VOV4.M’nông: Lvang năm 2016-2020, rnoh rnăk ach o tâm lam dak hôm nklăp 6% (n’huch 1-1,3% rđil năm 2017) ho\ geh 8 nkuăl rklaih ach o tâm rnoh 64 nkuăl ạch o ti\ng nau ntru\nh mrô 30a, 14 nkuăl geh nau kơl an ti\ng nau ntru\nh 30a rklaih luh nau jêr jo\t. Yơn lah, nau tâm [ah sâm geh, rnăk ach o tâm nkuăl yôk, nkuăl rnoi mpôl đê| hôm tâm rnoh prêh ngăn.

{ư ti\ng bôk nau kan bah neh dak n’huch ach o nâp nâl lvang năm 2016-2020, Quốc hội ho\ ntuh kơl tơm prăk 48.397 rmen gay rgum tơm [ư kơl an ăp nkuăl ach o bah 5 bôk nau kan: Bôk nau kan 30a, Bôk nau kan 135, Bôk nau kan kơl an hun hao tuch tăm, âk ntil tâm nau rêh, kơl n’huch ach o, Bôk nau kan nkoch mbơh nau, Bôk nau kan n’hao nau blau kan ndrle nau mêt uănh, nchră, gay n’huch oi nau tâm [ah đah ach o đah ăp nkuăl, rgâl nau rêh ân nu\ih [on lan tâm nkuăl jêr jo\t.

Tâm rnôk ơ bôk nau kan, ho\ geh âk nkuăl, âk rnăk geh âk nau kan ân tâm di, [ư ti\ng nau tă geh dăng ơm bah nkuăl, ntrơn rgâl tơm tăm, ndăn nau kơl an bah Ngih dak ndrel [ư ueh nuih n’hâm tâm [on lan, ndâk nuih n’hâm rklaih nsôih eneg bah nu\ih ach o, nau râng kơl an bah [on lan, pơk trong nơih gay rklaih ach o nâp nal. Yơn lah, ngoai tâm ăp nau hôm kol bah nau n’huch ach o a[aơ lah nau n’huch ach o ê nâp, nau tâm [ah đah ach o, sâm geh đah apư nkuăl, ăp rmôt [on lan ê geh rgum dăch, ngăn lah nkuăl mpeh yôk ba lơ ndrel Tây Nguyên, rnoh plơ\ tay ach o tâm tâm rnoh 5,1%/năm, âk rnăk ach o mhe ntoh, rnoh rnăk ach o bah nkuăl ach o, xã jêr jo\t ngăn, nkuăl [on lan rnoi mpôl đê| âk ntu\k hôm rlau 50%, ngăn lah hôm 60-70%.

Wa Võ Văn Bảy, Kruanh, Chánh văn phòng, Rđau bôk nau kan 135, Uỷ ban Dân tộc ân gi\t, rnăk ach o rnoi mpôl đe| hao âk, du\t năm 2018, rnoh hao ntơm 52-57%. Nau tâm [ah đah ăp nkuăl, nkuăl hun hao, ngănm lah đah nu\ih rnoi mpôl đê| ntoh kloh ngăn:

‘Aơ lah ngoai tâm ăp nau kan ma ăp n’gâng kan, ntu\k kan du\t n’hâm geh nau rvê, ngăn lah meh Uỷ ban Dân tộc. N’huch ach o nsum bah lam dak lah nau geh nsum têh ndri, yơn lo\ rgum tâm nkuăl [on lan rnoi mpôl đê|. Yor ri, nau kan n’huch ach o ân geh nau ntru\nh, rgâl mhâm [ư tât ăp nkuăl ân geh êng êng. Yorr, Bôk nau kan 135 lah du bôk nau kan bah Đảng ndrel Ngih dak, nchuăt ti\ng bôk nau kan nsum, ntuh kơl tâm kơt, xã jêr jo\t ngăn tâm Tây Nam Bộ ko\ kơt xã jêr jo\t ngăn bah nkuăl Mường tè (Lai Châu), n’gor Tây Nguyên.

Tâm nroh  tơm kơlban bah Bôk nau n’huch ach o, nau ân an nkual yôk bah [on lan rnoi mpôl đê| geh rlau 80%, ăp ntrong kan ân nkuăl aơ âk ngăn. Ndri mhâm rnoh rnăk ach o rnoi mpôl đê| nar lơn hao rnoh rnăk ach o. Ti\ng wa Ngô Trường Chi, chánh văn phòng Uỷ ban neh dak n’huch ach op (Bộ Lao đọng-Thương binh ndrel Xã hội), yor rnoh ach o âk . Bol ma nau kan kơl an âk ân nkuăl aơ yơn ân geh nar khay:

‘A[aơ phung he mhe geh 8 nkuăl rklaih ach o tâm rnoh 64 nkuăl ach o ti\ng Nau ntru\nh 30a, ndrel 14 nkuăl mô hôm geh kơl an bah nau ntru\nh 30a tay. Ăp năm phung hên ko\ kơp ndrel mbơh ân Chính phủ. Jêh 12 năm [ư ndrel nsing tâm nau dôl geh ngăn tâm âk nkuăl, phung hên ân lah, nkô| nau tât năm 2020 geh 50% rnoh rnăk ach o luh bah nau kơl an 30a lah mra dơi geh. Yơn lah, tâm ăp nkuăl jêr jo\t ngăn, phung he hôm lo\ ntuh kơl, kơt lah nkuăl Mường Lát (Thanh Hoá) nkuăl Bác Ái (Ninh thuận)

Năm 2018, Uỷ ban ăp nau kan rêh jêng bah Quốc hội ho\ mêt uănh mpeh nau [ư nau n’huch ach o nâp nâl ti\ng nau ntru\nh 76 bah Quốc hội, nchră uănh ngăn nau hun hao, nau rgâl mpeh  nau geh nâp nâl ti\ng nau n’huch ach o. Rnoh rnă ach o ti\ng nau kơp dơn âk ntil jur tâm dâng 6%. Wa Bùi Sỹ Lợi, Groi kruanh Uỷ ban ăp nau kan rêh jêng bah Quốc hội ân git, năm 2019 mra lo\ ơ ueh nau mêt uănh ăp bôk nau n’huch ach o bah [on lan rnoi mpôl đê| nkuăl jru ngai ndrel n’har bri, gôl dak. Bah ăp rơh êng êng, bôk nau n’huch ach o ho\ geh âk nau rgâl, tă bah jủt n’huch ach o jêng n’huch ach o nâp nâl, rgum rklaih nau kan ach o. Yor ri, lơn ma jru ba kơi, nau n’huch ach o lơn jêr. Wa Bùi Sỹ Lợi ân gi\t:

‘Ân tât rnôk aơ Uỷ ban Rnâng kan Quốc hội ho\ ndâk rmôt mêt uănh ndrel ntru\nh jêh nkô|, nau kan ndrel săch ntu\k gay ma ntơm ntru\nh [ư nkre tâm ăp khay bôk năm 2019 ndrel nkô| nau rơh aơ lah phung he nchră du ntrong tâm ban, rgum ăp nau kan kơl an ma he ho\ tă geh [ư ân n’huch ach o đah nkual [on lan rnoi mpôl đê|, nkuăl jru ngai ndrel n’har bri gôl dak gay ân he [ư rjăp nau kan hôm tâm ban, nau kan ân geh jăng lơi, nau kan ân geh rgum [ư. Phung he ân ndơn saơ ngăn lah nau rhơn lah geh ăp xã, nkuăl ach o ri a[aơ ho\ jêng xã [on lan mhe, nkuăl [on lan mhe ri phung he lơn ma bonh đă, [ư hvi lơn nê ko\ lah nkô| nau nsum bah rơh mêt uănh tâm rơh aơ”.

Bôk nau kan neh dak n’hụch ach o nâp nâl lvang năm 2016-2020 ho\ geh hăn n’guil trong. Tâm 2 năm rlau aơ, ăp nau geh mhe ndrel nau ê dơi ho\ geh mpơl kloh. U|ch tâm nau kan dol ma hăn tât nau geh ngăn ri, nkô| nau n’huch ach o mra geh nau dơi kơt nau mpo\ng, tâm nê nau rgâl nau kan n’huch ach o ân nkuăl [on lan rnoi mpôl đê| mhâm [ư ân n’huch ach o ngăch ndrel nâp nâl./.

Nu\ih rblang: H’Thi