VOV4.M’nông – Yam mih êp tât lah rnôk ji duh rtoh trong mham hao âk. Ji duh rtoh trong mham ta ăp rơh kơn năm deh, tâm ne\ geh du đêt rnoh âk ta kon se. Aơ lah nău ji tâm tưp yor mô geh văccin rchăng n’gang, mô geh dak si săm tam n’hanh âk nu\ih kh^t. Yơn lah, âk me bơ\ mô ho\ wât mpeh nău ji aơ. Djôt dơn ta khoa Nhi tổng hợp, ngih dak si đa khoa n’gor Daklak.

4 khay bôk năm 2017, khoa Nhi tổng hợp, ngih dak si đa khoa n’gor Daklak wơt dơn săm an rlău 20 nu\ih ntưp ji duh rtoh trong mham. Êng tâm khay 4 lah 10 nu\ih. Ăp nai dak si an g^t, nău ji geh trong hao jêh đêt rơh mih mhe rlău.

Bôl duh rtoh trong mham lah nău ji way [a [ ntoh tâm ăp yan mih yơn âk me bơ\ đêt g^t wât nău ji aơ. Bah xă Yang Tao, nkuăl Lak, ndơ\ kon bu klô 6 năm deh tât săm ta khoa Nhi tổng hợp, ngih dak si n’gor Daklak, nô Đỗ Văn Lâm an g^t mô g^t na nê| ndơ lơh kon geh duh rtoh trong mham:

Mon geh duh ta ôi nar prăm. Me bơ\ an rlu nti. Tât kêng măng ri mon duh hô, tât 49 độ. Mon o\k r’ah, lêt hoơi. Nar n’aơ lam săk mon luh rtoh. Yor lah yan mih geh nău ntưp ji âk. Mpôl oh hăn [ư mir mro jêng mô g^t uănh.

Hôm mon Phạm Cường Thịnh (12 năm deh) ta phường Tân Hoà, Tp Buôn Ma Thuột, rnôk geh duh hô, ji bôk, nu\ih o\k r’ah, rnăk wâl rwa\t êng dak si n’hanh săm ta jay yor m^n lah oh ji bôk siăk lơh. Yơn 5 nar bah kơi, ji mô hu\ch ma hôm geh nău hô lơn. Săk mon ntoh âk rplay luh rtoh mham, rnăk wâl mư ndơ\ mon hăn khăm. Ăp nai dak si nchroh mon Thịnh geh duh rtoh trong mham hô, le\ geh nău mbơh  klach. Mê| mon Thịnh, yuh Nguyễn Thị Loan an g^t:

Mon geh duh nklăp 5 nar. Rnôk bôk năm gâp m^n dơh dơm. Tât nar tal 3, lam săk luh rtoh. Nar tal 4 hăn chuh dak si ta ntu\k khăm ri nai dak si mô dơi so\k trong rse mham, mham mô dăng. Mon lo\ ji ndul jêng rnăk wâl ndơ\ hăn săm ndal.

Tiến sĩ, nai dak si Trần Thị Thuý Minh, Kruanh khoa Nhi tổng hợp an g^t khoa wơt dơn kon se ji duh rtoh trong mha đêt đă wa\r năm n’hanh đêt đo\ng lah hô tâm bôk yan mih, jêng lah nklăp du\t khay 5 tât khay 11 ăp năm. Nai dak si Trần Thị Thuý Minh an g^t:

Duh rtoh trong mham way geh tâm ăp yan geh măch âk, lơn lah tâm yan mih. Ăp năm ri ji duh rtoh trong mham hao ngăch bah bôk khay 6 plơ\ bah kơi, rnôk âk tâm khay 9, 10. ăp năm bah năp, rwa\ch bah ji lah 4 năm du tơ\. Yơn nklăp 10 năm plơ\ ma aơ ji mô hăn t^ng rwa\ch năm ma ăp năm geh nu\ih ji duh rtoh trong mham.

Nai dak si Trần Thị Thuý Minh lah đo\ng, yor trôk nar lơ mô ue\h jêng ăp ma bơ\ an uănh ăp nău ji t^ng yan gay rchăng n’gang an kon nơm yor kon se jêt lah nu\ih geh soăn rcho\l nău ji mô dăng, dơh ntưp nău ji.

T^ng nău mbơh bah Ngih dak si Y tế dự phòng n’gor Daklak, bah bôk năm tât a[aơ, lam n’gor le\ saơ bơi 500 nu\ih ntưp ji duh rtoh trong mham, tâm ban đah rơh aơ năm e. Nu\ih nu\ih rgum âk ta nkual [on têh Buôn Me Thuột, ăp nkuăl M’drak n’hanh Buôn Hô.

      Nau ji rtoh trong mham lah nau ji tâm ntưp. Tâm kon se, kan njrăng n’hanh săm nau ji rtoh trong mham mâp âk nau jêr ta nu\ih têh yor ri nơih geh ăp nau tât mô ueh lah nơm mô saơ ơm. Ba kơi aơ jă kônh wa n’hanh băl mpôl ngăn lah ăp nu\ih me mbgơ\ kon se, ndrel djăt nau ơh bah Tiến sĩ, nai dak si Trần Thị Thuý Minh, Kruanh Khoa nhi Tổng hợp, ngih dak si đa khoa n’gỏ Dak Lak mpeh nau njrăng nau ji rtoh trong mham ta kon se.

Ôp: Ơi nai dak si Trần Thị Thuý Minh. Kon se tâm rnôk moh ntil năm ri geh nau ji rtoh trong mham n’hanh moh nau mpơl saơ:

BS Thuý Minh:  Nkô| nau [ư ji rtoh trong mham lah yor măch kăp. Kơt lah măch kăp nu\ih ji ntưp ân nu\ih mô geh nau ji bah trong kăp. Ndri ri ăp nu\ih geh măch kăp lah geh ji rtoh trong mham ri mra geh nau ji. Vay ri tâm kon se ntơm 6-15 năm lah nơih ntưp ngăn. Yor aơ lah năm kon se u\ch pâl, n’hanh nau n’gang bah rnăk vâl ko\ mô âk ri ma măch kâp âk lơn.

Nau mpơl bôk năp bah nau ji rtoh trong mham lah kon se kop duh mro, ji tâm lam săk jăn, ji bôk, ji tâm kon măt. Tât nar tal 3 mra saơ luh mham muh.

Tâm rnôk bôk năp, âk me mbơ\ kon se vay ntôn nau ji rtoh trong mhal đah ntil nau ji êng kơt ji kop siêu vi, nuh lơh, ji mơr dơ\. Aơ lah nau nkri ngăn ma me mbơ\ mô gi\t ngăch, [ư nau ji lơn hô, lơn jêr săm.

Ôp:Ơi nai dak si, bah nau khuch ngăn ma nau ji rtoh trong mham [ư đah kon se lah moh ntil?

BS Thuý Minh: Ji rtoh trong mham geh tât 3 nau nơh lah. Nau ji tâm ndul, tal baer lah luh mham, tal 3 lah n’huch nau hoch mham tât rnok [ư geh lêt rgănh să.

Nau năl ndrel săm bah nau ji rtoh trong mham ta kon se moh geh nau êng rđil nu\ih têh đo\ng hơi nai dak si?

TB: Thuý Minh: Nau năl ji rtoh trong mham ta kon se ri jêr lơn nu\ih têh. Yor kon se hôm jê|, ê blau mbơh nau ji. Kơt lah saơ ji bôk, uch hok, ji ndul yơn mô blau mbơh ma me mbơ\ gay ma năn saơ. Yơn lah geh du đê\ nau nơih mpơql ngăn đo\ng tâm kon se ji jru rnôk geh ntưp rtoh trong mham. Gay năl nau ji rtoh trong mham jru ngăn ri jêh kon se duh săk mro ntơm nar tal 2 ri ăp me mbơ\ kon se gay leo kon hăn khám tâm ngih dak si gay năl nau ji, ko\ kơt lah ân geh uănh n’ôi.

Ôp:Gay njrăng nau ji rtoh trong mham ta kon se, apư nu\ih me mbơ\ moh nau nkah njrăng hơi nai dak si?

BS: Thuý Minh: Gay njrăng nau ji rtoh trong mham, nau ueh ngăn lah der măch kăp. Êng nau muih rep kloh ngih vâl, jut jăng lơi ndơ đâng dak mô hôm do\ng, n’huch ntu\k deh tăp bah măch ri ân kon se bi\ch tâm mu\ng, ri me mbơ\ gay mât njrăng ân kon nơm, der măch kăp. Ngăn lah me mbơ\ gay nkah njrăng ăp kon se dôl ma năm hăn nti, rnôk kon se nti săm [u\t ri nơh geh măch kăp ngăn.

Lah kon se geh nau ntôn lah ntưp ji rtoh trong mham kơt lah kop duh săk, geh n’ăp ma ji lêt săk jăn ri gay leo ngăn kon se tâm ngih dak si dăch ngăn gay ma khám, năl nau ji, năn săm.

Ôp:Ơi dak si, kon se geh nau ji rtoh trong mham mra dơi săm ta ngih đo\ng lah mô? Ndri moh rnôk gay leo kon se tât ngih dak i?

BS Thuý Minh: Lah geh nau ji lơn ma jru lơn kơt: kon se u\ch hok mrop, kon se hok, ji ndul, mô lah luh êng mham, mô lăng âk chrach, lêt rgănh, luh dak rhar, jang ty n’ik ri rnôk aơ me mbơ\ hay leo kon se tât ngih dak si gay khám. Nê lah nau ji ho\ jêg jâk. Hôm ueh ngăn lah rnôk kon se duh săk mro, ntơm nar tal bar mô lah tal 3 ri gay hăn khám gay geh nai dak si mbơh, uănh n’ôi, mpơl saơ ăp nau ji jêng jri gay ma năn săm.

Ôp:Ơ dăn ueh đah nai dak si.

Nu\ih nchih rblang: Y Sưng Phê Ja-H'Thi