VOV4.Mnông - Tâm bôk nău ntuh bah năp, mpôl hên le\ nkoch mpeh ăp nău nsrôih bah nău kan dak si n’gor Dak Lak tâm trong kan njrăng n’gang ji hiăn, r[o\ng tât trok prăk săm ji hiăn tâm năm 2030. Tâm bôk nău ntuh nar aơ, nai dak si Nguyễn Kim Mỹ, Kruanh jrô kan Nt^m rđau gưl, ngih dak si hiăn n’hanh ji klơm soh Dak lak mbra mbơh nt^m mpeh njrăng n’gang ji hiăn ta bu ur bu\n n’hanh oh bê.

Ơi nai dak si Nguyễn Kim Mỹ! Nai dak si dơi an g^t nu nău bu ur bu\n ntưp ji hiăn tâm rnôk bah năp m’hâm mêh ?

Nai dak si Nguyễn Kim Mỹ:  Ji hiăn mô dêr du hê. Bôk năp lah, mô êng bu ur bu klô, rnoi mpôl, jêng ăp nu\ih, nău kan dơi geh ji hiăn da dê. Nău bu\n bah nu\ih bu ur lah nău kan. Rnôk bu geh bu\n bu geh mpeh nău trong n’hâm, hăn but ua\nh ăp ngih dak si, lơn lah ăp ntu\k mpeh ji hiăn. Ri he saơ ji hiăn ta bu ur bu\n. hiăn mpôl hên mâp da dê, geh 3 khay bôk năp. Geh nu\ih têh lơn, rlău 4 khay n’gul mô lah 5 khay ri mư saơ hiăn. Na nê| du năm Dak Lak saơ ji hiăn du hê, 2 hê. Đê| đo\ng geh năm 30, 40 nu\ih. Rnoh bu ur ntưp ji hiăn a[aơ bơi tâm ban đah bu klô. Bah năp đaơ knu\ng nu\ih ji hiăn lah bu klô yơn a[aơ le\ tâm ban. Yor bu ur nar aơ mô kơt bah năp knu\ng [ư piăng trau tâm rnăk wâl ma khân pơng le\ geh nău tâm nđur pah kan, [ư sa, geh âk nău tâm bên tâm nău rêh jêng dơh mâp đah trong ntưp. Rnoh bu ur bu\n ntưp hiăn mô âk nkôp đah rnoh ntưp nsum yơn mpeh nău khlay, yor nău săm đah nu\ih aơ geh trong êng bah pơng gay nkre đăp mpăn săk soan an me nkre đăp mpăn an oh bê hun hao nâp ơm.

Đah bu ur bu\n ntưp ji hiăn an mkra m’hâm mêh nai dak si ?

 Nai dak si Nguyễn Kim Mỹ:  Đah bu ur bu\n tâm 3 khay bôk năp ntưp ji hiăn mbăn ri nai dak si mbra uănh n’hanh ndơ\ 2 trong: ngoay lah săm tay yơn mbra geh ăp nău rgâl an oh bê kơt khay tâm ndul, brêt têh an oh bê. Tal 2 lah trong an ntlơi oh bê gay săm ji an nu\ih me. Hôm đah oh bê rlău 4 khay n’gul oh bê hun hao ueh mbra geh trong săm êng, mô do\ng ăp ntil dak si [ư rven rvo an oh bê. Đah nău aơ, nu\ih ji an but uănh tay na nao, but uănh ăp khay gay geh ăp nău rgâl ơm, yor rnoh dak so do\ng an bu ur bu\n êng đah ăp nu\ih ji êng, tâm rnôk dak si hiăn hàm lượng kháng sinh du\t dăng.

Mpôl hên le\ mâp nu\ih bu ur bu\n ntưp hiăn [al dak si, [al âk ntil dak si. Ăp dak si săm hiăn aơ geh [ư mô ueh du\t âk tât oh bê, [ư khuch an oh bê, oh kh^t tâm ndul. Đah ăp nu\ih aơ, lơn lah ta bu ur bu\n 3 khay bôk năp ri ăp nai dak si chuyên khoa, n’ăp ta lam ntur neh, nt^m đă da dê lah an ntlơi oh bê. Yơn lah nău aơ an geh nău rgop bah rnăk wâl. Lah rnk wâl mô u\ch ri geh trong săm êng yơn djôt dơn geh nău mâp kơt oh bê kh^t.

Ơi nai dak si !Nndr^ lah rnôk bu ur bu\n saơ he ntưp ji hiăn ri dơi kâp deh kon mư săm dơi ?

Nai dak si Nguyễn Kim Mỹ:  Tâm lvang 9 khay bu\n lah ntưp hiăn klơm soh ma mô dơi săm ri nu\ih ji mbra ntưp an du\t âk nu\ih kiău ma, ngăn lah ntưp an sai, oh mon kon sau nơm. Yor nê, nu\ih ji an uănh nău aơ mpeh đah kon nu\ih. Tal 2, tâm rnôk bu\n, nu\ih me, nu\ih bu ur rgum le\ rngôch săk soan n’ăp ndơ kah, nuih n’hâm an oh bê n’hanh hôm n rdâng đah ji hiăn ri nu\ih me mbra djuôr rgănh n’hanh geh tât rlih bu\n, oh bê kh^t. Jêng rnôk dơi ăp nai dak si rblang, mbơh nt^m na nê| le\ rngôch nu\ih ji an săm.

Ơi nai dak si, đah kon se ri ta rnoh năm deh dơh ntưp ji hiăn n’hanh ăp nău saơ ntưp ji ta kon se moh nău geh an njrăng ?

Nai dak si Nguyễn Kim Mỹ:  A[aơ, tâm bôk nău kan chuh dak si pơk hvi, bah năm 1998 ri Việt Nam le\ dơi geh nău r[o\ng bah Rmôt kan dak si lam ntur neh ndơ\ an, jêng lah rlău 95% kon se dơi chuh ăp ntil vaccine tâm ne\ geh vacine njrăng n’gang ji hiăn (BCG). Rnôk dơi chuh vaccine mbra kơl njrăng n’gang ji hiăn hô an kon se bah rnôk chuh tât 10 năm. Bah 10 năm let lơ, rnôk ăp mon hăn, nău rgâl ngih sam [u\t, rgâl nău m^n rnôk ne\ săk soan mbra hu\ch.

Gay nchroh ji bôknăp an uănh joi nău rêh rnăk wâl, tâm rnăk wâl geh nu\ih ji hiăn đo\ng mô lah geh mâp đah nu\ih ntưp hiăn đo\ng ? aơ dơi uănh lah nkô| nău bôk năp ngăn. Bah meng ne\ nkre geh ăp nău saơ săk rgay mô g^t nkô| nău, way duh kêng măng, bu way kuăl lah luh dak rhal. Nău njrăng lah ta ăp mon jêt mô geh g^t saơ nkô| nău siăk jo\ kơt nu\ih têh ma knu\ng jo jo\ siăk. Kon se bah dâng 6 năm deh, tâm du năm mbra ntưp ăp nău ji mpeh trong n’hâm mô bah dâng 7 tơ\, lơn lah nu\ih ji klơm soh. Yôr nê lah kon se le\ dơi dăm kháng sinh ma kop ji mô hu\ch tâm rnôk rnăk wâl geh trong ntưp, ju\r kg mô g^t nkô| nău yor, ntưp ji mpeh trong n’hâm jo\ jông an m^n tât ji hiăn.

Dăn lah ueh nai dak si !

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja