Ntŭk nkual n’har bri Đức Cơ, n’gor Gia Lai, ăp jrô nti jut jăng mô gĭt rplay siƀŭt mpoh ang trong mpŏng geh an âk nuĭh rnoi mpôl đê̆. Khân păng lah ăp bôk me, bôk bơ̆, mô dơn nê hŏ jêng bôk u bôk che, lôch ăp nar hăn nti măng gay mpŏng “rƀah kăr gĭt” rplay siƀŭt gay joi trong klaih rlău ach o.

Rlău 3 khay aơ, ăp măng ntơm bah nar ngoăy tât nar prăm ăp pơh, jrô nti mô gĭt rplay siƀŭt nhih nti Tiểu học Trần Phú (xã Ia Dom, nkuâl Đức Cơ) chrang ŭnh n’hanh ngôr gră nău nteh kơt nti. Jrô nti geh bơi 40 nuĭh lah nuĭh rnoi mpôl đê̆ tât bah ăp ƀon bah xã Ia Dom, nkuâl n’har bri Đức Cơ, n’gor Gia Lai.  

Ta jrô nti, wa Siu H’Phem (ƀon Mok Đen 2, xã Ia Dom, nkuâl Đức Cơ) 54 năm deh, nuĭh dŭt âk năm deh jrô nti, ndê na nê̆ nchih rplay siƀŭt. Păng nkoch, bol  năm hŏ âk, mô ngăch rƀah yơn jăp gơih hăn tât nhih nti, aƀaơ hŏ gĭt rŏ, gĭt nchih êng săk nơm.   

“Aƀaơ, gâp dôl nsrôih tĭng kơt nti jrô nti jut jăng mô gĭt rplay siƀŭt dja đah nău ŭch bah năp măt lah săk nơm ân gĭt nchih, gĭt rŏ, na nê̆ lah gĭt nchih êng săk he nơm, n’hanh ăp nuĭh wăr nê đŏng, jêng gâp dŭt nsrôih. Gâp tĭng nti jrô jut jăng mô gĭt rplay siƀŭt dja mô dơn êng an săk gâp nơm ma hôm ntĭm nti tay an kon său đŏng”.

Bă kon 5 khay deh bah kơi mblik, yuh Rơ Mah H’Với (ƀon Mok Đen 1, xã Ia Dom) djăt nai ntĭm nti. Yuh H’Với an gĭt: 26 năm deh, geh 3 mblâm kon, nău rêh rnăk wâl dŭt jêr jŏt ngăn. Jrô nti lah rnôk an yuh mbra nsan hao, jêng yuh H’Với jăp gơih  hăn tât jrô nti ăp măng bol nhih nti ngai bơi 10km. 

Gâp tĭng nti jut bah mô gĭt rplay siƀŭt đah nău mpŏng gĭt nchih rplay siƀŭt gay trêng nti tay an oh kon, mô dơn nê rnôk hăn ƀư siƀŭt ri gĭt kí săk. Rnăk ri dŭt jêr jŏt jêng mô geh ndơ ma hăn nti, aƀaơ geh nău mât uănh bah n’gâng kan ta ntŭk pơk jrô nti jut jăng mô gĭt rplay siƀŭt gâp nsrôih kơt nti gay gĭt rplay siƀŭt, gay dơh rnôk hăn ƀư siƀŭt rnă săk đŏng”.

Nai ntĭm Trương Thị Cúc, nuĭh dâk nti na nê̆ jrô nti jut jăng mô gĭt rplay siƀŭt nhih nti Tiểu học Trần Phú an gĭt: lĕ rngôch nuĭh nti ta jrô ntĭm mha êng dja lah nuĭh rnoi mpôl đê̆, âk năm deh da dê, wăr năm way bên đah nău kan mir ba dơm. Nai ntĭm ân ndê na nê̆, mô dĭl r’al tâm nău kan ntĭm  nti gay nuĭh kơt nti năl măt rplay siƀŭt, lôch nê gĭt đánh vần, ndop rplay siƀŭt:

