VOV4.M’nông –Ta Việt Nam, năm 2005 lôch rnôk Luật tăch rgâl geh nău tam, 2 sở giao dịch ndơ tăch n’hanh du ntu\k rgum tăch cà phê ho\ njêng luh. Yơn nău kan bah ăp n’gâng kan dja hôm rngot rngăt, mô ho\ch wăch rgum âk nu^h tât ntuh kơl. Nkô| tơm bah ăp quy định mpeh tâm tăch rgâl ta jay hôm đêt n’hanh mô ho\ geh quy định mpeh tăch rvăt drăp ndơ ma sở giao dịch ndơ tăch dak bah dih. Gay [ư bah nău dja, ntơm bah nar 1/6/2018, Nghị định 51 bah Chính phủ rgâl nkra, kơi ntop du đêt nkô| bah Nghị định 158 quy định na nê| Luật tăch rgâl mpeh tăch rvăt ndơ ma Sở giao dịch ndơ tăch ntơm geh nău tam. Gay ndăn geh, [on lan kan lo\ mir, doanh nghiệp n’hanh ăp sở giao dịch ndơ tăch ân moh ndơ [ư?

 Việt Nam lah dak tăch n’gluh âk đah ndơ lo\ mir ta lam ntur neh, ngăn lah cà phê, tiêu, cao su… Yơn bah sa ơm tât a[aơ, rnoh tăch n’gluh ndơ lo\ mir yor doanh nghiệp dak bah dih leo khlay. Rnoh tâm di ăp ntil ndơ lo\ mir aơ yor ăp doanh nghiệp dak bah dih n’gluh an êng. Rnôk ndơ rmeh, rnoh khalay ju\r thuk ri [on lan sruh tăch, rnoh ju\r thuk êng. Na nê| kơt, rnoh khlay tiêu ônh ta Đồng Nai a[aơ knu\ng hôm nklăp 62 rbăn prăk/kg, tâm rnôk bah năp đaơ rnôk khlay tât 240 rbăn/kg. T^ng du đêt doanh nghiệp ri rnoh khlay tiêu Việt Nam dôl ta rnoh thuk yơn mô dơi uănh nđôi rnoh khlay, mô geh nkôp rnoh khlay lam ntur neh jêng [on lan an tăch. Tâm rnôk ne\, ta Ấn Độ n’hanh Brazil, knơm geh ntu\k tăch rgâl grăp tiêu jêng rnoh khlay hôm e dơi dơn. Hiệp hội tiêu bah Ấn Độ u\ch tâm rgop đah Việt Nam gay êp tât râng ntu\k tăch rgâl bah Việt Nam. Wa Nguyễn Mai Oanh, Groi Kruanh Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam an g^t:

Mpôl hên le\ pah kan đah Hiệp hội hồ tiêu Ấn Độ du\t ndrel ty gay râng ta ntu\k tăch rgâl ndrel tâm rgâl ta ntu\k tăch, he dơi đăp mpăn rnoh tiêu ta ntu\k tăch rgâl ta rnoh u\ch ngăn. Ấn Độ du\t u\ch hăn ta aơ ntuh kơl n’hanh râng tâm ntu\k tăch rgâl tiêu.

Hôm đah cà phê, bah năp đaơ N’gâng kan Công thương le\ an rlong [ư ntu\k tăch rgâl cà phê Buôn Mê Thuột, yơn ntu\k aơ knu\ng do\ng đêt năm ri til mpông. N’hanh cà phê knu\ng tăch rgâl wa\r tâm dak. Hôm doanh nghiệp dak bah dih tât yan cà phê bah [on lan Việt Nam t^ng di khân pơng n’gluh an êng đah rnoh thuk, jêh ne\ djôt s^t nkret njêng tay tăch đah rnoh khlay. Yor r^, doanh nghiệp n’hanh nu\ih tăm cà phê mpo\ng rnôk ntu\k tăch rgâl ndoh ndơ tâm dak pơk mpông n’hanh tâm rgop tăch rgâl đah ntu\k tăch dak bah dih ri nu nău kloh rah wah, rnoh khlay hao đah lam ntur neh, n’hu\ch nău mô lap rnôk rgâl rnoh khlay, dêr mpet nsâm. u\ch kơt ne\ ri tiêu, cà phê, cao su rnôk ndơ\ ntu\k tăch an đăp mpăn tâm di tăch n’gluh. Âk [on lan an g^t dơi geh to\ng ăp ueh ăp nău đă aơ yơn an dơi tiăr nti n’hanh nt^m na nê| lơn. Wa Nguyễn Hữu Thắng, Kruanh hợp tác xã tiêu Xuân Lộc, n’gor Đồng Nai dăn đă:

