Jêh mih dak lip, âk rnăk ƀo lan rdâng ma nau khuch lah trong geh dak lip geh dak bŏk, jêr hăn ro ndrel nau rêh ăp nar. Âk ngih djơh, plôk chor, dak trăm, ƀư nau rêh ƀon lan mâp âk nau jêr, pah pât. Dak rhuăt lơi âk dak bŏk ndŏk ndrel ăp ntil ndơ ƀư ntŭk ntu khuch djơh hô, ƀư n’hao nau tât srê ji kơt djroh, ji rtoh trong mham, sôt ntô mô lah nau ji mpeh trong sŏ n’hâm...bah năp nau aơ, n’gâng kan dak si n’gor Dak Lak rđau ăp rmôt công an, tahen, n’gâng kan ndrel ăp ntŭk ngih dak si ƀư nau rgum lơi ndŏk, rklaih lơi mpa khĭt, răk kloh ntŭk ndrel tơm dak. Ăp ntŭk geh rhuăt dak geh mpuh dak si nkhĭt kman, n’huch nau ntưp luh bah srê ji; tâm rgop ma n’gâng kan tâm nkuăl mêt uănh rnoh dak dŏng, ntŭk rao ndrel mpuh nkhĭt kman tâm dak ntu đah Cloramin B, nkre n’hao nau kan mêt uănh, nkân ăp ntil srê ji jêh geh dak lip kơt lah ji rtoh trong mham, djroh, ji jâng ty mbung ndrel ăp nau ji tâm ntô. Nai dak si Châu Trọng Phát-Groi Giám đốc ntŭk kan nkân njrăng srê ji (CDC) n’gor Dak Lak mbơh:

          Jêh mih dak lip, săk mpa khĭt, ndŏk geh âk ngăn ndrel ma ntŭk ntu dak geh khuch djơh ri nau khuch têh ngăn mpeh ăp nau tât bah srê ji đŏng. Gay ma dơi nchrăp njrăng rdâng ma srê ji jêh rnôk dak lip, bah năp nê hên geh ăp nau kan nkoch treng gay mbơh ntĭm ƀon lan mpeh nau rdâng bah mih dak lip mhâm ƀư gay der ăp nau tât khuch ân ăp nŭih kŏ kơt lah ăp ntil srê ji tât. Jêh mih dak lip rhuăt jur, CDC hŏ nchrăp ntrŭnh leo ăp nau kan njrăng rdâng ma srê ji geh tât, rgum nŭih hăn tât tâm ƀon lan gay ma ntĭm mbơh, uănh rklaih ntŭk ntu, njrăng rdâng ma srê ji.

          Êp ăp nau kan njrăng rdâng, nau khám ndrel săm ân nŭih ƀon lan tâm rnôk ndrel jêh bah dak lip geh ntŭk kan dak si uănh đŏng. Ăp ngih dak si tâm n’gor hŏ ntrŭnh ƀư nau khám săch, săm năn, săm bah ăp nau ji jâk ndrel nau rmenh yor nau khuch bah rnôk dak lip, nkre mât tŏng dak si, ndơ dŏng ndrel ăp ntil dak si gay ma dŏng năl. Rnơm nê, nŭih ƀon lan tâm nkuăl geh dak lip băm geh năn leo săm ma dak si, n’huch nau khuch mpeh n’hâm soan ndrel n’huch nau khuch bah ntoh luh srê ji nau khuch bah mih nar. Tiến sĩ Nguyễn Hữu Vũ Quang, Groi Giám đốc N’gâng kan dak si Dak Lak mbơh:

          ‘Ntŭk kan dak si hŏ ntrŭnh mbơh tât dĭng lĕ ăp nŭih kan dak si ntơm bah xã tât n’gor ƀư nau hăn kan tâm măng nar gay ma mât ân ueh nau khám săm ji ân ƀon lan tâm ntŭk. Nŭih ji gŭ bĭch săm tâm ngih dak si ân geh mât chăm ân kloh gay mô ân geh ndrât ndal tâm nau kan khám săm ji nŭih ƀư nau kan kŏ kâp chăm tâm ngih dak si 100% kơp n’ăp ma ngih dak si n’gor Phú Yên ơm. Tâm ăp nar mih n’hach hô ri nŭih kan tâm ngih dak si dôl gŭ nkre tâm ngih dak si ntơm bah rnôk geh mih n’hach ân tât rnôk dak rhuăt gay ma dơi rdâng, năn ndơn leo săm nŭih ji. Ngăn lah nŭih ji nchuăt thận, rnôk roh dak, mô geh dak dŏng, ntŭk kan dak si hŏ rgum ndeh kơl mpuh n’hât ŭnh leo rdeng dak pă tâm ăp nar geh mih dak lip. N’gâng kan dak si hôm rgum nŭih nai dak si bah ăp n’gor Hải Phòng, Đồng Nai, nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh...ntrŭnh ƀư nau khám săm ji tâm ăp xã geh nau khuch. Bol ma ndơn âk nau khuch khat yor mih dak lip lơh, ăp ntŭk khám săm ji tâm n’gor hôm nsôih rklaih rlau nau khuch, jêr, mât nau kan khám săm ji, pă dak si ân năn ân ƀon lan, nkre tâm rgop rjăp đah ăp rmôt nŭih nai dak si hăn kơl an gay năn mât chăm n’hâm soan ân ƀon lan”.

