VOV4.M’nông – Sêk hon tih lah nu nău du\t âk ta kon se. Sêk hon mô di mô knu\ng [ư soan njoah sa, trong proch bah kon se mô dăng ma hôm khuch tât nu nău ueh tâm muh măt, [ư kon se prêng tâm nău mbơh ngơi. Yơn lah nu nău aơ dơi mkra lah ăp me bơ\ uănh m^n ueh sêk mbung an kon se, ơm saơ sêk hon mô di gay geh trong săm ơm tâm di.

Sêk hon mô di lah nu nău sêk hon mô di ntrong nkre re, hon nkêng, rlơ\, hon tâm njơng, nduh sât. Sêk hon mô di mô knu\ng [ư soan njoah sa bah kon se ma hôm [ư an kon se prêng rnôk tâm mbơh ngơi đah ăp nu\ih. Bah meng ne\, sêk hon nk^ng nkăng [ư an ndơ sa dơh lăp trôm sêk, [ư tu sa sêk. T^ng nai dak si Trần Văn Thông, Groi kruanh khoa Y học lâm sàng, Ngih sam [u\t Cao đẳng Y tế Dak Lak, geh nklăp 30-40 kon se geh sêk hon tih. Nkô| nău du\t âk [ư nău aơ lah yor tâm  tưp ơm. Nai dak si Trần Văn Thông.

Nkô| nău yor geh tâm tưp ơm geh tât 70%. Hôm 30% ăp nkô| nău êng kơt kon se geh ơm bah mom mô lah bên pu ty, mô lah ntrôl mpiăt mô lah kon se geh ji trong n’hâm, [a [ơ an nsôr đah mbung.

Mpeh nkô| nău yor tâm tưp ơm, nai dak si an g^t nău săm jêr lơn. Yơn lah, me bơ\ uănh m^n tât sêk mbung bah kơn, lơn lah tâm lvang rgâl sêk, ơm saơ ăp nău m’ham ta sêk n’hanh hăn but uănh ri nău mkra sêk an kon mbra dơi geh tam ueh lơn. Yơn lah năm deh bah kon se, nai dak si geh trong nt^m săm tâm di. Dơi pă [ư 2 lvang khlay gay săm sêk hon tih lah lvang ăp ntil (ta kang sêk a[aơ n’ăp sêk gâm n’hanh sêk hon nâp nkre re), bah 5-12 năm deh n’hanh lvang sêk hon nâp le\ hon jêh, way bah 12-15 năm deh. Ta lvang sêk hon rlu\k, lah sêk hon tih rnoh đêt, kon se dơi [ư ăp trong nkra rgâl gay an sêk hon di ntrong. Nai dak si Trần Văn Thông an g^t:

Tâm nkra rgâl sêk geh âk trong kơt rôk jăng, nkra kang, do\ngg kang sêk trainer. Ăp ndơ aơ kơt tâm ban du mbôr, nkra an sêk hon t^ng di rnoh. Lah ăp mon dơi nking n’gang ơm ri tam geh tât 80-90%.

T^ng nai dak si Trần Văn Thông, gay trong mkra aơ geh săk rnglay kơt nău u\chm ăp nu\ih me bơ\ an uănh njrăng tât kon se văn [a [ơ. Dêr nu nău dôh rơih na nao. Lvang sêk hon nkre re le\ nâp jêng, kon se dơi pơk sêk gay săk sêk hon tih. Rnoh năm nkep sêk ueh ngăn bah 12-15 năm. Trong mkra aơ kơl an rgâl jâng sêk s^t ntu\k he u\ch. Nai dak si Trần Văn Thông an g^t tay.

U|ch nkep sêk nâp nâl an ăp mon ri an kâp an sêk hon nkre re to\ng ăp, way ta rnoh năm 12, 13, 14, 15 lah du\t tam ngăn. Hôm năm têh ir sêk dăng lơn, dơi [ư đo\ng yơn năm khay săm jo\ lơn. Way rnôk nkep sêk nâp- nâp bah 18 tât 24 khay.

 Êng đah ăp ndơ do\ng, khí cụ tâm rnôk nkra sêk dơi nglăp dôh geh rnôk u\ch, nău ueh bah trong mkra nkep sêk nâp nâl lah ndơ do\ng dơi nglăp nâp ta kang sêk mbra khuch tât nău ueh n’hanh răk rao sêk mbung ăp nar. Yor r^ lor rnôk an nkep sêk nâp, ăp me bơ\ an mbơh nt^m n’hanhh ntru\t đă kon an lơi ir ăp nău mô ueh bah kon se bâh kơi.

 Ăp nai dak chuyên khoa nt^m lah gay njrăng dêr nu nău sêk hon mô di, me\ bơ\ an uănh m^n săk soan sêk mbung bah kon bah rnôk hon sêk nse, dêr nău sêk nse hon jru n’hanh rôk ơm. Na nao uănh nđôi sêk mbung bah kon, ngăn lah lvang ntơm rgâl sêk, yor rnôk aơ nting kang, n’hanh sêk hôm e rbân lah sêk hon tih, nău nkra sêk mbra dơh lơn. Đet geh ăp nău mô ueh bah kon se kơt pu ty, ntrôl mpiăt. Rnôk kon se geh ăp nău kop ji mpeh trong n’hâm, an săm bah lơ ơm lơ ueh, dêr nău kon se [a [ơ nsôr đah mbung. Lơn lahan ndeơ\ kon se hăn but uănh ăp khay 6 khay du tơ\ gay ăp nai dak si sêk saơ nu nău sêk hon tih gay geh trong săm tâm di, săk rngla\y.

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja