”!

Bah nău way ơm “nkol nsông” ntoh âk nău tih mô ueh. Ne\ lah, rnăk wâl bu ur mô geh to\ng prăk ri geh jay bu klô dun, mô an so\k sai. Lah 2 băl mom nsrôih tâm sgu\, ri jêh rnôk nsông an rnon an me bơ\ sai (na nê| dôih rnon yor 2 rnăk wâl tâm bônh n’hanh tâm u\ch)… Yor r^, le\ nău rêh kon, nău rêh sau bah âk kôp ur sai nu\ih rnoi mpôl đêt an “mbak soan” trok rnon an me bơ\. Âk nu\ih ach o ma mô geh dơi so\k sai; mô lah âk nău “gu\ sai” jo\ jông n’gul gơm, n’gul nhim!...

Yor r^, an nsrôih ju\t jăng ăp nău way ơm rlu\k mâl, ngăn lah nău way “nkol nsông” tâm [on lan ăp rnoi mpôl đêt ta Lâm Đồng.

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja