VOV4.Mnông - Ji trôm măt lah ăp nău ji ya măt way mâp ta nu\ih âk năm deh n’hanh nkô| nău [ư cheh măt âk ngăn ta Việt Nam a[aơ. Yơn lah đah âk nu\ih, wât mpeh nău ji aơ hôm e [ư mô đêt nu\ih saơ ji mbrơi, săm jêr jo\t, đê| đo\ng geh cheh măt. Nău aơ khuch tât ueh nău rêh bah khân pơng.

Trôm măt lah nău kuăl y học do\ng gay nt^m ntu\k 2 ntil gu\ jru tâm trôm kon măt lah dak măt dâr kon măt. Dak kon măt lah dak lo\t, rsang, geh du\t âk ntu\k tâm trôm măt, geh tam wơt trong ang bah dih lăp tâm trôm măt.

T^ng nău mbơh bah Ngih dak si Măt Dak Lak, năm 2017, ngih dak si le\ wơt dơn n’hanh săm an 1509 nu\ih ntưp ji trôm kon măt. Năm 2018 lah 1605 nu\ih. Geh 5 nău ji trôm kon măt way mâp lah: ji dâr kon măt chrăch nju\ng, hao huyết áp; ji chiăt dâr măt ntu\k luh dak măt; ji tâm rnôk săk ranh; kol trong mham dâr măt tâm nklang; dô dâr kon măt. Tâm ne\ ji dâr kon măt chrach nju\ng, hao huyết áp geh du\t âk. Nkô| nău dơi an lah rnoh nu\ih ntưp ji chrach nju\ng, hao huyết áp tâm nsum mpôl nar lơ hao tâm rnôk rnoh nu\ih uănh nđôi ji ueh lo\ n’hu\ch. 2 nău ji aơ đah jo\ jông mbra [ư jêng ji ta măt.

Wa Nguyễn Việt Miên (62 năm deh ta xă Ea Kpam, nkuăl C|ư M’gar, n’gor Dak Lak săm ji dâr kon măt chrach nju\ng ta ngih dak si Măt n’gor Dak Lak le\ bơi du năm aơ. Bah năp ne\, yor geh bah nău ji chrach nju\ng jêng măt đah ma bah wa geh ngo, uănh mô saơ ăp ndơ jum dâr, uănh mô saơ kloh rplay sam [u\t. wa Nguyễn Việt Miên an g^t:

Gâp geh măt ngo, răk mô saơ rplay sam [u\t, mbrơi mbrơi ngo n’hanh chăng măt. Gâp chuh dak si du nglai aơ lah nglai tal 9 hôm. Lah nsum măt đah ma pơng hôm e ueh, jêng lah pơng mô n’hu\ch tay, hôm e ang, pơng mô geh ngo tay.

Hôm wa Vũ Thị Kim (60 năm deh ta nkuăl têh Quảng Phú, nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lak geh ji hao huyết áp le\ âk năm aơ. Bôl uănh nđôi ueh nău ji bah nơm yơn t^ng nar khay, măt bah wa geh khuch đo\ng yor rgâl bah nău ji hao huyết áp. Lap lah wa le\ hăn but uănh ơm n’hanh dơi nai dak si chuyên khoa măt ndơ\ an trong săm tâm di. Wa Vũ Thị Kim nkoch:

Ta wâl gâp saơ măt ngo yơn mô ji, nu nău aơ jo\ nklăp du khay. Jêh nê hăn but uănh, dơi ăp nai dak si mbơh nt^m, chuh dak si. Chuh nglai aơ lah nglai tal 4 n’hanh măt bơi kơt le\ plơ\ tay nâm ơm. Bah năp ne\ măt ngo mô uănh saơ, a[aơ le\ dơi răk uănh sam [u\t.

Âk nu\ih mâp ăp nău ji măt way lah nu\ih ranh, bah 45 năm let lơ, ntưp ăp nău ji jêr bah kơt chrach nju\ng, rmo\ng, ăp nu\ih geh ji n’hanh tật khúc xạ ta măt. Nău geh ma ăp nău ji aơ [ư lah nu\ih ji ngo măt, măt uănh mô saơ. Lah mô dơi saơ ơm n’hanh săm ngăch, ji [ư cheh măt. Yor r^, ăp nai dak si chuyên khoa nt^m ăp nu\ih geh âk nău ji an hăn but uănh măt [a [ơ, ngăn lah rnôk măt saơ uănh ngo. Ăp nu\ih geh nu\ih tâm rnăk wâl ntưp ăp nău ji jêr bah kơt chrach nju\ng, hao huyết áp, rmo\ng ân hăn but uănh măt 6 khay du tơ\. Bah meng ne\, an mât njrăng măt đah trong ntru\p măt bil rnôk hăn trong mô lah pah kan ta ntu\k ntô âk nsuk m’hu\l./.

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja