Tâm bah ri aơ, nău dŏng ăp công nghệ, ndơ ntrŭp dŏng têh mhe tâm nău kan mât njrăng bri hŏ n’hanh dôl dơi rlong ƀư ta du đêt ntŭk ta Tây Nguyên hŏ ntơm bôk năp an saơ nău dơi  tam ngăn ngăn. Aơ lah trong blău ƀư mhe tâm  pah kan mât njrăng bri rnôk  tơm ndơ ntuh kơl n’hanh tơm nuĭh kan hôm  rbăn lhơ, Groi Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang rnê n’hanh dăn đă pơk hvi. Nău nchih “Dŏng công nghệ tâm nău mât njrăng bri: Nău kan jê̆, nkô̆ hôr têh” bah phóng viên Công Bắc way gŭ ta nkual Tây Nguyên, jă kônh wa n’hanh băl mpôl djăt ndrel:

Ôi bôk pơh, cán bộ Ntŭk mât njrăng bri mbrô 8, Nkual mât mpô mpa bri Nam Nung (n’gor Dak Nông) ƀư hăn rsong mât njrăng bri. Rmôt hăn treng nđôi mât njrăng bri lĕ rngôch geh 4 nuĭh, njăr trong jong nchrăp rlău 20km tât chông yôk Nâm Klêr  (prêh bơi 1.600m). Tâm nê ndeh honda hăn dơi 6km dơm, hôm ƀa ƀă hăn ma trong jâng rlău ăp ntôr bri yôk  nor sop nkăp. Lor rnôk hăn, Kruanh mât njrăng bri Nông Văn Sức đăm nău dơn kan an rmôt hăn rsong uănh,  nkre nchrăp piăng sông, dak ngêt, rnă ăp ntil  dak si khlay an dŭt đêt 3 nar gŭ tâm bri. Pơk “Smart mobile Nam Nung” tâm điện thoại, nô nchih n’glăp lĕ bah ntơm hăn, rnoh âk n’hanh săk nuĭh tâm rmôt hăn mât njrăng bri. Nô Nông Văn Sức an gĭt, ndơ pơk dŏng dja ƀư hŏ bơi 1 năm aơ n’hanh an saơ  nău tam ngăn ngăn.

“Ndơ pơk dŏng dja lah dŏng nsum an ăp ntŭk kâp njrăng tâm nkual mât ndray mpô mpa bri. Ndơ pơk dŏng dja dŭt uĕh, nkre groi nđôi  n’hanh nkre ƀư an nău kan dơi rgâl dơh ngăch lơn. He mô kâp nchih tâm siƀŭt, ma nchih lưu ta máy dĭl. Mât uănh oh nô tâm ntŭk gŭ kân njrăng gĭt kan lah mô. Mô dơi lah hăn ma mô hăn, yor geh ndơ nchih rgum, rup gui ta nê, ŭch jut lơi, ŭch kơt nchih tay mô dơi đŏng.”

Wa Phạm Thế Mãn, mât uănh nău kan Jrô Khoa học n’hanh tâm boh dak bah dih – Nkual mât ndray mpô mpa bri Nam Nung an gĭt, “Smart mobile Nam Nung” lah ndơ pơk dŏng tă bah viện gŭ mĭn mpeh bri dak ta Hà Nội njêng êng an đơn vị. Pơk dŏng nsing ta định vị vệ tinh jêng mbra dơi pơk saơ ta lĕ rngôch ăp ntil trôk nar mih n’hach, yôk nor, dŭt tâm di đah nău kan mât njrăng bri, mât ndray âk ntil mpô mpa gŭ rêh tâm bri. Ăp ndơ rgum nchih, rup gui geh tâm rnôk hăn rsong uănh n’hanh âk ntil mpô mpa, si gle, sĭm ka mpêt khlay mô lah mpeh lơh si mô geh nău way, lơh n’hang bri, rŭn in neh bri…dơi njuăl êng tât máy tơm me ta nhih p ah kan rnôk geh sóng điện thoại. Nsing ta ăp nău lư rgum nchih, rup gui tă bah rmôt rsong hăn uănh n’glăp, kruanh đơn vị mbra ngăch n’gluh ăp trong nkra  tâm di đah ăp nô nău tât ntoh luh tâm ngăn ngăn. Nkre, ma ndơ pơk dŏng nê mbra groi nđôi njăr trong hăn bah tĭng cán bộ, nuĭh kan. Wa Phạm Thế Mãn lah:

“Mpeh ndơ pơk dŏng công nghệ smart mobile ri ta aơ he mbra dơi ôp uănh dơi lah ăp oh nô khân păng hăn rsong mât njrăng bri lăp jru ntŭk tât, mhâm hăn, hăn dơi moh ntŭk n’hanh rnoh âk tơ̆ hăn rsong uănh bah oh nô na nê̆ lơn. N’hanh tâm rnôk hăn rsong uănh ri mbra saơ mô ntil sĭm ka, si  gle mpêt khlay ri mbra dơi rhôp tay tâm ndơ dŏng bah he.”

Wa Phạm Trọng Thuỷ, Groi giám đốc Nkual mât ndray mpô mpa bri si  gle Nam Nung an gĭt, đah rnoh hvi bơi 22.000ha, dĭ hvi lam 3 nkuâl Krông Nô, Dak Glong n’hanh Dak Song, nkual mât ndray mpô mpa bri geh rlău 120 ntil sĭm och, si gle mpêt khlay  geh săk tâm siƀŭt mpăng lơh Việt Nam n’hanh lam ntŭr neh. Mpet jâk hao pah kan mât njrăng bri, mât ndray âk ntil mpô mpa gŭ rêh tâm bri nar lơn ma jâk ri mpôl  kan rbăn lhơ, đơn vị ân rgâl mhe. Nkual mât ndray mpô mpa si gle bri Nam Nung hŏ dŏng công nghệ viễn thám, ndơ mpăr mô geh nuĭh ƀĭt, pơk dŏng ta điện thoại pet lât… gay n’hao nău dơi tam pah kan mât njrăng bri. Wa Phạm Trọng Thuỷ lah rjăp, đah nău ntop kơl khlay bah công nghệ, ăp nuĭh tih lăp lơh tât nkual mât ndray mpô mpa bri mbra ngăch geh ban saơ n’hanh nking nchăng.

“Nkual mât ndray mpô mpa si gle Nam Nung hŏ dŏng khoa học công nghệ tâm pah kan mât njrăng bri kơt dŏng rêng smart, tâl  bar lah dŏng ndơ mpăr mô geh nuĭh ƀĭt rhŏ dŏng an pah kan tĭng groi nđôi, uănh năl bri dak, tâl pe lah dŏng ndơ nkah njrăng lor ŭnh sa bri. Ntơm bah nê, nta trong dơh lơn  an mpôl mât njrăng bri, hŭch đêt mông nar rsong hăn treng nđôi, mât njrăng, groi nđôi lam hvi lơn. Bah ir ăp nău tât khuch ntŭk gŭ rêh sĭm och mpô mpa, si gle mpêt khlay, nking nchăng ăp nău tih lơh khuch tât bri dak mpêt khlay.”

Dŏng công nghệ rhŏ dŏng an pah kan mât njrăng bri, trong ƀư nsĭt tay nău tam âk hŏ dơi Groi Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang nchih nkah, rnê âk rnôk hăn uănh saơ na nê̆ ta du đêt nkual mât ndray mpôl mpa si gle Tây Nguyên rnôk khay 5 mhe aơ. Ta tâm nchră lam dak mpeh pah kan mât njrăng bri ƀư ta n’gor Kon Tum, Groi Thủ tướng Trần Lưu Quang lah rjăp, aơ lah trong ntĭt leo ƀư  gay n’gâng kan mât njrăng bri lam dak kơt tĭng ƀư.

“Dŏng công nghệ, flycam râng mât njrăng bri, flycam mpăr dŭt dơh saơ. Nău tâl 2 mơ uĕh: ăp cán bộ kiểm lâm, cán bộ hăn mât njrăng bri cài du phần mềm ta điện thoại hăn, ăp nuĭh ân hăn tŏng 120km/khay, nuĭh I mô tât tâm ban kơt mô hŏ lôch jêh nău kan, dŭt dơh ngăn, du phần mềm jê̆ lê̆ ntrŭp đah điện thoại êng nơm. Ăp ndơ jê̆  kơt nê̆ nkah an ăp oh nô  gay ƀư jăp nău kan bah he, rgâl bah hôm ma kơi ntop tay biên chế, he rgâl nău mĭn mbra tâm di lơn.”

Tâm rnôk bri geh bu lăp lơh nar lơn ma đăng, mpôl mât njrăng bri hôm rbăn lhơ, ri nău dŏng công nghệ, ndơ ntrŭp dŏng mơ lah trong ƀư geh nău tam ngăn tâm pah kan mât njrăng bri, mât ndray âk ntil mpô  mpa gŭ rêh tâm bri, n’hanh tâm di đah trong rƀŏng khlay bah năp nău ŭch geh rgâl mbrô bah gưl neh dak./.