Tĭng n’gâng kan dak si, tâm ăp năm, Việt Nam geh nklăp 1,4 rkeh kon se mhe deh, tâm nê geh ntơm 1,5 tât 2% kon se geh nau ji. Ngăn lah, lam dak geh rlau 10 nŭih geh nau ji hoch mham tă bah ndul mhe Thalassenmia, rlau 20 rbăn nŭih dôl ŭch geh săm. Ăp năm geh 8000 kon se geh nau ji, tâm nê geh 2000 kon se ji jâk, ân săm tât lôch săk. Aơ lah ăp nau ji khuch tât nau ueh, nau nâp bah mpôl rnoi. Nau ntrŭnh mrô 21/QN-TW bah Rnâng kan rđau kan Trung ương mpeh nau kan rnoh nŭih tâm rnôk mhe, ndŏ luh nkô̆ nau tât năm 2030 geh 90% bu ur, bu klô druh ndăm geh mbơh khám n’hâm soan lor tâm gŭ ur sai; 70% rnih bu ur bŭn geh nkân 4 nau ji, nau ji tă bah ndul me ndrel 90% kon se geh deh geh nkân đê̆ ngăn 5 nau ji tă bah ndul me âk ngăn. Bol ma nkuăl geh âk nau ntuh kơl ân nau kan rnoh nŭih, yơn tĭng wa Vũ Duy Hưng, Kruanh n’gâng kan rnoh nŭih, nau nchrăp deh nse rnăk vâl Hà Nội, hôm ân geh geh nau nkoch trêng gay nau khám săm lor ma tâm gŭ, nkân nau ji tă bah ndul me geh rnoh âk lơn tay:

            ‘Ntơm năm 2010, Hà Nội hŏ ntrŭnh âk nau kan mpeh nau nâp rnoh nŭih, tâm nê geh nau săch khám ân kon se mhe deh, bah năp rnôk deh, tât năm 2014, bôk nau kan nkân, năl, săm du đê̆ nau ji lor ma rnôk deh ndrel kon se mhe deh bah nkuăl ƀon têh Hà Nội hŏ geh ntrŭnh tâm lam nkuăl ƀon têh. Kơp tât khay 9 năm 2024, Hà Nội geh rnoh săch lor ma rnôk deh bah lam nkuăl ƀon têh geh 88.7% rnoh geh săch bah kon se mhe deh, geh 90,3%, rnoh ăp ur sai geh khám lor ma rnôk tâm gŭ geh 65%”.

            Tâm ăp năm rlau aơ, nau kan rnoh nŭih tâm nkuăl rnoi mpôl đê̆ ndrel gôl yôk hŏ geh âk nau dơi, yơn lah, tâm gŭ ur sai tâm dăch dak mham ndrel tâm gŭ ur sai ơm kŏ dôl lah nau jêr, khuch tât rnoh nŭih. Tĭng Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Duy Ánh, Giám đốc Ngih dak si Phụ sản Trung ương, nau tâm gŭ ur sai ndrel bŭn ơm mô knŭng khuch tât n’hâm soan nŭih me ma hôm n’huch nau nâp bah rnoh nŭih:

            ‘Nau kan nŭih bu ur kon se bŭn ma kon mra lah nau jêr ngăn đah ma kon se nê nơm, păng ê gĭt mhâm ƀư gay ma jêng me, n’ăp ma rnôk bŭn ân geh mêt uănh, n’ăp ma n’hâm soan me ri kŏ geh bu nchlơi đŏng. Rnoh kơp bah phung hên ân saơ nau hao, ndrel nê lah nau mô ueh, ngăn lah rnăk vâl, ngih săm ƀŭt ndrel nau rêh jêng nơm ân geh nkoch trêng, ntĭm mbơh nau khuch bah bŭn ơm ir, ntim nti kon sau mpeh n’hâm soan deh nse gay ma blau nau njrăng der bŭn”.

            Êp nau kan lŏ rgum rklaih nau kơt lah nau rnoh nŭih bu ranh âk, ngăch ndrel ơm rlet rnôk rnoh nŭih mom; nau tâm gŭ ur sai ơm, tâm dăch dak mham, bŭn ndrel deh kon tâm nŭih ê tŏng năm...Tĭng wa Lê Thanh Dũng, Kruanh n’gâng kan rnoh nŭih, n’gâng kan dak si, rnôk aơ nau tâm ƀah mpeh bu ur bu klô hôm prêh tâm rnôk rnoh deh mô âk ndrel nchrăp lŏ geh n’huch tâm âk năm tât dôl ƀư nau ân geh rklaih ngăch đah ntŭk kan rnoh nŭih tâm rnôk rnoh geh rlau 1000 rkeh nŭih:

            ‘Ngoai tâm ăp nau jêr ntul rlong lah nau kan mât rnoh deh kon ntrơn rgâl ma nau tih tâm lam dak ê geh nau nâp nâl, geh nau tâm nkhah êng đah ăp nkuăl, ăp ntŭk, ăp rmôt nŭih êng êng, ntoh luh nau rƀŏng deh kon đê̆ lơn, năm 2023 lah 1.96 kon/bu ur, rnôk aơ lah dêh ngăn kơp ntơm sa ơm ndrel nchrăp ma huch tay tâm âk năm tât. Ntơm 2011 Việt Nam lăp tâm rnoh rnôk rnoh nŭih ranh, lah ngoai tâm ăp dak geh rnoh bu ranh ngăch ngăn lam ntur neh. Tal 3 lah rnoh tâm ban bu ur bu klô hôm tâm ƀah, ê geh nau mpơl huch, ndri ma, nau kan bah rnoh nŭih rnôk aơ lơn ma jêr ndrel jêr lơn rđil bah năp nê”./.