VOV4.M’nông: Lêt trong rse thần kinh mrô 7 lah nau ji vay mâp ngăn mpeh thần kinh, nkô| nau vay yor ji kăt hô, geh sôt khap mpp lah rmanh, đah ăp nau mpơl kơt nsoet măt, nsoat mbung. Nau ji aơ bol ma mô nkri tât n’hâm soan kơt lah nsoat muh măt, khuch tât nau rêh ăp nar, jêr tâm tât nau ngêt sa n’hanh ngăn lah mô ueh măt uănh. Âk năm rlau aơ, âk nu\ih săch nau ji aơ đah nau kan y học cổ truyền ho\ leo tât nau ueh tam.

Wa Hoàng Thị Phương (56 năm) ta xã Ea Kly, nkuăl Ea Kar, n’gor Dak Lak tăm ta khoa Châm cứu-Dưỡng sinh, Ngih dak si Y học cổ truyền Dak Lak ho\ bar pơh. Bah năp nê, tâm du ôi kah rngăl, wa saơ muh măt dăng, jêr mpât, nsoat. Wa ngăch hăn tât Ngih dak si Y học cổ truyền khám. Ta aơ, jêh âk nar châm cứu, ndrel ma mpet lât, nau ji bah wa ho\ bah âk. Wa Hoàng Thị Phương, nkoch:

 ‘ Gâp dôl săm nau ji lêt trong thần kinh mrô 7 ngoại biên. Bah năp nê gâp geh saơ kơt lah nsoet mbung, măt mpơt mô dơi nhêp, ngêt sa ri jêr. Gâp năm geh 14 nar hôm ndrel saơ nau ji bah oi âk, nklăp 85-90% hôm”

Du hê nu\ih ji kơt nê đo\ng lah mon Y’ Trai Êban (10 năm) ta [on Tah, xã Ea Bhôk, nkuăl Cư Kuin, n’gor Dak Lak. Bah năp nê, Y’ Trai Êban săm tâm ngih dak si Đa khoa n’gor Dak Lak geh chôt ji tâm bôk, luh mham tôr. Jêh geh luh ngih dak si si saơ nsoet mbung. Rnăk vâl lo\ leo mom hăn ngih dak si Y học cổ truyền n’gor Dak Lak gay săm. Tât rnôk aơ jêh bơi tât 10 nar bich săm, nau ji bah mom ho\ bah oi.

Yuh H’Riơr Êban, me mom Y’ Trai Êban, ngơi:

 ‘Kon gâp dôl ma nchuăt tâm nglan rig eh chôt, bôk nchâm ngăn tâm neh ndrel luh mham tôr. Rnăk hên leo săm tâm ngih dak si n’gỏ Dak Lak. Geh 3 nar ri si\t. Du pơh jêh ri saơ kon gâp nsoat mbung. Gâp leo tât Ngih dak si xã rib u mbơh hăn tât ngih dak si Y học cổ truyền n’gor”.

Rse thâng kinh mrô 7 hôm geh ntơ lah rse thần kinh mặt, geh nau joet nau mpât ndrel nau mpơl klơ mặt. Lêt rse thần kinh mrô 7 lah du nau [ư măt nơm geh nsoet je\, [ư nau ngêt sag eh khuh.

Nai dak si Đỗ Văn Khải, Khoa châm cứu-Dưỡng sinh, Ngih dak si Y học cổ truyền  Dak Lak ân gi\t Khoa vay ndơ âk nu\ih ji rse thần kinh mrô 7 tât săm ngăn. Nua ji yor âk nkô|, yơn geh nklăp 80% lah yor ji kăt ndal, khuch tât rse thần kinh mrô 7, [ư nsoet mặt. Nu\ih nơih geh nau ji lah nu\ih mô dăng săk jăn, bu ur bu\n, mô u\ch gơih mpât săk, thể dục, mô luh bah dih, nu\ih geh n’huch trong mham, hao trong mham, nu\ih vay rngeh măng [ư săk lêt rgănh, n’hâm soan mô dăng, nơih nuih lơn…Ngăn lah nu\ih vay ngêt ndrănh bier n’hanh vay si\t măng nơih ji kăt. Nai dak si Đỗ Văn Khải, ngơi:

 ‘Ta ngih dak si Y học cổ truyền Dak Lak, ntơm bôk năm tât rnôk aơ ndơn rlau 40 nu\ih geh lêt rse thần kinh mrô 7 bah dih, rnoh tât săm ri bah nklăp 90%. Nau ji aơ ho\ bah ri mô geh mplơ\ tay ôh”

Lêt sre thần kinh bah dih lah du nau ji vay mâp, mô geh khuch tât nau rêh, yơn lah nu\ih săm ji ri mbrơi mô di mra lơn ma khuch hô, [ư lơi ăp nau khuch kơt: Sôt tâm muh măt, nsoet muh măt mro mrăng.

            Gay wât kloh lơn tay mpeh nău ji aơ kơt du đêt nău uănh trong njrăng ji, mpôl hên le\ geh rơh tâm nchră đah nai dak si Đỗ Văn Khải, Khoa Châm cứu-Dưỡng sinh, Ngih dak si Y học cổ truyền Dak Lak, mbơh na nê|.

            Ôp: Ơi nai dak si ! Nkô| nău [ư ji nho lêt rse thần kinh tal 7 ngoại biên lah moh ndơ ?

            Nai dak si Đỗ Văn Khải: Nho lêt rse thần kinh tal 7 ngoại biên geh âk nkô| nău yơn du\t âk geh 2 rmôt nkô| nău khlay. Bôk năp lah yor geh sroh nđik, [ư nho lêt du đah măt, mô lah đah kiău mô lah đah ma. Nkô| nău tal 2 lah yor ăp nău sôt ji mô lah sôt ta bôk, măt, [ư nho lêt. Sôt ji đah mpeh ri way [ư nho lêt đah ne\.

            Ôp: Ntoh saơ bah nău ji m’hâm mêh nai dak si ?

            Nai dak si Đỗ Văn Khải: Way ntoh saơ bah nău ji bah nu\ih ji nho lêt rse thần kinh tal 7 yor sroh nđik ntoh saơ du\t dơ\. Kơt lah, nu\ih ji hăn bah dih jêh du rơh mih, saơ mô ngăch, jêh du măng dâk b^ch, ôi nar ôi taơ saơ nho lêt du đah măt. Nău saơ du\t dơ\ kơt rnôk nu\ih ji hăn tho sêk, rsung mbung, nu\ih ji saơ dak dui luh bah dih, mô hôm rsung mbung.

            Ôp: Nău ji aơ way mâp ta moh năm mêh nai dak si ?

            Nai dak si Đỗ Văn Khải: Nho lêt rse thần kinh tal 7 dơi saơ ta ăp năm deh yơn way mâp ngăn ta nu\ih bah 10 năm tât 60 năm

            Ôp: Ơi nai dak si, nău ji aơ geh tât trôk nar mô lah yan tâm năm đo\ng ?

            Nai dak si Đỗ Văn Khải: Nău ji aơ mô geh tât yan khay tâm năm ma way geh tât săk soan kon nu\ih, rnôk săk mô ngăch ma hăn bah dih geh sroh nđik ndal ri geh nho lêt rse thần kinh tal 7 ngoại biên.

            Ôp: Ngih dak si Y học cổ truyền dôl kơt t^ng ăp trong gay săm ji aơ m’hâm mêh nai dak si ?

Nai dak si Đỗ Văn Khải: Ngih dak si Y học cổ truyền le\ kơt t^ng ăp trong săm kơt: châm cứu, n’hôl ngải cứu n’hanh pet lât huyệt. Su điếu ngãi cứu ri kơt t^ng đah ăp nu\ih ji geh sroh nđik [ư nho lêt. Hôm ăp nu\ih êng kơt sôt găt ta bôk, măt, ăp nău ji môr ta bôk, măt [ư nho lêt rse thần kinh tal 7 ri mô dơi săm đah trong aơ.

Aơ lah trong do\ng điếu ngải cứu le\ih kro, su duh, jêh ne\ n’at tâm ăp huyệt ta măt geh nho lêt. Tam bah pơng lah [ư duh n’hanh răm ta măt, [ư thông kinh hoạt lạc ta măt, kơl nu\ih ji ngăch bah ăp rse soan lêt ta măt. Mpeh nău ueh trong aơ ri bôk năp thuk prăk, tam ngăch ma du\t đêt nău ji êng.

Ôp: Trong săm ji aơ ding jo\ ơi nai dak si ?

Nai dak si Đỗ Văn Khải: Way nu\ih ji nho lêt măt ma saơ ơm tâm pơh bôk năp, mpôl hên tgâm rgop ăp trong săm kơt châm cứu, cứu điếu ngải, pet bấm huyệt n’hanh do\ng dak si gay dăng cho\l an nu\ih ji ngăch bah n’hanh s^t ri nklăp 3-4 pơh, rnoh săm bah dơi hao tât 90%. Hôm ăp nu\ih ji tât mbrơi lơn ri dơi bah ăp rse soan lêt ta măt. Geh âk nu\ih ji tât ngih dak si du\t mbrơi, geh rnôk tât 3-4 khay bah kơi geh ji ri rnôk aơ nău bah tay du\t jêr n’hanh mbra n’glơi geh nău ji kơt nsoet măt, măt nhêp mô ndâp, ngêt sa ru\ng top. Nău aơ khuch têh tât nău ue\h săk jăn dơm mô geh khuch tât nău rêh kon nu\ih.

Ôp: Gay njrăng nău ji ri he an m’hâm [ư mêh nai dak si ?

Nai dak si Đỗ Văn Khải: Bôk năp, dêr sroh nđik. Nt^t nsa, rnôk săk soan mô ngăch an dêr mâp bri mih ndal. Ri dơi geh dơh lêt nho. Tal 2, rnôk [ư kan tâm jrô geh măy nđik quăt sial an dêr sial lăp tâm chiăng klôt.

Tâm ngêt sa, an ntop to\ng ăp ndơ kah gay n’hao ngăch dăng rcho\l nău ji bah săk.

            Nu\ih nchih rblang: H'Thi Rya - Y Sưng Phê Ja