“Dŭt rhơn yor ăp nuĭh kơt nti hŏ jăp gơih tĭng hăn nti, khân păng dŭt ŭch kơt nti, khân păng ŭch gĭt âk rup uĕh bah Việt Nam rnôk nai ntĭm dŭt ŭch djăt. Ăp nuĭh kơt nti dŭt yô̆, ăp nuĭh kơt nti jut jăng mô gĭt rplay siƀŭt lơn âk lah rnăk ach o, rnăk dŭt jêr jŏt jêng khân păng dŭt ŭch gĭt rplay siƀŭt. Nău ntĭm ân tâm pă âk ntil nuĭh, ăp nai ntĭm jâk r’ah lơn đah nti jrô nti ngăn.”

Bol ma kơt nê̆, tĭng ăp nai ntĭm Phan Thị Tâm, nuĭh geh âk năm ntĭm jut jăng mô gĭt rplay siƀŭt, bôk năp kơl kônh wa gĭt rŏ gĭt nchih ri dơh ngăn, yơn tât bah kơi rnoh nuĭh hăn nti hŭch âk. Geh rnôk nai ntĭm ân hăn rgŏ jă tât tĭng jay rdeng hăn tât jrô nti:

“Tât nti kì 2 nuĭh kơt nti mơ gĭt rŏ, gĭt nchih ri mĭn lah hŏ dơi hôm jêng ndăn hăn luh mir ba, geh du đêt druh ndăm tâm rnoh năm deh hăn wăng sa ta Bình Dương jêng rnoh nuĭh hăn nti hŭch âk. Nău rgŏ jă nuĭh hăn nti mâp âk jêr jŏt đŏng yor khân păng hăn sĭt luh nkai, du đêt nuĭh dŭt ach o, mô geh prăk tŏ xăng ndeh hăn nti. Nai ntĭm hăn lăp rgŏ jă tât tĭng ntŭk an prăk nkra ndeh, hăn rdeng, rgŏ jă ma ăp trong ƀư, ăp trong kan gay nuĭh  hăn nti tât ăp tŏng.”

 Tĭng ƀư bôk nău kan jut jăng mô gĭt rplay siƀŭt 2021 – 2025, nkuâl n’har bri Đức Cơ hŏ pơk 20 jrô nti jut jăng mô gĭt rplay siƀŭt an rlău 600 kon se nti. Đức Cơ hŏ njêng mpôl rđău đă kơi nti rplay siƀŭt ta ăp ntŭk, tâm pă nuĭh kan an ăp nuĭh tĭng ƀon na nê̆; hăn tĭng groi nđôi, ôp uănh, kơl ăp ƀon hôm âk jêr jŏt êng ƀa ƀă. Wa Siu Luynh, Groi Kruanh UBND nkuâl Đức Cơ, lah:

“Rnôk kônh wa gĭt rŏ, gĭt nchih, nău nkoch trêng đah kônh wa dơh lơn, mô dơn nê ma hôm  lah nău mât njrăng nău geh dơi tâm di bah săk he nơm đŏng. Lôch uănh năl ri ăp kônh wa âk năm deh gĭt rŏ, gĭt nchih khân păng geh tay âk nău rhơn mƀak, lĕ ma rnăk ndrel kơt nti, me bơ̆, oh kon, u che ndrel nti. Mpeh n’gâng kan ta ntŭk mpôl hên dơh mpeh nkô̆ nău tâm ôp nău lư, ăp trong nchrăp kan bah thôn ƀon, nsĭt an kônh wa ƀon lan.”

 Ăp ŭnh đèn jê̆ tâm jrô nti jut jăng mô gĭt rplay siƀŭt dôl chrang mbro ăp măng ngo, mpoh ang ăp nău mpŏng nđơr wơl geh n’hanh nău nsing nơm tâm nău rêh uĕh lăng lơn bah kônh wa nuĭh rnoi mpôl đê̆ ta  nkual n’har bri Đức Cơ, Gia Lai.