VOV4.M’nông – Ăp ntil biăp play mô dơn lah ndơ sa kah ueh an săk soan ma hôm nha ns^t tay nău geh âk an săk soan. Ăp nău m^n ua\nh khoa khọc mpeh rnoh ndơ sa kah tâm play prit n’hanh nău ueh tam đah săk soan mbra ns^t tay nău geh ueh an âk nu^h. Nkô| trăch “săk soan-nău rêh” pơh aơ, mpôl hên dăn nkoch nău do\ng tam bâh prit.

Prit dơi geh tât lah du ntil play jêh rnôk lăp tâm săk ns^t tay n’hâm soan du\t ngăch an săk yor geh 3 ntil s^k lah sucrose, fructose, ndrel đah chất xơ. Yor nê, prit dơi ua\nh lah ntil play ueh an ăp nu\ih pâl thể thao. Ăp nu\ih khoa học m^n njêng an saơ ăp nău tam nking n’gang nău kop ji n’hanh rchăng tay du đêt nău ji geh tât săk soan bah prit lah ndơ\ tâm ndơ sa kah ăp nar.

Rchăng djuôr rgănh n’hanh rngot mô ueh tâm nău m^n

Ăp nu\ih djuôr rgănh săk, way tăng o\k r’ah ji rgănh, stress mbra saơ dơh lơn jêh rnôk sa prit. M^n njêng khoa học an saơ: tâm prit geh trytophan-du ntil protein ma săk an rgâl jêng serotonin. Yor chất aơ geh tâm hao tâm rngok, jêng aih nuih n’hâm, rgâl nău m^n n’hanh [ư an hệ thần kinh nơr hao, răm m’ak, ueh lăng lơn.

Way bên hăn ăp dak si n’hanh way sa âk prit, rnoh vitamin B6 mbra kơl mât ueh s^k tâm mham n’hanh ns^t tay săk soan an he. Ne\ lah nău nt^m bah ăp nu\ih way kan ndơ sa kah ntu\k ndơ sa kah dak Anh.

Sa prit [a [ơ kơl rcha\ng n’gang mô to\ng mham

Đah hàm lượng sắt âk, sa prit kơl ntru\t hao mham-hemoglobin tâm mham n’hanh kơl rchăng tay ăp nău ji mô to\ng mham bah săk.

Tâm ban huyết áp

Pr^t lah ntil play nhiệt đới geh hàm lượng du\t âk ăp chất khoá, kẽm, hàm lượng bôh đêt, yor ne\ du\t ueh an huyết áp. T^ng ngih pah kan mât uănh dak si n’hanh ndơ sa Mỹ-FDA: nău sa geh ntop tay play lah pr^t dơi nt^m đă du\t ueh an săk soan, n’hu\ch ntưp ăp nău ji huyết áp n’hanh chôt ndal.

Ntop n’hâm soan an rngok

Jêh m^n njêng an saơ hàm lượng kali âk tâm prit aơ dơi kơl rgâl nău dơi nti nsơm n’hanh nău m^n rvê bah kon ho\k.

Rchăng n’gang krăl a\ch.

Yor geh hàm lượng chất xơ âk, sa prit du\t ueh an săk soan trong proch n’hanh lêk ndơ sa ta ăp rơh kơn năm deh. Aơ lah ntil play du\t dơh lêk ndơ sa. Yor yor, prit dơi đă do\ng âk an kon se gay kơl kon se dơh lêk ndơ sa n’hanh hun hao trong proch bah kơi aơ.

Rchăng n’gang hu\ch s^k mham.

Trong [ư ngăch ngăn gay ntop n’hâm soan ngăch ngăn an săk ne\ lah do\ng prit đah dak su\t mô lah sinh tố prit ntop dak toh. Âk ntil ndơ aơ mbra tam mât ueh an khung n’hanh kơl hao ngăch tâm mham rchăng n’gang ăp nău ji wa\r măt n’hanh ăp nău jêr ât yor geh nău hu\ch trong mham.

R’ơl duh.

Prit geh du đêt chất antacid geh ơm tam âk đah săk. Yor r^, lah he rlău ăp rơh ji r’ơl duh, dra ndul,…. Ri an ntop prit tâm ndơ sa mbra kơl nău duh jêr [ư nu nău jêr lêk ndơ sa, r’ơl duh.

Ndơ sa ueh an sa ôi.

Mông ôi ơm jêh rnôk dâk b^ch lah rnôk du\t dơh geh ju\r trong mham n’hanh ji ok yor b^ch ndăr. Sa prit mbra kơl ngăch roh ăp nău ji aơ n’hanh ntop n’hâm soan dil an du nar mhe.

Săm măch kăp.

Rnôk ngonh măch kăp, lor rnôk joi geh kem m’h^ng ntu\k ngonh măch kăp, ri m’h^ng du dăp prit juh hăch ntă ta ntô mbra kơl n’hu\ch ăp nău jêr ât n’hanh ji ol ta ntu\k ntô yor ngonh măch kăp.

Săm mô ueh trong thần kinh.

Tâm prit geh hàm lượng vitamin B âk. N’hanh ne\ lah nkô| nău yor rnôk sa prit dơi kơl he saơ bah mô ueh tâm thần kinh. T^ng m^n njêng bah ăp nu\ih khoa học way kan an lah: ngoay tâm âk nkô| nău [ư rmo\ng ngăch yor rnôk mô ueh tâm săk, ăp nu\ih way joi tât ăp ndơ sa dơh rmo\ng kơt socola, kẹo n’hanh ăp ndơ tâm gri, tâm du\ng. Yơn lah, ăp ntil ndơ aơ mô geh ns^t tay ueh n’hu\ch stress kơt mpo\ng u\ch, yor pơng way geh rnoh s^k âk tâm rnôk he ân uănh nđôi rnoh s^k mham đah trong ndơ sa âk carbonhydrate.

Nkôp đah ăp ntil play êng.

Nkôp đah ăp ntil nkao play êng, hàm lượng ndơ kah tâm prit âk lơn ăp ntil nkao play êng, kơt protein tâm prit âk rlău 4 tơ\ táo, rnoh carbonhydrate âk rlău 2 tơ\, n’hanh rnoh phốt pho âk rlău 3 tơ\. Rlău ma hàm lượng ăp vitamin A, chất sắt tâm prit âk rlău 5 tơ\ ăp ntil play êng kơt táo, lê, play rba…. Tâm rnôk ne\ hàm lượng khoáng chất, kali âk rlău 2 tơ\ đo\ng.

          Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja