VOV4.M’nông: Âk ngăn kon se mhe deh mô geh nau mpơl saơ mpeh nau ji. Yơn lơn ma têh, ăp nau geh êng tâm săk nar lơn mpơl. Nê lah kon se geh ăp nau ji tă bah ndul me. Gay njrăng der ăp nau kon bah nau ji tâm kon se, ăp nu\ih nai dak si nkah ăp kon se rnôk mhe deh gay geh uănh săch, du nau kan geh uănh gay năl ơm ăp nau ji tâm săk jăn, khuch tât nau rêh, nau têh jêng ndrel bôk rngok bah kon se bah kơi aơ tă.

Oh Nguyễn Đăng Tú (2 năm) ta xã Nam Đà, nkuăl Krông Nô, n’gor Dak Nông săk ji play nuih nau ji ta ưbah ndul me tâm Ngih dak si Đa khoa Thiện Hạnh ntơm rnôk mhe deh. Aơ lah ngoai tâm ăp nau ji jru ngăn khuch tât bôk rngok ndrel săk jăn bah kon se. Bol ma kơt nê yơn mom Tú hôm ngăch têh tâm kơt ma kon se êng êng đo\ng. Yuh Nguyễn Thị Hằng, me oh Nguyễn Đăng Tú ân gi\t, kon nơm lap geh kơt nar aơ lah rnơm geh nau xét nghiệm năl rnôk hôm mhe deh, saơ ơm ndrel geh săm năn. Yuh Nguyễn Thị Hằng nkoch:

 ‘Rnôk mhe deh, kon gâp mô geh nau êng êng ôh rrdil kon se êng. Jêh deh ri, ăp nau dak si [ư xét nghiệm ri mư gi\t nau ji, lah mô ri mô geh gi\t ôh”.

Năl lor nau ji lah bôk nau kan uănh năl geh rgum ân ăp kon se mhe deh ntơm 2 tât 7 nar mhe deh gay ơm saơ nau ji tâm săk jăn, khuch tât n’hâm soan, nau hun hao mhe nuih n’hâm ndrel bôk rngok bah kon se. Kon se jêh mhe deh tâm ngih dak si, to\ng 48 mông mra geh so\k 2 ntruh mham gay ma năl nau ji, ăp nai dak si ndơ\ luh nau săm ân tâm di.

Bar nau ji vay geh tâm bôk nau uănh săch ân kon se a[aơ lah trong tâm ndul ndrel mô to\ng men G6PD

Nau ji tâm ndul lah nau kan ma trong tuyến giáp mô geh nkra njêng to\ng gay ma to\ng nau dơi ntỷơn njêng n’hanh nau hao têh bah kon se. Nau khuch lah kon se mra mô geh hun hao mpeh nuih n’hâm ndrel bôk rngok kơt lah mô têh, brêt, mô ngăch ngâr, mô rbăng nau…Tâm 4000-5000 kon se ri mra geh du hê kon se geh nau kơt nê.

Mô to\ng men G6PD lah du nau ji tâm ntưp, [ư mô to\ng mham, êr ntô săk jo\ jong [ư kon se ji tâm rngok, khuch tât nau ueh jêng bah bôk rngok. Nau ji aơ geh âk tâm [on lan, lah 100 kon se ri mra geh 3-7 kon se mô to\ng G6PD

Bar nau ji aơ gay geh ơm saơ ndrel năn săm u\ch kon se hao têh ueh. Nia dak si Hoàng Minh Ngọc, Khoa Phụ sản-Sơ sinh. Ngih dak si Đa khoa Thiện Hạnh nkoch tay:

 ‘ Nau ji mô to\ng men G6PD a[aơ ê geh dak si săm ma knu\ng geh nau njrăng der. Kơt la rnôk năl kon se geh nau ji aơ ri rnăk bâl mra geh nai dak si mbơh ôp [a [ư gay geh nau blau der ăp ntil ndơ sa, dak si ngêt mô lah ăp ntil  dak si mra [ư nau ji lơn ma jru tay. Nau ji aơ tă bah ndul me ri geh dak si săm. Jêh kon se mhe deh, kon se geh săm ân tât lôch nau rêh đah Hormone rgâl. Rnăk vâl gay ân kon se ngêt dak si tâm di nar, tâm di rnoh ndrel ăp khay, ăp năm gay hăn plơ\ khám [a [ơ gay năl n’hêl nau hun hao ăp ding bah kon se gay ndơ\ luh nau  săm tay”

Năm 2011, N’gor Dak Lak ntơm [ư bôk nau kan Khám săch lor deh ndrel mhe deh ti\ng nau rđau bah N’gâng kan dak si đạh nkôc\ nau gay năl ơm, kơl ndrel săm ơm ăp nau ji, ăp nau mô ueh mô lah nau tâm ntưp tâm rnôk dôl bu\n ndrel mhe deh, kơl kon se geh deh luh ueh mô lah der nau khuch mpeh sakư jăn ndrel bôk rngok, n’huch nu\ih rven, mô ngăch ngâr tâm [on lan, rgop nau n’hao nau ueh rnoh nu\ih. Ntơm rnôk ntủ\nh nau kan, du năm geh ma rbăn nu\ih bu\n ndrel kon se mhe deh [ư săch săm. Yơn lah, ti\ng nau năl bah n’gâng kan dak si, a[aơ nau gi\t bah [on lan mpeh nau khlay bah nau kan aơ ê âk, ngăn lah tâm nkuăl jru, nkuăl ngai, nkuăl rnoi mpôl đê|. Rnôk mhe deh, ăp kon se mô mpơl ăp nau ji tât rnôk saơ kon se brêt têh, mô hao săk, mbrơi ăp ntil, mô ngăch ngâr lơn ri rnôk aơ, nau lăp kan bah dak si mô hôm geh nau tam. Yor ri, kan xét nghiệm năl kon se mhe deh lah nau khlay, ngăn lah ta Dak Lak, ntu\k geh âk nu\ih tâm gu\ ur sai ơm, tâm gu\ ur sai tâm dăch dak mham hôm âk./.

Nu\ih răk rblang: H’Thi