VOV4.Mnông: Bâh geh mbơh [ư tâm ban tâm ndr^h âk ntrong kan tâm nău pah kan mbơh nău mhe n’gâng kan dak si ta ntu\k rêh jêng ma rnoh nu^h [on lan tât râng ua\nh săm ji ta ăp ngih dak si ba dâng ta nkuăl têh Gia Nghĩa, n’gor Dak Nông ăp nar lơ ma âk. Nău aơ ntop kơl an n’gâng kan dak si ta ntu\k kan ba dâng [ư ueh nău kan njrăng rdâng đah nău ji bâh ntu\k ba dâng dâl, nkre lah geh njoat n’hao nău dơi pah kan ua\nh săm ji.

Ndơ\ kon jê| hăn chuh n’gang ta ngih dak si xã, yuh Lê Thị Tuyết, ta thôn Tân Tiến, xã Quảng Thành, nkuăl têh Gia Nghĩa, n’gor Dak Nông an g^t, bâh geh do\ng rnoh mbơh nău tă bah nău nchih mbơh njoăl ta điện thoại mbơh nar hăn chuh n’gang, yuh mô hôm geh chuêl nar chuh n’gang an kon. Ntơm nơh, yor ntu\k kan ngai đah jay bơi tât jât km, hăn kan ơm, s^t jo\ lôch ne\ hâl ma n’gon mpao, mât ngih jay, jêng lah geh tơ\ yuh chuêl ndơ\ kon hăn chuh n’gang. Khay 8 mhe nơh, geh nu^h kan ta ngih dak si mbơh nău njoăl nău mbơh ma điện thoại nkah nar hăn chuh n’gang an kon t^ng khay, yuh le\ dăn mbơh nău ta điện thoại nkah me leo kon hăn chuh n’gang.

“Tât khay khân păng njoăl nău mbơh nkah ta điện thoại mbơh lah nar ne\ khay ne\ ndơ\ leo kon hăn chuh n’gang dơm. Gâp way chuêl jêng nkah mbơh ma điện thoại lah gâp kahg^t ndơ\ kon hăn chuh n’gang, lah mô r^ gâp chuêl đong”.

Mô geh dăn mbơh nkah nar chuh n’gang t^ng khay ta điện thoại, yuh Tăng Thị Mắm, xã Dak Nia, nkuăl têh Gia Nghĩa hôm nha [a [ơ ua\nh nđôi nău mbơh nkah mpeh mât chăm săk soan an nơm n’hanh rnăk vâl bâh nău kan mbơh tơih nău so\ng dăng bâh cán bộ ta ntu\k. yuh an g^t, ta ăp nar bôk khay, ăp nai dak si ta ngih dak si xã mô lah ăp nu^h kan mbơh nău ta thôn bon le\ tât ta ăp rnăk mbơh an oh yuh nău mât chăm săk soan deh nse, do\ng ăp ndơ der bu\n đăp mpăn n’hanh nkah an ăp nu^h mê| geh kon jê| tâm năm khay di hăn chuh n’gang tât ta ngih dak si gay ma chuh n’gâng. Bâh kơt ne\ ma nău g^t vât mpeh mât chăm săk soan bâh nu^h [on lan geh n’hao âk.

“Bâh geh ăp nai dak si tât ta jay mbơh tơih, nai dak si đă ndơ\ kon hăn chuh n’gang ơm gay ma der geh ăp nău tât ji”.

T^ng yuh Trần Thị Lâm, nu^h kan mbơh nău mpeh rnoh nu^h thôn Nghĩa Thắng, xã Quảng Thành, nkuăl têh Gia Nghĩa, u\ch nu^h [on lan g^t vât lơn mpeh săk rnglăy bâh nău kan mât chăm săk soan bâh ăp nău kan mbơh nău bâh ntu\k kan dak si, nu^h pah kan mbơh rnoh nu^h mô dơn mât nâp mpeh nău blău kan ma hôm nha geh g^t vât nău way n’hanh nău bên gu\ rêh, gu\ kan bâh nu^h [on lan ta ntu\k gay ma săch trong mbơh tơih rgo\ jă an tâm di.

 “Geh ntu\k gâp mbơh tơih rgo\ jă ma điện thoại, gâp mbra tât ta nar mô lah ta rnôk tâm thôn geh nău r^ he mbơh tơih rgo\ jă dâl. Ua\nh nsum lah gâp tâm rgop ndrel [ư âk nău, mơh nău [ư an dơi dơm”.

Bâh geh mbơh tơih tâm ndr^h âk nău kan tâm nău kan mbơh tơih mbơh nău mhe ntu\k kan dak si ta ntu\k rêh jêng ma rnoh nu^h [on lan tât râng ua\nh săm ji ta ăp ngih dak si xã ăp nar lơ ma âk.kanu\ng kơp êng bah bôk năm tât a[aơ, ta 8 ngih dak si xã ta nkuăl têh Gia Nghĩa le\ geh rlău 20 rbăn nu^h [on lan le\ tât ua\nh n’hanh săm ji. Ngăn lah, tâm ăp năm ba năp, nău kop ji ta nkuăl têh le\ geh mât njrăng ngăch, nău ueh pah kan ua\nh săm ji geh n’hao. Nău kan chuh n’gang pơk hvi geh mât [ư n’hanh n’hao nău dơi ueh kan, rnoh oh kon se ba dâng 1 năm deh geh dơi rdâng đah nău ji way mâp geh bơi tât 90%, bu ur geh bu\n geh chuh n’gang dak si to\ng ăp, geh tât 90%. Nai dak si Vũ Thị Thanh Thuỷ, ntu\k kan kế hoạch nghiệp vụ, ntu\k kan dak si nkuăl têh Gia Nghĩa, n’gor Dak Nông an g^t.

“Tâm let năp atay r^ nău kan mbơh tơih nău mhe mbra hăn mbơh tơih so\ng dăng ta ntu\k rêh jêng, kơt lah mbơh nău mpeh mô tâm ban bu ur bu klô ê lor deh kon, nău mbơh mpeh tâm ban bu ur bu klô, nău mbơh mpeh gu\ ur sai mô to\ng năm deh, gu\ ur sai dăch ndul mham lôch ne\ mât chăm săk soan deh nse an nkual njônh ngai nkual [on lan rnoi đê|…Bâh ăp rơh kơt ne\ kơl an nu^h [on lan g^t vât lơn, g^t âk lơn mpeh nău dơi mât chăm săk soan nơm lôch ne\ s^t mât chăm săk soan deh nsr lôch ne\ [ư t^ng nău nchrăp mbơh deh đê| kon ta rnăk vâl.

         Đah ăp nău nsrôih bah le\ rngôch, nău kan dak si nkual têh Gia Nghĩa le\ dơi geh âk săk rnglăy ue\h tâm nău mât uănh săk soan bôk năp an nu^h [on lan. Tâm lam n’gor Dak Nông, trong kan nkoch mbơh dak si nsum mpôl dôl dơi ăp gưl, ăp nău kan du\t n’hâm uănh m^n. bah kơi aơ lah, nău tâm nchră đah nu^h nchih nău nkô| way nkoch đah Thạc sĩ, nai dak si Nguyễn Xuân Lâm, Chi cục trưởng, ntu\k kan rnoh nu^h, trong nchrăp deh kon đêt n’gor Dak Nông.

- Ơi Thạc sĩ, nai dak si kơt nău nkoch he mhe djăt dơi saơ trong kan nkoch mbơh dak si ta nsum mpôl dơi Ntu\k ngih dak si nkual têh Gia Nghĩa [ư du\t săk rnglăy. Yơn lah, t^ng ăp nău mbơh ma mpôl hên g^t ri trong kan nkoch mbơh dak si, lơn lah nkoch mbơh mpeh trong kan rnoh nu^h, săk soan deh nse n’hanh trong nchrăp deh kon đêt ta Dak Nông hôm e mâp mô đêt jêr jo\t, ndr^ jêr jo\t ta aơ moh ndơ ơi wa ?

Thạc sĩ, Nai dak si Nguyễn Xuân Lâm: A[aơ prăk do\ng kan bah n’gor geh du đêt tơm prăk le\ koh n’hu\ch, tơm koh n’hu\ch âk ngăn lah prăk do\ng nkoch mbơh. Đah trong kan rnoh nu^h ri nkoch mbơh lah du nău du\t khlay. Yơn lah bah năm 2015-2016-2017 prăk do\ng nklăp 500 rkeh prăk, yơn tât lvang a[aơ knu\ng geh 20-30 rkeh prăk jêng du đêt ndơ mbơh mpla nsơ bah rnoh nu^h nt^t nsa kơt pano áp phích ta ăp ngih dak si mô lah ăp xă nkual jru ngai a[aơ ju\r djơh hô yơn mô geh prăk [ư ntop tay. Tal 2 lah a[aơ nău nkoch mbơh bah TW nt^t nsa kơt n’ha rđaih nkoch mbơh, áp phích gay pơk hvi mbơh rblang an bah dâng yor prăk mô geh jêh geh n’hu\ch đêt. A[aơ prăk an rmôt pah kan rnoh nu^h ta bah dâng, kuăl lah nu^h pah kan rnoh nu^h ta thôn [on ri 2 năm bah năp Dak Nông le\ an n’hu\ch du đêt jêng ta du đêt ntu\k nău [ư bah dak si thôn [on mâp âk jêr jo\t.

-Bah năp ăp jêr jo\t kơt wa mhe nkoch ri Ntu\k kan rnoh nu^h trong nchrăp deh kon đêt le\ geh âk trong mkra m’hâm mêh wa ?

