Tâm bản Tuyên ngôn độc lập nar
2/9/1945, Kruanh Hồ Chí Minh, nu\ih rđau kan u\ch ro\ng ngăn bah [on lan Việt
Nam ho\ nkah tât nau dơi kon nu\ih, jêh ri ntoh luh hvi tay lah nau dơi dah
ro\ng bah rnoi mpôl [ư nau tơm ân nau tâm lơh gay nsi\t nau đăp măpn bah dak
Việt Nam rklaih tă bah nau in pit bah rơh thực dân ndrel phong kiến. Nau ntoh
luh mpeh nau mi\n kơt lah du nau gi\t rbăng mhe du\t têh bah Wa n’hanh ba kơi
aơ ho\ jêng ngoai tâm âk nau kan
têh êng bah luật pháp lam ntur neh tâm rơh rgâl mhe. Nê lah nau dơi dah ro\ng
nau u\ch bah ăp rnoi mpôl. Cách mạng khay pham geh nau dơi, tâm rơh r[u\n bôk
năp bah Chính phủ rnôk nê, Kruanh Hồ Chí Minh ho\ đă [ư du rơh săch kan bôk năp
lơn ơm lơn ueh đah nau u\ch gay nu\ih [on lan [ư ti\ng nau dơi dah ro\ng chính
trị bah nơm, săch luh du Quốc hội, n’hanh Quốc hội aơ geh nau dơi nchră luh bah
du nau Hiến pháp kơp dơn nau dơi dah ro\ng n’hnah [on lan [ư tơm ngăn. Giáo sư
Trần Ngọc Đường, nu\ih kan
gưl prêh bah Quốc hội mi\n lah: Nau mi\n bah nau dơi kon nu\ih bah Wa ho\ geh
ntoh luh kloh ngăn tam bản hiến pháp bôk năp năm 1946:
‘Đah nau mi\n ntô| nau nau dơi kon nu\ih,
Hiến pháp năm 1946 ho\ jêng bản tuyên ngôn. Mpeh ntrong kan bah Ngih dak, geh
nau khlay ngăn tâm nau mbơh đah [on lan lam ntur neh lah, nu\ih [on lan Việt Nam đah nau dơi bah du hê nu\ih pah kan bah du dak geh nau
đăp mpăn, geh [ư tơm. Yor kơt ri, nkô| nau bah nau dơi, pháp lý bah nu\ih [on
lan tâm Hiến pháp năm 1946 lah gay u\ch mât đăp mpăn nkualư neh, leo nsi\t nau
đăp mpăn da dê n’hanh ndâk tay neh dak tâm nau geh jêng bah [on lan [ư tơm”.
Tâm
nau mi\n bah Kruanh Hồ Chí Minh, nau dơi kon nu\ih mro geh nsum đah săm [u\t
Hiến pháp. Hiến pháp mô êng lah săm ntru\nh kan
[ư nau kan ngih dak, ma hôm lah săm [u\t đăp
mpăn ân nau kan [ư ti\ng nau dơi kon nu\ih, ma
nau ngăn lagh nau dơi dah ro\ng [on lan [ư tơm ân [on lan Việt Nam. Ti\ng wa
Đinh Xuân Thảo, Kruanh Viện mi\n rvê ndâk pháp luật, uanh tă bh bản tuyên ngôn
độc lập ko\ kơt lah Hiến pháp năm 1946 gay ma lah rjăp, Kruanh Hồ Chí Minh lah
nu\ih leo tât nau dơi ngăn ân nau kơp dơn n’hanh mât nau dơi kon nu\ih, nau dơi
nu\ih pah kan. Kơt ti\ng n’hanh [ư hun hao nau mi\n bah Wa, Hiến pháp năm 2013
mô êng ntru\nh n’hanh hôm hun hao ăp nau dơi kơt nau đăp mpăn nau rêh, nau dơi
geh rêh tâm ntu\k đăp mpăn…Êng nê, nau mhe tâm Hiến pháp 2013 lah nkah prêh nau
dơi [ư tơm bah [on lan n’hnah kơp dơn ăp nau kan bah nau dơi kon nu\ih, nkre
hun hao ăp nau mi\n mhe mpeh nau dơi kon nu\ih, nau dơi bah nu\ih [on lan. Wa
Đinh Xuân Thảo, nkah lah:
‘
Nau kan, nau dơi bah nu\ih [on lan kơp ntơm
phung he gay nau đăp mpăn, n’hanh ntơm bản hiến pháp bôk năp năm 1964, Kruanh
Hồ Chí Minh ho\ [ư tơm nau ndâk ko\ kơt lah ntoh nau mi\n ndâk njêng du ngih
dak bah [on lan, yor [on lan. Yơn nau dơi mpeh nau văng sa-rêh jêng bah dak he
ba năp nơh hôm aka nau jêr jo\t, yor ri gay geh đăp mpăn ăp nau dơi nê gay ăp
nhoat n’hao lơn n’hanh pơk hvi [on lan. Rnôk nê, rnôk phung he lăp tâm nau rgâl
mhe neh dak, phung he geh nau dơi pơk hvi lơn, n’hao dơi lơn tâm nau rêh n’hnah
kan đăp măpn
nau dơi bah [on lan, ngăn lah geh tât nau dơi kon nu\ih, nau dơi bah nu\ih [on
lan lah gay geh dơi ryơk, n’hanh đăp mpăn. N’hanh rnơm nau đăp mpăn anu dơi kon
nu\ih, nau dơi nu\ih [on lan ho pơk luh nau nsôih gay ntru\t dăng nau hun hao
bah nau rêh”.
Gay
ăp nau ntru\nh mpeh nau dơi kon nu\ih, nau dơi nu\ih [on lan tâm Hiến páhp năm
2013 geh [ư tâm nau rêh Groi Kruanh Quốc hội Uông Chu Lưu lah rjăp: Ăp nau
ntru\nh mhe mpeh nau dơi kon nu\ih mra ăp nhoat dơi geh âk nau rgal mhe ăp nau
nchrăp Luật mpeh nau [ư nau kan bah Ngih dak gay ntrong kan Ngih dak ngăn ngên
lah ngih dak bah [on lan, yor [on lan, leo geh nau dơi kơl an [on lan, đăp măpn
ân nu\ih [on lan geh [ư ăp nau dơi n’hanh nau kan bah nơm, nkre mi\n rvê nau
ndâk njêng ăp luật gay nu\ih [on lan [ư ăp nau dơi bah nơm geh kơp dơn tâm Híên pháp kơt Luật biểu tình,
Luật ôp nau nu\ih [on lan…Groi Kruanh Quốc hội Uông Chu Lưu, ngơi:
‘A[aơ ho\ geh Hiến pháp ăp nau dơi dah ro\nbg
bah [on lan, ndâk rmôt kan,
biểu tình ri ho\ geh ntru\nh n’hêl mô êng tâm Hiến pháp rơh aơ ma n’ăp ma bản
hiến pháp bah năp nơh. A[aơ gay ntru\nh [ư ri tât aơ tă phung he gay ntru\nh ăp
Luật gay ntru\nh n’hêl nau dơi, nau kan,
nau [ư gay [on lan [ư ăp nau dơi nê. N’hanh nau dơi nê lagh ăp nau dơi geh
ntru\nh”.
Nau
mi\n mpeh nau dơi kon nu\ih bah Kruanh Hồ Chí Minh tâm bản Tuyên ngôn độc lập
ho\ geh gi\t ngăn, kơt ti\ng n’hanh [ư ueh tay kơp ntơm Hiến pháp bôk năp ân
tât Hiến pháp năm 2013-Bản hiến pháp tal 5 tâm nau ntơm ndâk bah Việt Nam. Ăp bản
Hién pháp lah ăp ntung gung mpeh nau kơp dơn n’hanh hun hao ăp nau dơi ko\ kơt
lah nau gay ma mât ăp nau dơi bah kon nu\ih, nau dơi bah nu\ih [on lan, geh kơt
ti\ng tă bah bản Tuyên ngôn độc lập, ntơm ndâk luh Dak Việt Nam dân chủ Cộng
hoà, a[aơ lah Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam./.
Viết bình luận