VOV4.M’nông –Rnôk oh kon se hăn nti, gu\ mô so\ng, nsưng gu\ mô tâm di đah nău prêh bâh săk kon hoc, anh căp sam[u\t jâk ir, mô tâm ban bar ding mô lah ntu\k gu\ mô ang [ư an kon hoc ku\nh âk rnôk răk, nchih…[ư an oh kon se dơh geh ndu\r mpo\, que nting gu^h. yơn lah, yor nău ji mbrơi mbrơi, jo\ jêng [ư an âk nu^h mô njrăng n’hanh kêng du\t lah oh kon se geh nău tât mpeh săk soan.

T^ng rnoh kơp, ta Việt Nam nsoet dôn gu\ih geh bah 15-25% ăp nău ji way mâp ta kon se. Nsoet dôn gu\ih lah nu nău dôn gu\ih nsoet, nkêng du đah mô dah geh nsoet mpeh bah năp mô lah bah kơi [ư kon se săk mô ue\h, [ư prêng an kon se n’hanh n’hu\ch ăp nău [ư rêh jêng.

Rnôk rgâl, dôn gu\i dơi nkêng đah ma mô lah đah kiău (kuăl lah nsoet dôn gu\ih) mô lah nsoet ir mpeh bah năp kuăl lah mplơt nkơi mô lah mpeh kiău kuăl lah ku\nh dôn way n’hu\ch so\ng dôn bah ăp lvang koe ăch chrach. Rlău ma ne\, koe dôn gu\i hôm yor kon se geh ăp nău ji geh tât dôn gu\i, săk kon ho\k mô têh yor đêt pâl thể thao, brêt têh (brêt nting) mô lah yor gu\, dâk ơm ir.

Nsoet dôn gu\ih ta năm kon ho\k dơi ntoh yor nău tih gu\ âk kơt: gu\ nti mô so\ng, mô ue\h, b^ch, chu\n kô mưk, nkêng rnôk nchih sam [u\t; gu\ nti ta nsưng mô tâm di đah năm deh, anh sam [u\t jâk ir du đah ty, nglik; u\nh mô ang [ư kon ho\k ku\nh bôk rnôk răk, nchih…

Gu\ nti tih mô knu\ng [ư nsoet dôn gu\ih ma jêng tât ăp nău mô ue\h nting êng n’hanh geh ngo măt âk. Rnôk saơ kon se geh ăp nău mpơl kơt 2 đah nglik nkêng mô tâm ban, du đah prêh du đah dêh; nting nglik sât, tă bah 2 nting nglik tât dôn gu\ih mô tâm ban;… ri ăp me bơ\ an ndơ\ kon se tât but uănh nai dak si chuyên khoa yor ăp nău nsoet dôn gu\ih đêt geh đo\ng mbrơi mbrơi nsoet dôn gu\ih mbăn mô lah du\t mbăn.

Nsoet dôn gu\ih [ư nkêng săk, [ư kon ho\k gu\ nti mô dơi so\ng; [ư nking n’gang an nău răk, nchih; o\k r’ah măt n’hanh [ư mô rgum rngok, yor nê mbra khuch tât nău nti nsơm. {ư khuch tât nău mpât n’gơ bah nting, kon se mô dơi râng ăp nău pâl thể thao kơt ăp băl du rơh. Nkre, [ư khuch tât nău m^n bah kon se yor pu\n săk. Rlău ma nsoet dôn gu\ih hôm khuch tât nău rêh bah play nuih, klơm soh, khuch tât hun hao nting quang. Yor ne\ khuch tât nău deh nse bah kon ho\k bu ur rnôk tât năm [ư me.

Gay njrăng n’gang n’hanh nking n’gang ji nsoet dôn gu\ih ta kon se, an geh nău tâm rgop ue\h bah rnăk wâl n’hanh ngih sam [u\t:

- Đăp mpăn to\ng ăp ndơ sa kah (nău ngêt sa an geh to\ng protein, vitamin, chất khoáng….

- N’hao săk jan an kon ho\k đah trong an ăp oh hăn pâl thể dục thể thao [a [ơ.

- Nai n’hanh me bơ\ an nt^m kon gu\ nti so\ng, di ue\h. Mô an gu\ nti jo\ ir ma geh mông rlu n’gul mông nti.

- Jrô nti an to\ng ăp u\nh ang, n’ăp măt nar n’hanh u\nh ang. Ntu\k nti ta jay an gu\ ta ntu\k aih nđik, geh to\ng ăp u\nh ang.

- Nsưng, kđar nchih an têh tâm di đah ăp rơh năm, gưl nti.

- Mô an kon ho\k djôt anh dung ndrôm sam [u\t jâk ir. Rnôk anh an anh le\ 2 đah nglik mô lah rgâl đah cheng [a [ơ lah dung knu\ng geh du rse cheng.

An geh trong nchrăp but uănh săk soan ăp khay an kon se.

Nău nsoet dôn gu\ih lah dơi saơ ơm mbra dơh an nău săm, lah an jo\ hô an do\ng tât rek.

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja