VOV4.M’nông: N’gâng kan tăm tao nkra si\k tâm dak he dôl rdâng đah âk nau jêr rnôk [ư ăp nau ton rnglăp tâm năm 2017-2018. Ta Tây Nguyên, nkual tăm tao ăn bah lam dak, ho\  rlau ăp ngih máy rlong rvăt tao. Mô lah, tâm ăp nkuăl mpeh ba dâng bah n’gor Gia Lai, hôm geh nau kan ngih máy mô rvăt ma rbăn ha tao bah nu\ih [on lan, [ư âk nu\ih ndơn rnoh thuk kơt ân dơm.

Tâm nklang di\ng nar, tâm rnôk duh duh nar bah yan vai, wa Nguyễn Thị Nhân, xóm Tây Sơn, xã Ia Peng, nkuăl Phú Thiện hôm nchuăt joi trong nu\ih rvăt tao. Wa Nhân ân gi\t, bơi tât 10 ha tao ntuh kơl geh rnoh bơi tât 400 rkeh yơn a[aơ mô gi\t tăch ân ma mbu rnôk ma Nghih máy nkre\t si\t Ayun Pa mbơh mra mô rvăt tao bah rnăk wa.

Nkô| lah yor wa mô geh ký ton nau ntuh kơl kan nsum đah ngih máy aơ. Hăn ôp ăp ngih máy êng tâm nkuăl ko\ geh rteh bôk ndrel yor mô di lah nkuăl ân geh tăm. Rngot yor mô geh tăch tao ân ngih máy wa Nhân ndơn tăch ân ma bu đah rnoh 5 rkeh/ha. Tâm rnôk nê, du ha geh bơi tât 80 tấn, kơp luh du tấn knu\ng geh nklăp 60 rbăn.

‘Năm e ri ngih máy rvăt n’gul, gâp tăch ba dih n’gul. Năm aơ gâp hăn tât ngih máy ri bu lah mô rvăt ri di\ng gâp tăch nchlơi ân jêh, ân ma bu koh lơi. Nchrăp 8 tấn du sào ma du ha ri geh knu\ng 5 rkeh. A[aơ ri tăch geh du\m âk ri mbơm đo\ng jêh ri ma rep mir, thay mir tăm bum, tăm tơm êng, yơn ngih máy lah tăm tao ri bu mô rvăt ôh”.

Ndrel đah nau kơt nê, wa Nguyễn Thị Diễm Thuý, ta Thôn Lơ Pai, xã Ia Piar nkuăl Phú Thiện dôl dâk gu\ mô đăp yor 6 ha tao ko\ mô gi\t ntu\k tăch.

Wa Thuý ân gi\t, ho\ geh rlau 10 năm tăch tao ân ngih máy si\k Ayun Pa yơn mô ký săm [u\t kan nsum, yor rnôk ri rnoh prăk ngih máy ntuh kơl ko\ kơt lah manh prăk ngân hàng, ma rnăk wa ri geh prăk ntuh kơl. Yor mô geh ký kan nsum tăm tao ma yan aơ, Ngih máy si\k Ayun Pa mô u\ch rvăt. Tâm rnôk nê, rnôk aơ ho\ nchrăp du\t yan tao, lo\ tâm yan vai, mir tao mro geh u\nh wa, wa Thuý u\ch tăch nchlơi le\ 6 ha ndrel ndơn du rnoh lu\p âk:

‘ Kơt ngih hên âk năm ba năp nơh mô ndơn nau ntuh kơl bah ngih máy, yơn lah ngih máy hôm ân phung hên nchrăp nar sreh tao. [on lan mô geh ndơ, năm aơ ri ngih máy lah ăp nu\ih mô ký ton ntuh kơl ri mô rvăt. A[aơ ri tăc h nchlơi, thuk ngăn, knu\ng geh 5-6 rkeh/ha dơm. Êng rnăk vâl, gâp nchrăp roh dơm 200 rkeh, hôm n’hâm soan ur sai pah kan lôch năm mô geh ndơ, ma a[aơ ri ri lơi dơm, yơn nơm mô geh nau ngơi ôh, hôm ngih máy lah ri mô u\ch rvăt”.

Ăp nkuăl mpeh ba dâng bah n’gor Gia Lai lah Phú Thiện, Ia Pa, Krông Pa ndrel nkuăl têh Ayun Pa geh nkuăl tăm tao bơi tât 13.000 ha ndrel geh UBND n’gor Gia Lai rgum nkuăl tăm tao aơ ân Ngih máy Ayun Pa tâm Công ty TNHH du ntu\k kan Thành Thành Công Gia Lai. Ti\ng nau kơp ri nklăp 1.200- 150.000 ha tao tâm nkuăl, nu\ih [on lan mô kan nsum đah Ngih máy si\k Ayun Pa. Di\ng le\ rnoh tao aơ nu\ih [on lan ê gi\t tăch ân ma mbu yor ngih máy mô u\ch rvăt.

Wa Mai Ngọc Quý, Groi kruanh jrâu kan Tu\ch tăm ndrel Hun hao [on lan nkuăl Phú Thiện ân gi\t, nkual geh rlau 600 ha tao nu\ih [on lan mô geh kan nsum đah ngih máy. Bah năp ăp nau đă, mbơh bah [on lan, nkuăl ho\ pah kan đah Ngih máy si\k Ayun Pa. Yơn lah, ngih máy aơ knu\ng mbơh lah mra uănh, ê gi\t geh dơi rvăt đo\ng lah mô:

‘Nkuăl tâm rgop đah Ngih máy si\k kơp uănh nroh neh tăm tao tâm nkuăl ri a[aơ geh rlau 6000 ha lah nu\ih [on lan ntuh kơl, mô geh tâm rgop kan nsum đah ngih máy si\k. Nau aơ ri jêr ngăn ân kônh wa [on lan. Bah nar pah kan đah Ngih máy ko\ geh săm [u\t ơh nau lah bah năp măt tâm yan tao aơ, ngih máy rvăt lor tao ân ăp rnăk geh kan nsum, jêh nê mư kơp uănh tât rnoh tao ma ăp rnăk tăm êng”.

Mpeh đah Công ty TNHH du ntu\k kan Thành Thành Công Gia Lai, wa Nguyễn Bá Chủ, Kruanh Công ty ân gi\t, năm aơ nau kan bah ngih máy mâp âk nau jêr. Nchrăp geh nau tât rnôk lôch yan ba năp nơh, mpeh công ty ho\ ân kret tao tâm nkuăl tăm geh nklăp 11.500 ha đah nklăp 4000 nu\ih [on lan kan nsum đah công ty.

Rnoh neh tăm aơ nchrăp ân công ty pah kan ti\ng nau nchrăp mra mô rvăt tao ma mô geh kan nsum. Mặt êng, ti\ng wa Nguyễn Bá Chủ, aơ lah nau nti\m nti ân nu\ih [on lan pah kan mô đăp mpăn, ăp năm rnoh tao khlay, ê nkra ân geh săk rnglay, công ty geh nau mô tâm boh, tăch tao dah ma geh ntu\k rvăt, mô lah mra jăng lơi nau kan nsum đah ngih máy lah geh rnoh prăk âk lơn:

‘ Lah bu mô ký  kan nsum đah nơm ri nơm ndrel bu êng mô geh du nau kan nchră ôh, ndơ nơm geh tăm ri geh nau dơi tăch ân gâp mô lah bu êng, nê lah ntu\k tăch rvăt. Gâp mô geh nau u\ch ri gâp mô rvăt. Hôm kan năm aơ moh lah gâp mô rvăt, yor nơm ho\ nchrăp tă bah năm e, nchrăp tao ân năm aơ, nơm to\ng hôm ri mô kâp rvăt tay ôh. Ho\ lăp tâm ntu\k kan nsum, lah nơm u\ch dâk êng ri nơm gay ndơn. Yơn gâp hôm pơk trong ân bu, lah kơt năm aơ jêh hôm, năm ba kơi bu gi\t nau têh ri, u\ch kan nsum ma hên ri hôm ký kan. Yơn rnôk ký tay ri gay [ư ân ueh nâp”.

Ntu\k kan tăm tao bah lam dak dôl rdâng đah âk nau jêr jo\t tâm yan tăm tao năm 2017-2018. Ntơm nau ngăn geh tâm ăp nkuăl mpeh ba dâng n’gor Gia Lai ân saơ, gay lăp tâm nau [ư nau kan ân geh tâm ban rnôk tâm rnglăp, tâm boh kan nsum ê nkra lah nau tơm ngăn gay n’ăp ma [on lan ndrel ngih máy dâk nâp tâm rnôk ntul rlong aơ lơn ma nâp dăng đah ăp ntu\k kan nkret tao si\k bah lam dak./.

Nu\ih rblang: H’Thi