Luật rchăng n’gang nau khuch bah su hăt ho\ ntơm geh nau tam ntơm nar 1/5/2013. Yơn lah, bah rlau du năm [ư, tât a[aơ, nau su hăt, ngăn lah tâm ntu\k âk nu\ih hôm geh âk ơm. Ta n’gor Dak Nông, kan [ư ti\ng Luật rchăng n’gang nau khuch bah su hăt ho\ ntơm geh du đê| ntu\k gu\ kan, pah kan kơt lah Ngih săm [u\t, ngih dak si, ntu\k ta hen [ư rjăp tâm mông kan. Yơn tâm âk ntu\k, ngăn lah ntu\k geh âk nu\ih rgum ri nu\ih su hăt hôm âk ơm. Mô êng [ư nau mpu\ng lir, n’huch hăt hôm [ư geh nau ji jru ân âk rbăn nu\ih tâm ăp năm đo\ng.

Tâm ăp ntu\k geh aka nu\ih rgum kơt ta nkuăl têh Gia Nghĩa, n’gor Dak Nông, mô jêr rnôk saơ ăp nu\ih ntơm bah bu ndăm tât bu ranh su hăt. Âk nu\ih gi\t đong nau su hăt ta ntu\k mô ân lah tih đah pháp luật, yơn yor nau mơng, khân păng hôm su ơm, n’hanh mô mi\n tât nau khuch đah n’hâm soan săk nơm ko\ kơt lah nu\ih [on lan. Rnôk geh ôp, âk nu\ih kơp dơn lah ho\ geh du đê| nau ji kơt lah , ji mlông ka, ji khu\ng…yơn khân păng hôm nkre rvăt hăt su nkre rvăt dak si săm ji. Hôm mpeh nau [ư ti\ng luật rchăng n’gang nau su hăt, âk nu\ih mơng su lah rjăp ê geh nu\ih su hăt tâm ntu\k rgum âk  nu\ih ma geh bu mhal, knu\ng njưh tâm nau “tâm nkah dơm”.

‘ Tâm ntu\k pah kan, gu\ kan n’hanh ăp ntu\k dôl kan geh rgum aka nu\ih ri gâp ko\ saơ âk nu\ih su kơt nê, yơn lah ê mâp saơ bu do\ng luật gay ma rchăng lơi nau khuch bah su hăt gay ma mhal ăp nu\ih kơt nê, yor ri gâp ko\ su kơt ăp nu\ih êng êng dơm”.

Su hăt mô êng [ư âk nau khuch ân săk nơm ma hôm khuch tât âk nu\ih tâm êp nê đo\ng. Nu\ih su hăt ri dah ro\ng ma mbu\l n’huk hăt, nu\ih mô su ri n’hơp ngăn n’huch ko\ mô ueh đo\ng. Tâm rnôk nê, nau kan nkoch trêng [ư ti\ng luật rchăng n’gang nau khuch bah su hăt mhe knu\ng njưh tâm nau nkah ăp nau mbơh mô ân su hăt, yơn ê geh mhal ân rjăp. Yor ri ma rnoh nu\ih su hăt tâm âk ntu\k rgum âk nu\ih hôm âk ơm, mô saơ geh n’huch.

Nau ngăn lah, ntơm rnôk Luật rchăng nau khuch bah su hăt geh nau tam tât â[ơ, nau su hăt hôm geh âk, yơn lah mô geh nu\ih geh bu mhal ti\ng luật. Ti\ng luật sư Hoàng Hữu Khang, Kruanh rmôt Luật sư n’gor Dak Nông: Luật rchăng nau khuch bah su hăt ntru\nh ta ntu\k kan geh nau dơi mhal ăp nau tih mpeh su hăt ta ntu\k pah kan ta Ngih dak si, công an, n’gâng kan tâm ntu\k. Yơn lah, kan [ư ti\ng luật aơ tâm n’gor, rmôt kan n’gâng kan ê geh [ư ân rjăp nau kan bah nơm:

‘Ntơm nar 1/5/2013 rnôk Luật rchăng nau khuch bah su hăt geh nau tam tât a[aơ ri gâp ê saơ geh nu\ih geh bu mhal, mhal nu\ih su hăt ta ăp ntu\k geh âk nu\ih mô lah ntu\k bu mô ân su. Ti\ng nau mi\n bah gâp, ăp ntu\k kan n’gâng kan geh Luật ntru\nh geh nau dơi mhal rklaih nau kan aơ ri rgop nsum gay ma mhal, tal 2 lah gay [ư ueh nau kan nkoch trêng gay luật geh ơm lăp tâm nau rêh”.

