Nghị định thư mpeh nău ŭch geh mât uănh nuh srê n’hanh mât kloh uĕh ndơ mât đah rsân rlêng tăch n’gluh bah Việt Nam tât Trung Quốc geh nău tam hŏ pơk luh trong têh an tăch rgâl an ăp nkuâl mât sĭm rlêng. Ta Dak Lak, tâm du năm aơ, ăp nuĭh tơm mât sĭm rlêng n’hanh ăp doanh nghiệp ƀư njêng, tăch rgâl rsân rlêng hŏ nchrăp an ăp ndơ tăch luh tĭng trong me rnôk Việt Nam ƀư lôch jêh hồ sơ tĭng nău ŭch geh.

          Lah ngoăy tâm ăp nuĭh lor bôk năp mât sĭm rlêng ta Dak Lak. Wa Bùi Văn Thức, thị trấn Phước An, nkuâl Krông Păk, n’gor Dak Lak rhơn rnôk geh nău lư Nghị định thư mpeh nău đă uănh năl nuh srê n’hanh mât kloh uĕh ndơ mât đah rsân sĭm rlêng tăch n’gluh bah Việt Nam tât Trung Quốc geh nău tam. Tĭng păng, bol ntŭk tăch rgâl tâm dak nơm đăp mpăn, yơn nău rsân sĭm rlêng dơi tăch n’gluh tât Trung Quốc pơk luh trong têh mpeh tăch rgâl dak bah dih, rnoh khlay mbra “hao” lơn, nsĭt geh wăng sa âk lơn.

         “Dak Lak lah du n’gor geh bri dak neh ntu dơh uĕh, tâm di đah mât rơ̆ jêng sĭm rlêng, săk kah rsân sĭm rlêng âk. Tâm 10 năm rlơ̆ aơ ri mât sĭm rlêng hŏ jêng du nău kan,  âk nuĭh nsĭt geh âk bah nău mât sĭm rlêng, jêng lah tŏng geh nău dơi tăch n’gluh ri nklăp rnoh khlay tăch mbra hao âk lơn, nsĭt geh wăng sa âk lơn”.

         Ăp doanh nghiệp nkret njêng tăch n’gluh rsân sĭm rlêng ta Dak Lak hŏ lôch jêh tĭng nău đă ƀư bah dak rvăt n’glăp gay wơt lor bôk năp. Wa Phạm Thị Phương Dung, tơm du doanh nghiệp ta nkuâl Krông Pắk, an gĭt: Rnôk geh nău lư rsân sĭm rlêng Việt Nam dơi tăch n’gluh tĭng trong me tât Trung Quốc, công ty hŏ ntơm rdâk njêng hồ sơ ndơ geh ƀư, pơk hvi jay xưởng, kho prăp, kan nsum đah ăp nuĭh mât sĭm rlêng ta ntŭk gay nchrăp tơm ndơ tăch. Tât aƀaơ, sĭm rlêng Thành Dung lah ngoăy tâm 4 doanh nghiệp bah Việt Nam dơi tăch n’gluh tĭng trong me tât Trung Quốc: 

“Mpôl hên hŏ ƀư lôch jêh lĕ rngôch ăp siƀŭt tăch rsân sĭm rlêng lor bôk năp tât Trung Quốc. Mpeh jŏ jong mpôl hên ŭch lĕ rngôch ăp doanh nghiệp hŏ dơi tăch n’gluh kan nsum tay rdâk njêng săk ntơ lư rsân sĭm rlêng Việt Nam, ndrel rƀŏng tât let năp tay ƀư an ndơ geh ƀư rsân sĭm rlêng Việt Nam dơi uĕh lơn”.

Tĭng wa Phạm Văn Hậu, Kruanh Hội sĭm rlêng Dak Lak, săk geh mât rơ̆  jêng sĭm rlêng ta ntŭk lah dŭt têh. Săk kah rsân sĭm rlêng bah Dak Lak dơi uănh năl kah bah kơi sĭm rlêng ta gôl dak lêng. Gay tŏng uĕh an nău tăch n’gluh, Hội sĭm rlêng Dak Lak mbra ntop kơl tay ăp nuĭh lăp kan nsum tâm ban kơt ăp nuĭh tơm mât n’hao nău gĭt êng, ntuh kơl dŏng khoa học công nghệ gay nsĭt tay rsân sĭm rlêng dŭt kah uĕh. Ndrel đah nê, mpôl mbra kan nsum buăt nthoi ntŭk mât sĭm rlêng đah doanh nghiệp gay ndrel râng tâm ăp rêng kan tâm rgop gay kơl n’hao rnoh khlay ndơ geh ƀư. wa Phạm Văn Hậu lah:

         “Hội ntrŭt nsôr kônh wa ân mât tĭng trong jŏ jong. Bơi tât hội mbra ƀư du rơh tâm nchră kan nsum buăt nthoi ăp rêng pă an tơm tăch, jă ăp doanh nghiệp tăch n’gluh khân păng mbra mbơh nti an kônh wa rêng mât dŏng jay sĭm rlêng, tâm ban kơt luật rnôk hăn tĭng rêng đŏng. Mât dơi tơm ndơ tăch ri săk kah uĕh tơm ndơ ƀư luh dơi mât kân gay đăp mpăn kah uĕh rsân sĭm rlêng đŏng”.

Lam n’gor Dak Lak aƀaơ geh rlău 1.000 rnăk mât rong sĭm rlêng, đah nklăp 1.300 jay mât sĭm rlêng rgum âk ta nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột n’hanh ăp nkuâl Ea Kar, Ea Súp, Krông Pắk...  Dak Lak lah n’gor dâk bôk năp nkual Tây Nguyên n’hanh gŭ tâm rmôt 10 n’gor nkual ƀon têh geh rnoh âk jay sĭm rlêng dŭt âk lam dak. Rnoh âk rsân sĭm rlêng  bah n’gor nchroh geh nklăp 10 – 12 tấn/năm, âk nklăp 6,6% rnoh âk bah lam dak. Tât rnôk dja, Dak Lak hŏ nchrăp ăp tŏng ndơ, kâp nhih pah kan dơi kan uănh năl gay ndơ̆ rsân sĭm rlêng Dak Lak lăp tâm ntŭk tăch rgâl rmen nuĭh ma trong tơm me.

Ndrel đah nê, Hội đồng nhân dân n’gor Dak Lak hŏ n’gluh an dŏng Nghị quyết quy định nkual mô dơi an mât rong, nkual mât rong sĭm rlêng, trong ntop kơl ntrơn du ntŭk mât rong luh bah nkual mô dơi an mât rong ta n’gor Dak Lak. Quy định gay rgâl di tay nău nuĭh ƀon lan ntuh kơl rdâk njêng jay mât sĭm rlêng lêng lang tâm nkual ƀon lan gŭ n’hanh dŏng máy sóng âm njung sĭm rlêng ƀư rsĭk n’gôr tât nuĭh ƀon lan gŭ rêh wăr kiău ma. Nkre ŭch rŏng ăp gưl, ăp n’gâng kan, ăp nkuâl tâm n’gor an tĭng ƀư trong nchrăp kan dja du trong lĕ n’hâm suan, an bah lĕ rngôch gay plơ̆ tay nău đăp mpăn tâm nău mât rong lah nsum, mât rong sĭm rlêng lah êng, mô an geh nău rdâk njêng jay mât sĭm rlêng tâm nkual âk ƀon lan gŭ khuch tât nău rêh bah nuĭh ƀon lan kơt tâm bah ri aơ nơh./.