VOV4.Mnông: Bún, miến, phở, bánh canh n’hanh ăp ntil bánh lah ăp ntil ndơ sa way bên n’hanh way geh âk ta ăp rơh sông sa ăp nar n’hanh ăp nar lế tết, nsông sao, kh^t ji bâh ăp rnăk vâl. An tâm di u\ch do\ng nău aơ, ta Gialai, geh rlău 100 ntu\k kan nkret [ư ăp ntil ndơ ne\. yơn lah, màu du\t ueh kloh, [ô kah êng đah ăp ntu\k way nkret [ư âk năm ba năp bâh ăp ntil ndơ aơ dôl [ư an âk nu^h do\ng m^n rvê hô.

Ntu\k tăch ndơ Phù Đổng lah ngoăy tâm 5 ntu\k tăch ndơ ueh mhe, du\t âk nu^h tăch rvăt ta nkuăl [on têh Pleiku, n’gor Gialai. Ta aơ, 1/ 3 rnoh hvi neh lah ăp ntu\k tăch ndơ sông sa ơm geh kơt lah bún, miến, phở, banh canh, banh xèo…đah rnoh tăch thuk lơn đah ăp ntu\k tăch rgâl bah dih, kanu\ng bâh 15 tât 20 rbăn prăk/ 1 hê nu^h sa, ta ôi, ngăn lah ta ăp ôi du\t pơh, ta aơ way du\t âk nu^h tât, ntoh n’gôr. Năch tât mô dơn lah hăn rvăt ndơ êng, ăp nu^h tăch ndơ tâm ntu\k tăch, ma hôm nha geh ăp nu^h kan jâng ti, nu^h kan ngih dak đo\ng, ntu\k tăch ndơ, siêu thị văr ne\. ta meng ne\, geh tât 5 ntu\k way geh tăch ăp ntil bún, phở khô, bánh cuốn, bánh ướt... Yuh Đinh Thị Tuyết, ta jay mbrô 36, trong Ung Văn Khiêm, nkuăl [on têh Pleiku way sa ôi n’hanh rvăt bún, phở ta aơ an g^t, a[aơ, ăp ntil ndơ aơ [ư du\t ueh, geh mau nglang bok, rse bun wên n’hanh nar mât prăp jo\ đo\ng. yor ne\, yuh Tuyết way rvê rnôk săch rvăt ăp ntil ndơ aơ. Yuh Đinh Thị Tuyết ngơi:

“Ntil phở gâp way do\ng, gâp n’hơp [ô, ua\nh mô ueh [ô ôm o, dung tâl hôm ueh j^r, ua\nh nar ntơm [ư, nar an do\ng ntu\k [ư…hôm bún rêh, bánh ướt r^ ntơm nơh hôm n’hơp saơ [ô srat lah bu [ư đah phe ngăn, hôm bún [ư geh te\ hàn the r^ du\t ueh nglang rsang ngăn. Gâp tă rvăt âk saơ ntu\k geh bún [ư đah phe r^ geh mô ir nglang, hôm lah mpli đah phèn srat, hàn the r^ du\t nglang ueh ngăn.”

Ta rnôk aơ năm e, 135 nu^h [on lan ta xã Trang, nkuăl Đăk Đoa, n’gor Gialai geh khih ndơ san sum mpôl, lôch geh sa ntu\k tâm nsông tad u rnăk vâl nu^h bên tâm [on Plei Blơng. Nău du\t nkoch lah, ndrel đa ăp nău [ư gâm ndơ sa ê ho\ kloh ueh, nu^h tât râng sa tâm nsông mbơh lah le\ sa bún le\ srat . nô A Hlel, nu^h [on lan Plei Blơng, xã Trang, nkuăl Đăk Đoa, n’gor Gialai, du hê nu^h geh kh^h ndơ sa ta rơh aơ an g^t.

 “Gâm ndơ sad u tơ\, an ta ndrơng. Bún an bah dih, mô geh gâm tay. Sa bâh ôi tât nar sa tay, mô geh ndơ lơh. Kêng măng sa bun le\ [ô srat, s^t ta jay lah ăp nu^h ji ndul da dê . ăp nu^h njôt s^t an oh kon da dê, xã Hnol, Kon Chiêng ăp nu^h ji da dê, xã Kđăng, xã Glar geh ji đo\ng.

T^ng nău mbơh bâh ntu\k kan mât kloh ueh ndơ sông sa n’gor Gialai, a[aơ lam n’gor geh rlău 100 ntu\k kan têh jê|t way [ư ndơ sa bâh rnih bum, phe. Ăp ntil ndơ geh [ư âk, bâh bún rêh, phở kro, bánh ướt, bánh canh, bánh hỏi…nu^h [on lan mô dơn do\ng ăp ntil ndơ aơ tâm ăp rơh sông sa ăp nar, ma aơ hôm nha lah ndơ sa kah ta ăp rơh răk tâm nsông, kh^t ji…nău du\t m^n rvê lah, âk ntu\k [ư yor t^ng nău geh âk prăk, le\ do\ng ăp ntil dak si mô an do\ng tâm ndơ geh [ư. Tâm ne\, geh do\ng du\t âk lah Tinopal hôm ntơ lah hùynh quang n’hanh hàn the. Tinopal lah dak si geh du đê| kim loại , way geh du\t tâm công nghiệp sơn, [ư bok, n’ha đaih …geh nău do\ng [ư ueh kloh ndơ. Hàn the geh do\ng [ư an wên, jo\ mât prăp ndơ geh [ư. Nkoch mpeh nău mô ueh bâh hùynh quang n’hanh hàn the tâm ăp ndơ geh [ư bâh rnih phe, bum tât săk soan nu^h do\ng sa,  Yuh Nguyễn Thị Hoa, cán bộ mât ndơ sa kah, ngih dak si têh n’gor Gialai an g^t:

“ ăp ntil dak si ne\ mbra [ư khuch mô ueh âk tât săk soan kon nu^h, geh tât [ư kh^h hô. Ngăn lah păng [ư hươi trong rse mham, [ư an săk jăn he geh nău jêr tâm nău sông sa n’hanh ndơ sa kah lăy tâm proch khung. Lah he do\ng jo\ r^ mbra jêng hươi leh, klơm, jêng tât ôm sôt khung proch.

Gay ma dơi geh săch ăp ntil ndơ geh [ư bâh rnih bum , phe ueh kloh đăp mpăn, nu^h do\ng ndơ an geh ua\nh na nê| ntu\k nkret [ư, săch ăp ntil ndơ geh [ư ma rnih phe, geh [ô srat oi way geh bâh rnih bum, phe le\ hao ndrui, gay ma dơi mât ueh săk soan bâh nơm n’hanh nu^h ta rnăk vâl he nơm.

Nu^h rblang: Thị Đoắt