N’gul bôk năm 2023 dơi ŭanh lah rơh dŭt jêr jŏt bah ăp n’gor Tây Nguyên. Yơn lah, ntơm bah khay 8 prăng djang, wăng sa Tây Nguyên hôm geh âk săk ntơr, rgop n’hao nău rêh ƀon lan, njêng suan ntrôl an nău ƀư lôch jêh ăp rnoh tât hun hao wăng sa rêh jêng kon nuĭh lĕ ma năm.

Ta gâl rlău 10km bah trong Quốc lộ 26 bah xã Ea Kênh hăn rlău xã Ea Yông, tât thị trấn Phước An, nkuâl Krông Păk, n’gor Dak Lak, khay dja mhe geh du mông nar ndăn ngăch bah du ntŭk ƀư têh, đah dŭt âk kho bun sầu riêng dơi rdâk ƀư mbro; nkre geh mông nar khuh n’gôr bah du ntŭk tăch rgâl ndơ tuch tăm têh, đah hang rhiăng bôk ndeh container kâp rdeng sầu riêng tăch n’gluh. Ăp doanh nhân bah âk n’gor nkual ƀon têh n’hanh lĕ ma bah Trung Quốc, ơm gŭ  kâp ta aơ lĕ ma khay gay joi rvăt sầu riêng, ƀư ăp khách sạn, jay rlu mô hôm geh ntŭk soih. Nô Nguyễn Văn Thắng, giám đốc mât bôk kan du doanh nghiệp ta thị trấn Phước An an gĭt, ăp ntŭk ƀư njêng tăch rgâl ăp n’gâng kan êng ƀa ƀă dơi geh ndĭng sa đŏng yor ntŭk tăch rgâl khuh n’gôr, suan rvăt hao âk.

“Khuh n’gôr ngăn nô mê̆. Ƀă ma nuĭh Trung Quốc, ƀă ma nuĭh miền Tây hao âk. Sầu riêng hôm geh rnoh khlay, nsĭt geh wăng sa bah nuĭh ƀon lan uĕh jêng tăch rgâl dơh ngăn. Rnoh tăch aƀaơ ân âk rlău bar tơ̆ đah ăp khay hŭch đêt”.

Ăp năm kơt nê đŏng, ntơm bah kêng dŭt khay rlu nti tât khay djang, nuĭh tăm sầu riêng ta Tây Nguyên hôm lăp tâm ăp khay klêh sầu riêng. Lah kơt ƀon lan kan lŏ mir Dak Lăk aƀaơ mơ lăp klêh ri Gia Lai, Dak Nông, Lâm Đồng hŏ klêh lĕ. N’hanh ta nkuâl kơt nê đŏng, khay klêh sầu riêng hao khlay 2023 hŏ jêng suan ntrôl wăng sa dăng. Dôl puh dak si rao mir sầu riêng mhe lôch klêh, nô Nguyễn Như Trường, ta xã Ia Ka, nkuâl Chư Pảh, n’gor Gia Lai an gĭt, bol khay mât chăm mâp âk jêr jŏt tă bah mih âk, sầu riêng rŭng play nse, yơn lĕ khay klêh, rnăk hŏ dơi nsĭt geh di an n’hâm suan hŏ n’groh an:  

“N’glăp năp n’glăp kơi ri năm aơ nha hôm rlău năm e nơh đŏng. Du tơm sầu riêng, n’hâp lĕ prăk dŏng kan nha hôm geh sa 4 tât 5 rkeh prăk đŏng”.

Hôm wa Nguyễn Huy Thiện, Kruanh UBND xã Nghĩa Hòa, nkuâl Chư Pảh an gĭt, nău rhơn dơi jŭr geh sầu riêng 2023 hôm rhơn lơn rnôk saơ nău gĭt blău mât chăm bah nuĭh ƀon lan dơi n’hao. Tâm rnôk trôk nar khuch djơh, ƀon lan nha hôm mât dơi rnoh săk geh âk play mir tơm n’hanh nsĭt geh wăng sa.

“Bôk năm mâp sial mpeh bah lơ sầu riêng geh rŭng âk. Yơn rnoh geh ri nha hôm tŏng dơi đŏng. Lơn lah năm aơ rnoh khlay hao, 75 tât 80 rbăn prăk 1kg jêng nuĭh ƀon lan dŭt rhơn nđơr”.

Ndrel đah sầu riêng, ndơ cà phê tơm tăm tơm bah Tây Nguyên geh năm hao âk mpeh rnoh khlay đŏng, ta rnoh 64 rkeh tât 68 rkeh prăk ăp tấn, hao nklăp 25 rkeh prăk ăp tấn rđĭl đah năm e nơh. Tĭng ăp doanh nghiệp tăch n’gluh, đah nô nău mô jŭr geh cà phê ta âk dak, rnoh khlay cà phê bơi tât geh âk nău mpŏng mât ta rnoh rlău 50 rkeh prăk/1 tấn.

Bah meng cà phê, tiêu, sầu riêng tơm khlay, nsĭt tay nău geh tăch n’gluh tât 1 rmen đô la let lơ, ăp n’gor Tây Nguyên, yơn ăp n’gor tâm nkual hŏ hun hao âk nkual tăm tơm săk geh êng ƀa ƀă đŏng, geh rnoh khlay tăch n’gluh hang rhiăng rmen prăk ăp năm, kơt ăp nkual tăm nhãn, vải, tao, phe ba, bum prŭm, nkre dôl rdâk njêng mã mbrô nkual tăm ndrel săk ntơ lư an ăp ntil ndơ tăm dja.

Ta ăp n’gor mô hŏ jêng dơi ăp ntil ndơ tuch tăm săk geh dăng, nuĭh ƀon lan nha hôm geh trong hun hao wăng sa nơm geh ăp trong ntop kơl bah ngih dak mpeh nta joi nău kan, n’hŭch ach o jŏ jong đŏng. Kơt yuh Pí Ngãi, ta buôn Tà Ngầu, xã Ea Hiu, nkuâl Krông Pak, n’gor Dak Lăk, rnoh prăk kon druh yuh hăn kan dak Nhật Bản njuăl sĭt, hŏ kơl 2 hê ur sai geh tơm prăk ntuh kơl mât rong, ƀư mpôih tăch, nkre trok bơi lĕ rnoh prăk manh bôk năp:

“Tât aƀaơ mon păng njuăl hŏ 3 tơ̆ hôm, ăp tơ̆ pe-puăn jât rkeh prăk. Rnăk hŏ trok rnon Ngih dak hŏ bơi lĕ hôm. Rnôk hăn ri dơi manh rlău sĭn jât rkeh prăk, aƀaơ dơn hôm đêt dơm”.

2023 lah năm âk jêr jŏt đah lam dak lah nsum n’hanh Tây Nguyên lah êng, đah ăp trong nchrăp hang rbăn rmen prăk njŭch njŏch mbrơi n’gluh an manh. Yơn ntơm bah khay djang dja, wăng sa Tây Nguyên hôm geh nău mpơl săk ntơr dăng, geh tay hang rmưn nuĭh ƀon lan kan lŏ mir nơm geh sầu riêng, cà phê ma jêng geh ndrŏng; geh tay lơn ma âk rnăk ƀon lan kan lŏ mir klaih rlău ach o nơm geh trong kơl dơh tơm prăk manh n’hanh joi geh nău kan. Mô dơn nkah tay nău way ơm cách mạng n’gloh ang, đah lễ nkah ndray Cách mạng Khay pham geh nău dơi n’hanh nar Quốc khánh 2/9, khay djang 2023 dja, nuĭh ƀon lan Tây Nguyên dôl nsĭt geh wăng sa bah n’hâm suan kan he nơm ƀư luh jêng./.