Gay luật rchăng nau khuch bah su hăt geh ngăn lăp tâm nau nau rêh ri u\ch nau mi\n gi\t rbăng êng bah ăp nu\ih, rnăk vâl n’hanh [on lan n’hanh nau nsôih rklaih bah ăp rmôt kan n’gâng kan tâm nau kan nsum ty ndâk njêng ntu\k ntu mô geh n’huch hăt. Knu\ng ăp nu\ih saơ ndơn ăp ntil n’hanh geh ăp nau kan n’hêl “Lah mô đah su hăt” ri Luật rchăng, n’gang nau khuch bah su hăt mư ngăn geh nau nau tam n’hanh săk geh ngăn ngên.

Ơi kônh wa n’hanh le\ băl mpôl ! T^ng uănh kơp bah rmôt nai dak si lam ntu\r neh, du năm ta Việt Nam geh nklăp 45 rbăn nu\ih kh^t yor ăp nău ji geh tât m’hât n’ha. Hôm ta dak Nông, ring du năm geh bơi 1000 nu\ih ntư\p ăp nău ji ntoh bah nsu\k m’hât n’ha. Gay wât lơn tay đah rnoh kh^h djơh bah m’hât n’ha n’hanh geh nău ji jêr săm bâh m’hât, he ndrel djiăt nai dak si Võ Đình Hùng, Khoa nội ngih dak si n’gor Dak Nông tâm pă ăp nău wât khoa học kơt na nê| g^t blau ơm ma pơng le\ rlău tâm 10 năm pah kan:

Nai dak si Võ Đình Hùng:Tâm m’hât geh chất nicotin, rnôk he rhip ri pơng mbra kích thích… [ư an he aih bôk rngok… yor r^ lơ ju\p lơ knơm tâm pơng. Rlău ma nău knơm aơ, hôm [ư bên nău mô ueh. Kơt ne\, bên ju\p m’hât bôk năp lah knơm chất nicotin, tal 2 lah yor nău bên mô ueh”

Ơi nai dak si, ju\p m’hât n’ha geh phâm âk nău djơh bah m’hât lơh ?

Nai dak si Võ Đình Hùng:“Tâm m’hât geh chất nicotin, rnôk he rhêp ri pơng mbra [ư luh ăp chất lăp tâm thần kinh… jêng an he aih bôk rngôk…. Yor r^ lơ ju\p lơ tâm knơm. Rlău ma nău knơm aơ, hôm [ư jêng nău mô ueh. Kơt ne\ bên ju\p m’hât bôk năp lah knơm nicotin, 2 lah knơm bên ơm mô ueh”.

Ơi nai dak si, ju\p m’hâm geh phâm ăp nău djơh pơng ?

Nai dak si Võ Đình Hùng:Nău djơh bah ju\p mhât du\t têh, tâm nsuk mhât, rlău ma chất nicotin, hôm geh âk chất kh^h êng kơt chất [ư djơh trong n’hâm, djơh trong mham, rlău ma ne\ hôm âk chất kh^h, chất [ư ung thư… đah rlău 4700 chất. pơg [ư jêng âk nău ji trong n’hâm, khung, ung thư… jêh ne\ ăp nău ji khung, proch kranh yor m’hât lơh du\t âk.

 Ndơ lơh geh nău ji jêr săm bah m’hât lha du\t âk kơt ne\ ma âk nu\ih hôm e ju\p, lơn lah ât âk tơ\ yơn mô dơi ntlơi ?

Nai dak si Võ Đình Hùng:Kơt gâp le\ lah bôk năp, yor geh nău aih rngok [ư an nu\ih ju\p m’hâm le\ knơm geh tâm chất kích thích aơ, tal 2 lah le\ ơm bên djơh mô u\ch ntlơi. Rnôk ru jâng ty he m^n tât m’hât. Âk nu\ih g^t geh âk nău ji luh bah m’hât yơn  mô dơi yor he knơm tâm m’hât, knơm tâm chất nicotin n’hanh le\ ơm bên nău mô ueh bah nơm.

Gay ât m’hât tam ngăn ân phâm hơi nai dak si ?

            Nai dak si Võ Đình Hùng:Geh âk trong gay ât m’hât n’ha, nt^t nsa sa [a\nh cao su; trong săm ât nicotin n’hanh âk trong nău m^n êng. Săk nu\ih ntlơi m’hât an nsrôih n’hanh tât rnôk he u\ch ju\p m’hât ri he an nchrăp lor trong săm ât nicotin”.

            Ơ, dăn lah ueh nai dak si