Kônh wa [ư lo\ mir n’hanh gâp kơt ne\ đo\ng mô g^t grăp tiêu u\ch geh ntu\k tăch rwa\t khân pơng ri u\ch ăp rnoh ntil ndơ gay mpôl hên u\ch ăp nu\ih way kan nt^m mpôl hên [ư di nău ntru\nh gay ndơ grăp tiêu ơm hăn ntu\k tăch rgâl.

Doanh nghiệp tăch rgâl ndơ lo\ mir kơt ne\ đo\ng, yor hôm e đêt nău blău ơm tâm ăp nău kan aơ jêng dôl an ngih pah kan dơi kan nt^m, ntop kơl ăp nău blău tăch rgâl ta ntu\k tăch, săch rnôk rwa\t-tăch khlay n’hanh tăch rgâl lôch ueh. Wa Trịnh Đức Minh, Kruanh Hiệp hội cà phê Dak lak an lah:

Ăp doanh nghiệp an gu\ ndrel, ngân hàng an gu\ ndrel tay, ăp ntu\k kan logistic gu\ ndrel n’hanh ăp ntu\k tăch rgâl tâm dak tâm rgop ndrel n’hanh jêh ne\ tâm rgop ndrel. He rlong [ư đêt ntil ndơ lôch ueh ri mbra nta nsing nơm.

Bah meng ne\, âk doanh nghiệp rnôk râng tăch rgâl du\t u\ch ntu\k n’gâr ndơ mât prăp ueh mpeh ueh kah ndơ lo\ mir, ngăn lah đah rnoh duh nđik…. Jêng, lah trong logistic jao dơn ndơ ta ăp ntu\k n’gâr prăp mpeh bah dâng geh ndơ ueh, săk rnglay prăk do\ng tâm di, dơh nơih ri nău ndơ lo\ mir jao an ta ntu\k tăch mbra lôch ueh lơn. Wa Nguyễn Đức Dũng, Groi Tổng giám đốc Ntu\k tăch rgâl ndoh ndơ Việt Nam an g^t:

Rlău ma nău tăch rgâl jo\ jông ri mpôl hên le\ tâm rgop đah ăp công ty logistic, ntu\k n’gâr prăp… gay m’hâm [ư doanh nghiệp tât ntu\k tăch rwa\t mpôl hên mô kâp hăn joi ăp rmôt rdêng, uănh năl… ma ntu\k tăch rwa\t mbra ndơ\ an ăp nu nău aơ gay doanh nghiệp jao tăch dơh lơn n’hanh njrăng n’gang mâp nău khuch.

Ndơ lo\ mir bah Việt Nam kơt grăp tiêu, cà phê tât ntu\k tăch rwa\t ndoh ndơ n’hanh jao tăch đah ndoh ndơ dak bah dih lah nău mô dơh. Yơn lah [on lan, doanh nghiệp, ngih pah kan way kan ndrel nsrôih gay tâm di ueh ăp nău way rhăt jăp bah “Ntu\k tăch rgâl têh” aơ ri mbra lôch ueh. Rnôk ne\, ndoh ndơ tât ntu\k tăch rgâl mbra n’hu\ch ăp nău mâp khuch yor rgâl hao ntu\k tăch rgâl, mât uănh geh rnoh khlay n’hanh tâm di an ndoh ndơ, rgop n’hao khlay ndơ lo\ mir bah Việt Nam.

            Nu\ih răk rblang: Y Sưng Phê Ja