Di\ng le\ ăp ăp nu\ih mi\n rvê nau kan ko\ tâm di nuih đah du nau nti\m nti n’hanh âk ndrôm săm [u\t bah N’gâng kan nti\m nti yor mra rgum geh ăp nu\ih kan khoa học, ăp rmôt nau kan êng rgop nsum n’hâm soan ndrel nchih săm [u\t. Ăp nu\ih kan ko\ mi\n lah mô kâp gay geh âk ndrôm săm [u\t nti ma lah âk ndrôm săm gay ăp nu\ih nchih, mô lah rmôt nu\ih nchih mra dơi săch du ndrôm săm ueh mô lah le\ ndrôm săm [u\t nsing tâm nau blau. Bol ma kơt nê, âk nau rgop ko\ mi\n lah, a[aơ N’gâng kan nti\m nti [ư rjăp ir tât nau nchih săm [u\t tâm rnôk aơ ma mô rgum tât nau ndâk ntrong kan lah ê tâm di. Yor lah, N’ganag kan gay ndơ\ luh rpaih nau kan đah nau u\ch \tâm di mpeh nau blau ân jêh ri mư ăp nu\ih nchih mra dơi săch tâm nê gay ma nchih săm [u\t. Giáo sư-Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Phú, Groi Kruanh, Tổng thư ký Rmôt khoa học tâm lý nti\m nti Việt Nam ntoh nau rgop:

            ‘ Nau kan khlay ngăn a[aơ lah gay năl bôk nau kan yơn mô di lah ndrôm săm [u\t. A[aơ bôk nau kan ê geh kơp năl ngăn. Gay kơp năl ngăn n’hêl nau kan lah ăp nau to\ng nau blau ăp jrâu mhâm geh, kơp năl ân ngăn gay geh moh nau dơi, jehe ri bôk nau kan lah nchih ndrôm săm [u\t. Phung hên geh nau mi\n lah N’gâng kan dôl ndơ\ luh bar ntil nau aơ tâm ndrih ri phung hên mô tâm di nau ôh”.

            Groi Gíao sư-Tiến sỹ Trần Xuân Nhĩ, N’gâng kan nti\m nti ko\ mi\n lah, Nau kan rgâl mhe bôk nau, săm [u\t nti\m nti phổ thông ti\ng nau jêng n’hanh hun hao nau blau ân nu\ih nti gay ndơ\ luh ăp nau ân tâm di nau gi\t, nau blau ma kon se nti tâm ăp jrâu, ăp gưl nti gay dơi geh. Đah gưl nti ntơm jrâu 10-12 nau r[o\ng ntrong ân kon se nti tâm pă ngih săm [u\t trung cấp, trung cấp nghề, trung tâm  GDTX n’hanh hăn nsum ma nê lah ăp nau kan gay [ư. Ăp nau kan aơ gay geh [ư ân tâm ban n’hanh gay [ư nkre gay rklaih ăp nau kan hôm ko\ kol tâm nau nti\m nri n’hanh kan pah a[aơ. Groi Gíam sư Trần Xuân Nhĩ, ngơi:

            ‘Lah ma he gay u\ch ndah jo\ ri rgâl mhe bah he ri lơn ma mbrơi tât ta nê. Yor ri, nau tu tơm a[aơ ta THCS gay ơm [ư rjăp gay ntơm lăp kan ăp nau kan mpeh nau nti\n nti, mpeh ndrôm săm [u\t. Hôm THPT gay [ư rjăp lah gay tâm nkhah, yơn mô di gay tâm nkhah ri di\ng le\ kon se ko\ git da dê, âk rkeh kon se kơt nê ri dăch du\t ri hao tât đại học”.