          Rnơm ăp nau nsôih ndal, tâm ban bah ntŭk kan dak si, nau kan khám săm ji, mât chăm n’hâm soan ân nŭih ƀon lan tâm nkuăl geh dak lip lơh tâm Dak Lak geh mât mro, năn, rgop nau n’huch ngăn ăp nau tât khuch mpeh n’hâm soan, njrăng rdâng srê ji ndrel ơm đăp mpăn nau rêh jêng./.

Mih phŭt, dak bŭk mô knŭng ƀư khuch khat mpeh drăp ndơ ma ƀư ntŭk ntŭk ntô gŭ âm dơh n’hôl ƀô, kaman, kamun n’hahh ngonh ĭp ƀư kop ji ntoh luh, jêng tât klach ntoh ăp kop srê klach. Gay nuĭh ƀon lan gĭt trong mât chăm săk soan jêh dak bŭk, nai dak si Lê Phúc-Groi Giám đốc Ntŭk uănh nđôi kop ji n’gor Dak Lak mbra geh ăp nău nkoch na nê̆. Jă kônh wa n’hanh lĕ băl mpôl gŭ djăt.

- Ơi nai dak si, jêh dak bŭk ri ntŭk ntô gŭ âm geh n’hôl ƀô m’hâm mêh?

Nai dak si Lê Phúc: Jêh mih dak bŭk, geh n’hôl ƀô ntŭk ntô gŭ âm dŭt âk, dơh ntoh du đêt kop srê. Ntŭk ntô gŭ âm mô đăp mpăn dơh ntoh kaman, kamun n’hanh du đêt măch rhai êng, rhoăi ĭp véc tơ ta n’gul ntưp ji. Jêh dak bŭk, dak nkân ma he mô nkra uĕh ri mbra ntoh kop ji tâm ntưp jêng srê.

Ntŭk ntô gŭ âm n’hôl ƀô, tu dak n’hôl ƀô mbra ntoh du đêt nău ji tâm ntưp, lơn lah ji ndŭl djroh. Jêh nĕ geh du đêt nău ji bah dih ntô. Rnôk ntŭk ntô n’hôl ƀô, ƀon lan mâp âk ma mô răk rao jâng ty kloh uĕh ri mbra ƀư jêng ji ta ntô. Dak mô đăp mpăn răk rao ri ƀư ji măt chăng. Rlău ma nĕ, ntŭk ntô gŭ âm n’ĭt mpêh lah dơh an ngonh măch, dơh ntoh du đêt ji mpeh trong n’hâm. N’hanh lơn lah jêh dak bŭk ri dơh ntoh ji duh rtoh luh mham rih. Yor geh ăp nkual dak nkân dơh an măch ntoh, deh tăp, rhai dak hun hao ri geh duh rtoh luh mham rih jêh dak bŭk lah dŭt têh.

Jêh mih dak bŭk âk mpô mpa rong khĭt. Ăp mpô mpa an dơi rgum mkra tâp, bŭl tĭng di nău ntrŭnh. Nuĭh ƀon lan mô an n’hoach mpô mpa, kik djăr khĭt jêh sa gay nkret gâm sa. An ƀư tĭng sa kloh, ngêt kloh gay đăp mpăn săk soan .

- Ndrĭ nai dak si geh nău mbơh m’hâm gay nuĭh ƀon lan gĭt mât chăm, njrăng n’gang săk soan jêh dak bŭk mêh?

Nai dak si Lê Phúc: Jêh rnôk dak băm, ntu dak mbra geh băm, geh âk ntu băm dŭt jru. Gâp đă nuĭh ƀon lan an rao ntu dak, rnôk dak rhoăt an rhêp dak ntu băm, lah mô geh điện dơi bâk dak gay n’hŭch dŏng dak ƀơ̆, jêh nĕ dŏng du đêt chất kơt phe srat gay ƀư rsang dak. Jêh rnôk ƀư rsang dak ri puh rao đah cloramin B tĭng trong ntĭm bah N’gâng kan dak si, geh kơt nĕ mư đăp mpăp tu dak gay dŏng.

Đah răk rao săk nơm, gay đăp mpăn mô geh ƀư ăp ji ndŭl djroh, he an ƀư săch ndơ sa kloh uĕh, ndơ sa đăp mpăn, mô dŏng kik djăr lĕ khĭt. An ƀư tĭng sa sĭn, ngêt sĭn, đăp mpăn nău nkret gâm, an dŏng dak kloh uĕh gay nkret gâm mô dŏng dak djơh. Njrăng n’gang ji ntô săk ri nuĭh ƀon lan an răk rao săk nơm an kloh uĕh, dơh khuch tâm ntô n’hanh ntưp bih kaman. Jêng jêh rnôk tum dak djơh an dŏng xa ƀu, rao kloh, ŭm kloh mbra n’hŭch du đêt ji ta ntô. Bah meng nĕ, ntŭk ntô ƀơ̆ dơh geh măch rhai kơt rhoăi, rhoai mbra ƀư du đêt nău ji tâm ntưp bah ndơ sông sa, rlău ma nĕ ntưp du đêt nău ji tă bah ăp ndơ dŏng, lah ty pah tâm ăp ntŭk n’hôl ƀô jêh nĕ jut măt ri măt geh chăng mô lah môr ntô măt. Jêng an răk kloh uĕh jâng, ty.

Jêh rnôk răk ntŭk ntô gŭ âm, mkra ntu dak, ƀư tĭng đăp mpăn răk ndơ sa an ƀư nkhĭt rhoai dak, măch rhoăi, mkra nkual dak nkân gay n’hŭch măch deh tăp./.

- Ơ, dăn lah uĕh ăp nău nkoch dŭt tam bah nai dak si

          Tâm n’hanh bah kơi mih dak bŭk, du đêt ka mŭn ka man, ndŏk mbrâm, n’hôl djơh ôm hoch tĭng n’hong dak ler âk ntŭk dih dih, lơh n’huk djơh ntŭk gŭ rêh n’hanh rŭ hôch geh ma nău ntoh luh nuh srê âk kơt: ji ndŭl djroh ndal, ji trong n’hôr n’hâm, ji măt gŭr, ji ok kiăt, luh mham rih. Gay njrăng, n’gang nău ji tâm khay mih dak bŭk, nuĭh ƀon lan ân tĭng ƀư:

Dak rhuăt ntŭk tât ƀư kuaih kloh uĕh tât ntŭk nê, rgum jăng ndŏk mbrâm, dak djơh ôm n’hanh ăp săk ndơ khĭt tĭng trong ntĭm nti bah nuĭh kan dak si.

Thau rao rbâng dak, ntu dak, ndơ n’gâr dak, dŏk dak si ndjăt kloh rsang dak gay nkhĭt kaman dak ngêt sa n’hanh dŏng rêh tĭng trong ntĭm nti bah nuĭh kan dak si.

Dŏng dak srăch uĕh tâm ngêt sa n’hanh gŭ rêh. Sơch ndơ ngêt sa n’hanh nkret njêng đăp mpăn, srăch uĕh, sa sĭn ngêt sĭn.

Way rao ti mbro đah si ƀu lor bah năp n’hanh bah kơi rnôk nkret njêng ndơ ngêt sa, lor rnôk sông sa n’hanh lôch hăn ăch chrach.

Mât srăch uĕh săk jăn ăp nar, rao kloh jâng n’hanh jut sơch ăp lău jâng lôch geh lăp tâm dak djơh rkhăl.

Nkhĭt rhai dak, tăp măch, nkhĭt măch ma trong rdêl jĭl ăp rbâng dak, thŭng đâng dak.

Nklăch ka tâm ndơ đâng dak têh; ntlơi jăng ăp ndŏk nja kơt: rchŏk, ngŏ, jâng ndeh ơm … mô lah ăp klŭng dak ngâr êng mô an măch deh tăp.

Kât mŭng bĭch kơp lĕ ma nŭng nar.

Rnôk geh mĭn mpơl ntưp ji, ân hăn tât ntŭk kan dak si dăch kêng nê gay dơi but uănh n’hanh săm ji năn ngăch.

Tĭng ƀư ăp trong njrăng n’gang nuh srê khay mih, dak bŭk gay mât njrăng n’hâm suan bah nuĭh ƀon lan, rnăk wâl n’hanh nsum mpôl lam ƀon lan.