VOV4.M’nông – Khay mih tât way lah rnôk măch ntoh luh deh râk, lah rnôk nău ji duh rtoh trong rse mham hao âk. Nău du\t rvê lah nău ji aơ dôl ntoh âk đah nău ntil Kaman n’hanh ntưp trêng âk ta âk ntu\k tâm lam dak.

Nkô| nău duh rtoh trong rse mham

Duh rtoh trong rse mham geh 2 nkô| nău khlay way mâp [ư jêng ji:

- Yor kaman du\t jêt Dengue [ư.

- Yor măch [uôp mham nu\ih ji ntưp an nu\ih ngăn. Aơ lah nkô| nău âk ngăn n’hanh dơh jêng srê ngăn.

Nău ji duh rtoh trong mham

Măch [ư ji kop way mpăr tâm nar, âk ngăn lah tâm rnôk 2 mông jêh rnôk măt nar luh, đêt mông bah năp rnôk măt nar nhâp. Kop duh rtoh trong mham geh wa\r năm, lơn lah tâm yan mih, geh rnôk ntoh jêng srê. Duh rtoh trong rse mham lah nău ji tâm tưp ngăch, dơi geh đah ăp nu\ih, ăp năm deh, yơn kon se bah 3-10 năm lah nu\ih dơh ntưp ji duh rtoh trong mham âk ngăn.

Kop duh rtoh trong rse mham geh du đêt nău ntoh kơt bah kơi aơ:

Đah kon se jêt: Kon se way duh hô, kop ndal, duh bah 38-39 độ, yơn way geh ăp nău ji kơt siăk, hor muh. Rnôk kon se ngêt dak si bah duh ri knu\ng tam tâm đêt mông.

- Geh nău ntoh rtoh trong rse mham, ntoh ăp brâp chăng ta măt, ntô

- Luh mham muh

- Hok r’ơl

- Hăn ăch luh mham

- Ji ndul, ji hô, ji ta bah dâng nting rpăi đah ma

- Đah kon se têh lơn ri geh nău duh yơn đêt, ji bôk, way măt, nting rpăk, ji ol lam săk n’hanh geh ăp nău ntoh rtoh trong rse mham.

Mât uănh kon se di trong rnôk ntưp duh rtoh trong rse mham

Duh rtoh trong rse mha ta kon se, lah mô saơ ơm mbra du\t klach, geh nău mbăn kh^t hô. Lah nu\ih me saơ oh bê geh ăp nău mpơl bah duh rtoh trong rse mham, ri an:

• Săch ăp ndơ sa kon se u\ch, pă [ư âk tơ\ sa jêt n’hanh mô ât.
• An kon se sa ndơ sa dak, âk ndơ kah, dơh lêk kơt por, súp, dak toh...

            - An kon se ngêt âk dak, dak tâm di lah dak ngăn, dak cam, chanh,... n’hanh an kon se ngê dak oresol, yor rlău ma nău ntrok dak hôm ntop du dêt điện giải le\ roh yor duh, geh tay vitamin C âk oi, kơl trong mham nâp nâl, n’hu\ch nu nău duh rtoh trong mham ăp ntu\k tâm săk.

            - T^ng uănh nđôi n’hanh an kon se lăp ngih dak si ngăch: rnôk kon se duh trâm 2 nar ma mô dơi g^t nkô| nău, an ndơ\ kon se tât ngih dak si êp ngăn gay dơi nai dak si nchroh n’hanh săm, geh âk trong an bah duh tâm di.

Rlău ma ne\ an njrăng tay du đêt nău bah kơi aơ:

- Mô an êng kon se ngêt dak si Aspirine mô lah Ibuprofen (nklăp lah [ư luh mham khung)

- Mô an kon se sa, ngêt ăp ndơ sa geh dak ônh mô lah chăng (nklăp lah v^ đah nău rtoh trong mham trong proch ta kon se)

Rchăng n’gang duh rtoh trong rse mham

- Mô an pâl ta ăp ntu\k ngo măng, bêh n’^t, ntu dak nkân, dơh geh măch kăp.

- An kăt mu\ng rnôk b^ch ding nar n’ăp măng gay dêr măch kăp.

Do\ng kơt du đêt trong nkhet măch kơt: Do\ng gri s^t dak si, mpoh nhanh măch, puh dak si rchăng n’gang măch...

- Ku\p ăp ntu\k geh dak kơt yăng, gri... aơ lah ntu\k geh măch drâm deh tăp n’hanh hun hao ngăch.

- Muih pih gơ\

- Răk ntu\k ntô gu\ âm kloh ue\h, aih ang.

Nu\ih nchih rblang: Y Sưng Phê Ja