            Êng đah nau kan nchrăp nkra ndrôm săm [u\t giáo khoa ri hôm âk nau rgop êng êng đah ăp nu\ih mi\n rvê nau kan. Du đê| nau rgop tâm di đah nau kan 1-kơt lah N’gâng kan nti\m nti nchrăp njêng du ndrôm săm [u\t, nkre bonh đă ăp ntu\k kan, êng nu\ih nchrăp săch nkra ndrôm săm [u\t yor nau kan aơ mra dơi đăp mpăn nau [ư kan, khay kan ma N’gâng kan u\ch rgâl ndrôm săm [u\t. Tiến sỹ Văn Như Cương lah rjăp:

            ‘Phung hen gi\t du ndrôm săm [u\t ri mô do\ng ân di\ng le\ tâm lam dak ăp ntu\k do\ng ko\ ueh tâm di da dê ôh. Kơt lah mra dơi lah tâm nkaưl [on têh do\ng ueh, yơn lah tâm nkuăl jru, ngai ri do\ng lo\ mô ueh. Lah yor nau gi\t rbăng êng êng, bol ma phung he nchih ti\ng du trong so\ng. Yor ri, rnôk N’gâng kan nchih du ndrôm săm [u\t ri knu\ng kơl an ueh ngăn ân du đê| nkuăl dơm yơn mô dơi ueh ân tâm ban lam dak ôh. Yor ri, rnôk geh du rmôt nu\ih nchrăp nchih luh ndrôm săm [u\t ân tâm di đah nkuăl jru, ngai, nkuăl yôk, nkuăl văng sa rêh jêng ê dơi ri gay nchih ân tâm di, kon se nti dơi, nti ueh hôm geh to\ng nau dơi ri mra geh âk ntu\k gay ma đăng ký [ư ndrôm săm [u\t nê, yơn mô di gay do\ng ndrôm săm [u\t bah N’gâng kan”.

            Du đê| nau rgop  lo\ mi\n lah, N’gâng kan nti\m nti mô dơi nchrăp ăp ndrôm săm [u\t dơm ma knu\ng năl ndrôm săm [u\t nkra bah rmôt nu\ih nchih. Lah N’gâng kan râng nchih săm [\u\t ri nơih geh nau tât bah ăp ntu\k kan Nti\m nti knu\ng săch ndrôm săm [u\t yor N’gâng kan nkra ma mô do\ng bah nu\iuh êng nkra. Kơt ri, mra [ư nau mô geh tâm ban tâm nau nkra n’hanh do\ng săm [u\t. Gíao syư-Tiến sỹ Nguyễn Minh Tuyết, Groi kruanh Uỷ ban Văn hoá, nti\m nti, druh ndăm, kon se bah Quốc hội ntoh mhô lah:

            ‘Aơ lah nau nkoch đah nu\ih [ư kan tacưh rgâl n’hanh ntuk kan tacưh rgâl bah ngih dak. Ntu\k kan tăch rgâl bah ngih dak geh ăp  tơm n’hanh geh nau dơi, mhâm [ư nu\ih [ư kan tacưh rgâl êng bu ti\ng ban. Yơn tâm nau nkoch [ư ndrôm săm [u\t aơ ri mô êng kơt lah ntu\k kan pơk êng nau kan n’hanh ngih dak ma nau ngăn ri lah ndrôm săm [u\t bah N’gâng kan geh nau dơi. Đê| ngăn lah mpeh rup uanưh ba dih, ma N’gâng kan lah gưl kan ba lơ yor ri mô hôm geh gưl kan ba dâng lo\ hăn săch ndrôm săm [u\t êng jêh ri lo\ tât rnôk ma nơm gay ndơn nau. Yor ri gâp mi\n lah gay phung he gi\t du đê| ndrôm săm [u\t khoa học xã hội dơm, hôm e lah ăp săm [u\t êng ri he gay [ư nau rgâl mhe nkre”.

            Ăp nu\ih mi\n nau kan ko\ đă, N’gâng kan nti\m nti gay uanưh n’hêl ăp ndrôm săm [u\t dol ma geh a[aơ, lah geh ndrôm săm [u\t hôm to\ng nau dơi đah nau nti\m nti mhe ri lo\ do\ng tay gay ma têm nkrem ân tơm prăk, yơn mô kâp rgâl di\ng le\ ndrôm săm [u\t nti\m nti phổ thông kơt dôl geh a[aơ./.

                                                                                    H’Thi răk rblang