Hăn uănh nđôi Delphi bah Viện Xã hội học an saơ, geh tât 18,6% nuĭh druh ndăm rchong bah 10-17 năm deh geh nău săk soan brŭt ndrăng, dôl ŭnh ngăn lah nău rvê, ŏk r’ah. Jêh ne lah rngot rvê êng đah 4,3%; geh nklăp 1,4% kon se rchong geh nău mĭn yơt săk; 2,8% kon se geh nău hao ndal, hŭch nău uănh njrăng. Nai dak si chuyên khoa 2 Nguyễn Hoàng Yến, Groi kruanh jrô kan Tâm Thần Nhi n’hanh Thanh thiếu niên, Viện sức khỏe an gĭt:

 Ăp nău rvê ta kon se n’hanh druh ndăm rchong way mâp tâm djơh nău mĭn mpeh brŭt ndrăng ta rơh năm aơ. Tĭng djôt dơn bah êng gâp ta n’hêl na nê̆ bôk năp ri rnoh kon se n’hanh druh ndăm rchong geh nău klach rvê geh rnoh âk. Nuĭh ji tât but uănh ta Ntŭk but uănh săk soan brŭt ndrăng geh hao âk.

TS Đặng Thị Việt Phương-Viện Xã hội học an gĭt, ăp nău mpeh săk soan brŭt ndrăng dŭt âk geh tât nău klach rvê, bit prêng, ŏk r’ah, yơk săk mô lah geh nău ŭch yơt săk, bit prêng. Nkô̆ nău nău khlay ƀư kon se rchong mâp nău săk soan brŭt ndrăng dŭt âk lah yor kon se ji r’ah nti nsơm n’hanh nău uănh mĭn di trong bah me bơ̆, Săk soan  brŭt ndrăng tâm druh ndăm rchong geh khuch ăp nău rnăk wâl kơt tâm lơh, dŏng ma túy, me bơ̆ tâm ntlơi. Druh ndăm rchong âk ir mông nar an mạng xã hội, internet, bên pâl máy tính, mô geh nău pâl rlưn săk soan, n’hanh mô geh ntŭk pâl an kon se. Bah meng nĕ, mô geh nău uănh tât bah me bơ̆, nai, ngih sam ƀŭt, geh nău bu nsâm jôt... lah nkô̆ nău khlay jêng tât ăp nău mpeh săk soan brŭt ndrăng tâm druh ndăm rchong. TS Đặng Thị Việt Phương an lah nău mô geh mât, rgop n’hanh tâm wât đah me bơ̆ n’hanh kon se ƀư mĭn rvê, đit prêng hô:

 Yor rnôk rgâl nău rêh jêng dŭt ngăch, rnôk  rgâl âk, nău rgâl mhe ƀư me bơ̆ jêng mô ru lơn n’hanh tăch proăt nău tâm boh me bơ̆ n’hanh oh kon jêng hô lơn n’hanh khuch tât săk soan brŭt ndrăng bah druh ndăm rchong. Nău me bơ̆ mô geh uănh tât, mô geh nău tâm ngơi kơt n’gleh an nău uănh nđôi rjăp an oh kon lah nkô̆ nău ƀư an nău săk soan brŭt ndrăng bah druh ndăm rchong jêng hô lơn.

N’hêl na nê̆ dôl rvê lah âk kon se, druh ndăm rchong n’hanh druh ndăm dôl rdâng đah ăp jêr jŏt đah săk soan brŭt ndrăng n’hanh ăp oh mô hŏ tŏng nău rdâng. Tâm rnôk nĕ, âk me bơ̆ ndơn yor ntĭm kon ăp nău blău gay dêr nău mâp joi trong uănh nđôi kon rjăp lơn. Kon se n’hanh druh ndăm klach rvê way dêr ăp nău ƀư ta ngih sam ƀŭt n’hnah bah dih nău rêh jêng; joi nău đăp mpăn rlău ir mô lah plơ̆ sĭt plơ̆ hăn klach rvê ăp nău mâp mô uĕh; Mô lăp tâm jrô nti n’hanh nău nti nsơm mô uĕh; Geh ji bôk, way măt, jêr loăt, mĭn rvê đah nău thŏk loăt, hok mô lah m’ưm hok, ji ndang ntâh, jêr nsôr, ji khung, nho ta nglău ty mô lah jâng yor nsôr ndal mô lah ji ndal... Thạc sĩ, nai dak si Lê Công Thiện, Kruanh jrô kan Tâm thần Nhi n’hanh druh ndăm rchong, Ntŭk mĭn njêng săk soan brŭt ndrăng an gĭt:

Mpôl hên an mbơh ntĭm gay joi nău ngơi nsum tâm rnăk wâl. Way mpôl hên geh du nar mâp êng đah ăp mon geh ji, jêh nĕ lah ƀư du nar mâp êng đah me bơ̆. Tal 3 boăt nthoi đah me bơ̆ n’hah oh kon. Nău dŭt klay n’hanh rnôk wât ăp ding tâm gĭt ndrel ri mơ dơi geh trong mkra săm tam.

Tĭng TS Nguyễn Đức Vinh-Viện trưởng Viện Xã hội học, năm tât an geh âk nău kơl ntrôl nkoch trêng gay n’hao nău wât n’hanh uĕh tăm mât uănh săk soan brŭt ndrăng, geh n’ăp nău wât, nău blău, n’hŭch đit prêng.... Nkre tâm rgop đah ăp ding geh tât, mĭn lah rmôt kon se geh âk mâp nău săk soan brŭt ndrăng gay ntop kơl kon se bah ơm, n’hanh rgŏ jă bah kon nuĭh gay mât uănh săk soan brŭt ndrăng an kon se. Nău me bơ̆ an ntĭm nti kon ăp nău blău mkra, uănh nđôi nău mĭn, mât uănh mông nar, ntĭm nti kon ƀa ƀơ mpeh ăp nău djơh, rlet rlău ăp nău mâp. Wa Nguyễn Đức Vinh, an lah:

Rgâl nău wât bah rnăk wâl n’hanh bah ăp oh lah nău rgâl bôk năp ma gâp mĭn an ƀư dâl, Nău aơ an geh mông nar mô di kơt săm ji, du dĭng dak si lah jêh. Dŭt n’hâm ndâk ƀư n’hanh hun hao nău mbơh ntĭm, ntop kơl hun hao nău mbơh ntĭm, n’hao nău gĭt tât an ăp nuĭh tâm nău rêh jêng. Ntop kơl ăp rmôt druh ndăm rchong dơh geh khuch; ntrôl dăng ntĭm nti nuĭh tu tơm, ntrôl min njêng nău kơl mpeh săk soan brŭt ndrăng ta Việt Nam.

Dơi saơ, săk soan brŭt ndrăng rơh năm druh ndăm rchong lah mô dơi uănh tât di trong mbra geh âk nău khuch têh. Nău tâm rgop rjăp đah rnăk wâl, ngih sam ƀŭt n’hanh nău rêh kon nuĭh mbra ntrôl nău hun hao lĕ rngôch n’ăp săk soan n’hanh nău brŭt ndrăng ta kon se. Ăp nău ƀư bah dih, tiăr nti nău blău rêh lah ăp nkô̆ nău khlay kơl kon se geh săk soan brŭt ndrăng uĕh lơn.