Yuh Triêụ Thị Tư, lah cán bộ nai dak si ƀon Cuôn 2 (xă Ngọc Phái, nkuăl Chợ Đồn, n’gor Bắc Kạn) lĕ rlău 20 năm. Ta ntŭk nkual yôk prêh, gung trong hăn jêr, Yuh Tư lĕ jêng “ntŭk nsing” knơm an bơi 80 rnăk ta ƀon nuĭh Dao aơ. Ngih dak si xă gŭ ngai jêng jay nuĭh geh kop ji, nău mât săm bu ur bŭn mô lah kon jêt... dơi “bu ur cán bộ dak si bah ƀon” ntĭm na nê̆, bôl n’gul măng mô lah ôi ơm. Yuh Triệu Thị Tư nkoch mpeh nău rŏng đah nău kan.

“Yor ŭch nău kan dơm, nar bah năp mô geh ntop kơl prăk yơn gâp ŭch rhŏ an nuĭh ƀon lan ri ƀư dơm. Ngăn lah gâp ŭch nău kan, dơi kônh wa nsing nơm, kơl an”.

Nuĭh ƀon lan Dao uănh yuh kơt nuĭh bên tâm wâl. Yuh Triệu Thị Chung, nuĭh ƀon  lan Cuôn  2 nkoch:

“Bah năp đaơ, ăp nău wât mpeh mât uănh rnôk bŭn ntreo gâp mô gĭt, đê̆ đŏng, hôm mô gĭt hăn but uănh bŭn m’hâm ƀư, ngêt sa m’hâm ƀư an tŏng ăp ndơ kah, bah rnôk bŭn, gâp dơi yuh Tư ƀư y tế thôn ntĭm nău mât uănh bŭn kơt râng hăn chuh tŏng ăp. Ta aơ, nuĭh ƀon lan mpôl hên dŭt đăp mpăn ,yor nău dŭt n’hâm bah yuh, lah tăng moh jay geh nuĭh kop ji yuh tât jay chop khâl ntrŭt nsôr, geh rnôk yuh an prăk rwăt dak si săm an mpôl hên”.

Bôl nkual yôk, geh ƀon ngai xă tât 10 km trong hăn tâm bri jêng nuĭh kan dak si thôn geh nău ƀư dŭt têh tâm nău nkoch trêng, ntĭm nti săk soan, mât uănh săk soan nuĭh ƀon lan. Y tế thôn ƀon lah rmôt hăn lor nkoch trêng mpeh trong kan mât njrăng ntŭk ntô, mât uănh đăp mpăn ndơ sông sa n’hanh njrăng n’gang kop srê. Nô Hoàng Văn Quỷ, nuĭh kan dak si ta  bản Khâu Đấng, xă Bộc Bố, nkuăl Pác Nặm, n’gor Bắc Kạn an gĭt: Nău 2-3 km trong hăn tâm bri rnôk măng  gay tât jay nuĭh kop ji but uănh lĕ jêng bên đah ăp cán bộ dak si thôn ƀon.

Gâp ƀư y tế ƀon bah năm 2001 hôm, rnôk bôk  năp ƀư njê ngăn, ăp mông pah kan âk nti nsơm đŏng geh âk jêng bên, saơ edơh lơn. Ta aơ rnôk bôk năp geh nuĭh kop ji gâp mbra tât but uănh, săm ngăch, uănh lah saơ mbăn mbra ntĭm gay nuĭh rnăk wâl ndơ̆  gưl bah lơ gay săm ngăch”.

Lam n’gor Bắc Kạn aƀaơ geh rlău 1.100 nuĭh kan dak si thôn, bon dôl geh prăk ntop kơl 447.000 prăk du khay. Prăk ntop kơl aơ dŭt đêt, đê̆ đŏng mô tŏng rwăt xăng n’hanh nkra ndeh yor ƀon gŭ ngai, nuĭh kan dak si hăn rlău âk yôk yang, dak nor.. gay dơi tât ăp rnăk geh nuĭh ji. Yuh Hoàng Thị Biên, lĕ geh rlău 20 năm tĭng đah nău kan dak si ta Bản Nhài (xă Bản Thi, nkuăl Chợ Đồn) an gĭt: “Bah jêt gâp lĕ ŭch nău kan dak si hôm, yor bơ̆ gâp lah nuĭh ƀư nai dak si. Tât rnôk ,geh jrô y tá bu ur răk rao gâp dăn tĭng nti, rnôk nĕ mô geh prăk khay yơn gâp hôm e rhŏ an tâm ƀon. Năm 2000 gâp lŏ dơi kônh wa đă hăn nti y tế thôn ƀon. Aƀaơ prăk ntop kơl đêt yơn gâp hôm e nsrôih rhŏ an kônh wa ngăch dăng, geh nău rêh đăp mpăn”.

Tâm rơh srê Covid-19 ntoh mhe rlău, rmôt nai dak si thôn ƀon lĕ râng dŭt n’hâm tâm ăp rmôt njrăng n’gang srê Covid-19 ntŭk gŭ rêh. Khân pơng lah ăp nuĭh “hăn tĭng trong, gŏ tĭng jay” gay ntĭm nuih ƀon lan ăp trong njrăng n’gang srê, nchoeng n’gang êng nkual, njrăng n’gang srê ntưp rêng rnôk geh nuĭh ji. Aơ lah nkô̆ nău khlay kơl Bắc Kạn lah n’gor n’glêh dŭt lam dak ntoh ăp nuĭh ntưp srê ta ntŭk gŭ rêh. Wa Triệu Đình Tiệp, Trạm trưởng Y tế xă Ngọc Phái, nkuăl Chợ Đồn, n’gor Bắc Kạn an gĭt: knơm nău ntop kơl bah rmôt dak si thôn ƀon ma ta Ngọc Phái 100% rnoh kon se  tâm năm deh dơi chuh dak si, 100% rnoh rnăk dŏng dak kloh uĕh, lĕ rngôch ăp me bơ̆  bŭn ntreo dơi ntĭm mât uănh săk soan tŏng ăp, trong kan răk rao ntŭk ntô gŭ âm tŏng ăp đăp mpăn:

“Tâm năm bah năp, rmôt y tế thôn ƀon lĕ rgop dŭt khlay an trong kan mât uănh săk soan bôk năp an nuĭh ƀon lan. Bôl mâp âk jêr jŏt, prăk khay  đêt đah nuih n’hâm lĕ nău kan, lĕ đah nău kan rmôt nai dak si ƀon lan hôm e nsơr săk soan nơm an trong mât mât uănh săk soan nuĭh ƀon lan, ngăn lah ta thôn geh ƀon lan rnoi mpôl đêt gŭ rêh. Tă bah nĕ kơl Ngih dak si gĭt nu nău săk soan nuĭh ƀon lan, tă bah nĕ geh trong mkra ngăch mô an geh srê lăp jru hvi”.

Yor neh ntu, ntŭk ntô, ƀon lan gŭ âm, nău rêh jêng, rmôt kan dak si thôn ƀon geh nău ƀư tơm dŭt n’hâm khlay tâm nău nkoch trêng, ntĭm nti săk soan, kơl nuĭh ƀon lan ta ăp nkual jru ngai, nkual dŭt jêr jŏt gĭt đah nău dơi mât uănh dak si. Rmôt dak si thôn ƀon lĕ ƀư tĭng di 9 nău kan, bah nơm đah dŭt n’hâm n’hanh lĕ nău kan; kơl an nău mbơh ƀư ăp bôk nău kan rƀŏng tĭng lam dak mpeh dak kơt njrăng n’gang srê, njrăng n’gang brêt têh an kon se; n’hŭch nău gŭ ur sŏk sai ơm, gŭ êp ndŭl deh;... rgop khlay đăp mpăn rnoh an dak si tâm ndâk njêng thôn ƀon mhe ta ăp nkual rnoi mpôl đêt, nkual hôm e âk jêr jŏt mpeh wsăng sa-rêh jêng./.