Thạc sĩ, Nai dak si Nguyễn Xuân Lâm: Bah năp âk jêr jo\t ri mpôl hên n’hao trong kan uănh nđôi rlong uănh ta ăp nkuăl, ăp kruanh gưl nkuăl le\ m^n uănh di tât nu^h mât uănh kan rnoh nu^h đo\ng. êng đah nu^h pah kan dak si thôn [on nkre [ư pah kan rnoh nu^h ri mpôl hên ntop kơl tiăr nti, nău prăl ri mpôl hên tâm rgop đah ăp bôk nău rgop an tâm nchră n’hanh jă nu^h pah kan s^t ntu\k kan râng tiăr nti t^ng trong n’gâng tơm. A[aơ djăt dơn nău le\ nti jêh ne\ s^t tiăr nti tay an nsum mpôl.  Êng mpeh prăk nkoch mbơh ri mpôl hên knơm tâm prăk dơi pă ri [ư ăp bôk nău kan khlay kơt ăp nu^h way kan bah radio ntuh rup n’gor hôm ăp nău geh tât nkoch mbơh êng ri mpôl hên rgo\ jă oh nô g^t do\ng mạng xã hội gay nkoch trêng n’hanh rgo\ jă ăp nu^h râng ndrel gay nkoch trêng ăp nău mpeh rnoh nu^h tâ mạng gay ăp nu^h tâm nkoch.

Ơ ơi wa, nău do\ng mạng xã hội mô lah g^t ăp nău mbơh dak si ta mạng xã hội na nê| hôm e đet đah nu^h [on lan nkual jru ngai, ndr^ n’gor Dak Nông geh trong mboh nkoch mhâm gay mbơh tât đah nkual jru ngai, nkual du\t jêr jo\t ?

 Thạc sĩ, Nai dak si Nguyễn Xuân Lâm: Di, ngăn nău hun hao mạng xã hội đah nkual jru ngai bah du n’gor jêr jo\t kơt Dak Nông hôm e jêr jo\t, bôl ndr^, tơm prăk mpeh do\ng gay ndơ\ mbơh đêt lơn, tal 2 lah nău rgo\ jă oh nô râng. Êng sam [u\t phăt mô lah áp phích mô lah ăp bôk nău nkoch mbơh yor N’gâng kan dak si rgo\ jă ri mpôl hên do\ng tơm prăk [a [ bah ntu\k kan gay ntop jêh ne\ njuăl an ăp nkuăl gay ăp nkuăl ndơ\ tât ty nu^h [on lan. N’hanh du nău khlay tay đah ăp bôk nău rgop an tâm nchră bôl rnoh prăk đêt yơn tât đah nu^h [on lan du\t âk kơt Bôk nău rgop tâm nchră mât uănh săk soan ur sai, săch lor deh, săch oh bê jêh ne\ bôk nău rgop an tâm nchră mât uănh săk soan an nu^h druh ndăm, druh ndăm n’hanh a[aơ geh bôk nău rgop tâm nchră mât uănh săk soan an nu^h âk năm deh.

- Bah ăp nău nsrôih ne\ le\ geh âk nău rgâl mhâm mpeh nău wât bah nu^h [on lan tâm nău mât uănh săk soan ta [on lan, ơi wa ?

Thạc sĩ, Nai dak si Nguyễn Xuân Lâm: Uănh nsum ri n’gâng tơm nău [ư bah rnoh nu^h dôl đăp mpăn bah n’gor ju\r tât [on lan. Na nê| a[aơ ăp rnoh mpôl hên n’gluh an rlău n’hanh geh tâm di nt^t nsa kơt nău do\ng ăp ndơ dêr bu\n đăp mpăn hôm ăp rnoh kơt bu ur rlu bu\n, săch lor deh, bah kơi deh, rnoh an mât uănh săk soan an nu^h âk năm deh a[aơ le\ êp tâm di n’hanh le\ năm mbra tâm di. Ăp nău ne\ an djôt dơn gưl bah dâng khân pơng le\ kơt do\ng n’hanh tâm rgop đah trong kan rnoh nu^h n’hanh dak si.

- Gay [ư rnoh nu^h geh săk rnglăy âk ri tâm năm tât he mbra ntrôl dăng trong kan nkoch mbơhg m’hâm mêh wa ?

Thạc sĩ, Nai dak si Nguyễn Xuân Lâm: Gay nău [ư rnoh nu^h geh săk rnglăy âk lơn ri nkoch trêng rgo\ jă bah ta n’gor tât ăp Ntu\k ta nkuăl an ndăn nău kơl nt^m rđau bah ăp gưl uỷ đảng n’gâng kan [on lan. Tal 2 tay lah tơm prăk dơi pă an do\ng du trong săk rnglăy, na nê| ndơ\ bôk nău kan têh ăp nău kan lor. Ăp rnoh an jêr ri hăn rgăn lor, nt^t nsa kơt rnoh an n’hu\ch deh ri a[aơ Dak Nông lah ngoay tâm âk n’gor geh rnoh deh hôm e âk jêng nău mbơh ăp kôp ur sai knu\ng geh 1-1 ơ\ kon gay mât rong ue\h ri Dak Nông hôm e kơt do\ng. du nău tay gay nkre ntru\t nsôr nu^h [on lan deh kon đêt ri ue\h dăng bah kon se oh bê luh đăp mpanư an nkoch trêng rgo\ jă n’ahnh [ư t^ng ăp bôk nău kan săch lor deh, oh bê kơt bah năp ne\ an geh mât uănh săk soan ur sai lor.

Ơ, dăn lah ueh wa !

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja