Deh mô tŏng khay mô lah deh rnôk oh bê dơi deh ta khay bŭn bah 23 pơh tât bah năp 37 pơh. Way, du rơh bŭn way geh tâm 9 khay 7 nar (tâm ban 40 pơh). Ta Việt Nam, tĭng ăp sam ƀŭt mbơh nsum, rĭng lam dak, rnoh deh kon mô tŏng khay nklăp 7-10%, jêng lah rĭng 10 oh bê deh ri geh 1 oh bê mô tŏng khay, du năm geh nklăp 100.000-110.000 oh bê deh mô tŏng khay.

Ta Ngih dak si Đa khoa Thiện Hạnh, rĭng du nar, geh nklăp 30-40 oh bê deh, tâm nĕ geh nklăp 3-4 oh deh mô tŏng khay, geh 10%. Ăp oh bê aơ dơi bĭch săn, mât rong ta Jrô mât rong dŭt n’hâm an oh bê (NICU) bah khoa Nhi. Geh ăp oh mhe geh 25, 26 pơh lĕ deh n’hanh bĭch tâm  bil, lăm săk lah ăp ntil măy ntop kơl gay đăp mpăn nău rêh an ăp oh bê.

Tĭng nai dak si Trần Thị Mỹ Giêng, Kruanh khoa Nhi, Ngih dak si đa khoa Thiện Hạnh, rnoh deh kon mô tŏng khay lăp jrô mât rong dŭt n’hâm kon se oh bê nar lơ hao. Lơn lah geh nuĭh deh dŭt đêt khay rnôk deh geh 24 pơh bŭn. Nai dak si Trần Thị Mỹ Giêng an gĭt:

Dăch aơ mpôl hên lĕ mât rong lôch uĕh  ăp oh bê deh mô tŏng khay (bah dâng 28 pơh) dŭt âk, lơn lah geh nuĭh đêt pơh, knŭng geh 24 pơh, jâk knŭng nklăp 6000gr. Rlău ma nĕ,, mpôl hên lĕ dơi mât rong lôch uĕh ăp oh bê deh dŭt đêt khay 25, 26 pơh geh mê̆ ntưp ăp nău ji dut mbăn kơt bih grăi dak sok, kroh dak sok, ăp nău ji mbăn êng. Ăp oh bê aơ way djuôr n’hâm bah lvang ơm jêh deh, bih grăi mbăn. Nău kơlrêh oh bê deh kon mô tŏng khay lah du nău lôch uĕh yơn nău khlay lơn lah uănh nđôi hun hao bah kon se mpeh bah kơi.

Tĭng ăp nai dak si chuyên khoa, rlău ma ăp nkô̆ nău na nê̆ ƀư deh mô tŏng khay kơt bŭn ntưp ăp nău ji jêr bah, bih grăi, geh nău rgâl săk bu ur, bŭn âk kon, ƀư kan jâk... ri geh tât êp n’gul ăp nuĭh deh kon mô tŏng mô kloh nkô̆ nău. Nău bah yuh Lê Mai Phương (30 năm deh) ta nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột dôl mât kon ta jrô mât rong dŭt n’hâm kon se oh bê, khoa Nhi, Ngih dak si đa khoa Thiện Hạnh du nău ntoh lư. yuh Phương an gĭt nơm bŭn rơh 2, tâm rnôk bŭn, săk yuh dŭt ngăch n’hanh hăn but uănh ƀa ƀơ. Yơn tât pơh 28, yuh Phương saơ luh mham, ndŭl saơ ăp gơh nkô jêng hăn lăp ngih dak si săm ngăch. Yuh Phương nkoch.

Tâm rnôk bŭn ri săk soan oh nâm ơm, tât rơh ăp khay oh hăn but uănh bŭn du tơ̆. Tât 28 pơh oh geh luh mham, lăp ngih dak si uănh nđôi 2 narr, nar tal 3 ri geh âk nkô̆, koang pơk 8cm jêng nai dak si ntĭm sŏk kon. Mât rong oh bê mô tŏng khay ŏk r’ah ngăn, an kâp njrăng oh bê na nê̆, ăp rnôk nsôr oxi ri an uănh nđôi na nao, jŏ jŏ an kuăl dâk, kơt an uănh nđôi oh bê măng nar.

Dŭt lap bôl deh ta pơh bŭn dŭt đêt yơn oh bê bah yuh lĕ dơi kơl rêh, rnôk deh oh bê knŭng 1,1 kg, an bĭch tâm jay bil rlău 1 khay. Aƀaơ oh bê lĕ geh 1,6kg, dơi pu toh n’hanh pu toh me dŭt uĕh.

Lah mpeh nău deh kon mô tŏng khay n’hanh ăp nkô̆ nău dŭt âk ƀư aƀaơ, nai dak si Trần Thị Mỹ Giêng an gĭt:

Tâm nklăp 5, 10 năm ma aơ, saơ rnoh deh kon mô tŏng khay hao âk. N’hêl na nê̆ săm an saơ dŭt kloh. Ta năp đaơ, đah bŭn bah dâng 26 pơh ri dơi kơl rêh đêt, hôm aƀaơ ri dơi kơl rêh âk oh bê mhe 23, 24 pơh. Tal 2 lah rnoh thụ tinh tâm ống nghiệm âk, tâm ban nău bŭn âk kon âk jêng rnoh deh mô tŏng khay hao âk. Tal 3 lah rnoh năm bŭn. Nuĭh bu ur nar aơ geh ji ŏk đah nău kan, wăng sa jêng rnoh năm bŭn âk jêng rnoh deh kon mô tŏng khay hao. Đah BVĐK Thiện Hạnh, tâm nklăp 3 năm plơ̆ ma aơ, kơt ăp pơh wơt dơn kon se deh mô tŏng khay bah dâng 32 pơh n’hanh ăp nău ji ta oh bê deh mô tŏng khay nar lơ mbăn lơn.

Bôl dak si dak glê mhe lĕ geh âk nău geh tâm nău kơl rêh oh bê mô tŏng khay, bôl ndrĭ rnoh aơ nar lơ hao n’gluh an mbak jâk n’hanh ntŭl rlong an lĕ nău kan dak si n’hanh rnăk wâl bah oh bê, yor gay kơl rêh, mât rong lôch uĕh du hê oh bê mô tŏng khay dŭt âk prăk, dơi hao tât rlău 100 rkeh prăk jêh rnôk lĕ nkŭp bảo hiểm y tế trok, rlău ma nĕ hôm săk soan, nău mĭn mât rong, tâm rnôk rnoh rêh bah oh bê mô tŏng khay dŭt đêt. Đah ăp rnăk wâl mô geh prăk mô lah jêr geh kon ri aơ lah roh hoach đah prăk kaih n’hanh nuih n’hâm dŭt têh.

Rnôk dôl bŭn, ăp nŭih me kŏ ŭch kon nơm geh dăng n’hâm soan, tŏng khay tŏng nar. Yơn lah, tâm rnôk bŭn, âk ngăn nau tât ma me ndrel kon tâm ndul. Gay ăp bu ur geh nau ŭch môlah dôl bŭn gĭt tay nau mât chăm rnôk bŭn, huch nau khuch deh kon nse, rmôt PV geh nau tâm ôp ma nai dak si Trần Thị Mỹ Giêng, Kruanh Khoa Nhi, Ngih dak si Đa khoa Thiện Hạnh.

          Ơi nai dak si. Moh nkô̆ ƀư deh nse tâm bu ur bŭn êh?

          Nai dak si Trần Thị Mỹ Giêng: Tĭng nau geh kơp, geh nklăp 40% ăp nŭih deh nse mô geh nkô̆. Hôm e lah dơi geh nalư, bôk năp lah năm bŭn. Rnoh deh nse mra mâp âk lơn tâm bu ur bŭn tâm dâng 20 năm ndrel rlau 35 năm; tal bar lah ăp nŭih geh nau ji rnôk bŭn kơt: hao huyết áp, chrach njŭng, ăp nau ji sôt tâm tỏng chrach, sôt tâm dak wi mô lah nkô̆ nau ƀư ân nau geh sôt hao lơn; ăp nŭih me bŭn mô ueh trong chrach kơt hvi trong, mô tâm ban trong, ƀư kon bê mô dơi gŭ jŏ tâm ndul me; mô lah geh âk nau khuch tât văng sa, rêh jêng, ntŭk gŭ, ntŭk pah kan jâk, rêh tâm ntŭk geh nau khih khuch, mâp ma n’huk hât, dak si khih mra ƀư jêng deh nse; nkô̆ nau đŏng lah rnoh thụ tinh tâm dĭng (IVF) âk, tĭng nau kơp ri IVF, rnoh kon se deh nse hao âk, yor ƀư IVF ri rnoh deh 2 kon, 3 kon âk, ndri ma rnoh deh nse kŏ âk đŏng.

          Deh nse geh pă dŭm âk, ndrel kon se deh nse moh nau rdâng đah ăp nau tât n’hâm soan ơi nai dak si?

          Nai dak si Trần Thị Mỹ Giêng: Tâm rnôk deh nse, pă jêng ăp rmôt: deh nse ngăn lah oh bê deh tâm tâm 28 pơh, tâm nau mât chăm deh nse bu pă jêng ăp nau deh dŭt n’hâm nse, tâm dâng 26 pơg, rmôt deh nse knŭng ntơm 28 tât 32 pơh; rmôt deh nse đŏng lah ntưm 32 ân tât tâm dâng 34 pơh, rmôt deh nse la oi ntơm 34 tât 37 pơh; hôm ntơm 37 pơh hao gŏ lơ geh moh lah deh tŏng khay.

          Nơm gĭt lah, ăp kon se deh nse, săk păng ê dơi nchrăp luh bah dih, ăp ntŭk tâm lam săk hôm nse, ngăn lah trong sŏ n’hâm. Ăp kon se deh nse ri klơm soh mô dăng, mô dơi sŏ n’hâm ri ma mô ueh tâm trong n’hâm lah nau vay mâp. Tal bar lah săk jăn, ăp kon se deh nse vay jur n’ik, aơ lah nkô̆ ƀư khĭt. Êng nê, ăp nau kan êng kơt lahj trong play nuih, ngêt sa, dăng soan. Ndri ma, ăp me geh nau mra deh nse ân hăn ngih dak si chăm ân tŏng nau dơi mpeh lăp sa ân ăp kon se ntơm nar bôk băp rnôk deh lah nau khlay. Ăp kon se deh nsre, nau tâm rgop ma chuyên khoa sản, nhi tâm nau vơt kon se ntơm rnôk mhe deh geh uănh khlay. Ndri ma, tâm ngih dak si Đa khoa Thiện Hạnh, hên geh ăp nai dak si geh ntĭm nti nâp mpeh ndâk n’hâm soan tâm rnôk deh, tâm ntuk rek đah kon se  deh nse. Ân geh kơl an mpeh trong n’hâm tâm rnôk bôp năp, ân ƀư duh săk, kơl an sŏ n’hâm ân bah huănh klơm soh. Ndri ma, nau deh kon nse mô tŏng khay êng ma tŏng khay. Yor tâm 60 mnĭt bôk năp jehe deh lah nơm ƀư mô ueh ri rnoh kon se khuch prêh ngăn, rlau 50% ndrel kon se lơn ndeh nse ri rnoh khĭt lơn ma hô.

          ĂP nau mpơl rnôk ndeh nse lah moh nau ơi nai dak si? Me bŭn moh nau ƀư rnôk mâp nau kơt nê?

          Nai dak si Trần Thị Mỹ Giêng: Ăp nŭih me bŭn dôl bŭn ê tŏng 37 pơh ma mâp ăp nau kơt: Bôk năp, nơih gĭt ngăn lah ji ndul, âk nŭih ji ndul mô gĭt nkô̆, knŭng saơ ji tâm ndul; tal 2 lah ji kur bŭt, ji bôk, vay măt, hao huyết áp, luh hk âk, ăp nau mpơl bah n’ik săk; tal 3 lah luh hoch dak tâm trong chrach, oh bê thăk âk lơn mô lah mô s aơ thăk...nê lah ăp nau mpơl mbơh ân nơm mra deh nse. Rnôk mâp ăp nau mâp kơt nai dak si mhe nkah nê ri ân geh hăn tât ngih dak si geh tŏng ăp ndơ dŏng mpeh ndeh nse kŏ kơt lah Nhi khoa tâm n’gor mô lah ngih dak si êp ngăn gay ma khám ndal, mô dơi mbrơi nkai. Yor tâm rnôk mbrơi nê mra ƀư nau khuch tât me ndrel kon tâm ndul.

          Gay ma njrăng ân nau deh nse, me bŭn moh nau ƀư tâm rnôk bah năp ndrel tâm rnôk bŭn ơi nai dak si?

          Nai dak si Trần Thị Mỹ Giêng: Gay ma njrăng deh nse ri nơm ân gĭt ăp nau tât ƀư deh nse. Tal bôk năp mpeh năm nơm bŭn, năm bŭn ueh ngăn geh nkah đă lah ntơm 20-35 năm, ma năm prêh ngăn ri nau tât khuch tâm rnôk bŭn hao ngăn. Tal bar, ân geh nau ngêt sa, rlu rlau ân tâm di, mô dơi pah kan jâk ndrel gŭ jŏ tâm ntŭk khih; tal 3 lah ân hăn khám bŭn ƀa ƀơ gay ma năn saơ, nchroh năl rnôk bŭn lah geh nau tât, hăn khám âk tŏ tĭng nau mbơh đă bah nai dak si.

          Ơ, lah ueh nai dak si.