VOV4.M’nông: Mhe rlau aơ, ta [on Drung (xã Yang Tao, nkuăl Lak, n’gor Dak Lak) ho\ geh du ntu\k geh srê ji klơm A [ư âk jêt nu\ih ntưp ji. Nkô| lah yor kônh wa ngêt sa ndơ mô kloh, mơng rêh dah ro\ng, ach chrach mô di ntu\k đă, do\ng nsum ndoh ndơ…

Nau ji klơm A lah ngoai tâm âk nau ji tâm ntưp âk ngăn tâm lam ntur neh, ngăn lah ntưp bah trong proch. Ta Việt Nam, nau ji geh âk ngăn, rgum tâm ăp n’gor tâm nkuăl Tây Nguyên, ngăn lah ntu\k geh nau gu\ rêh mô kloh nâp.

Nkô| nau [ư ji klơm A

Kman klơm A lah ngoai tâm 5 ntil kman geh nau khuch ngăn tât nau ueh bah klơm. Kman klơ A ntưp âk ngăn bah trong ngêt sa ăp ntil ndư geh ntưp siêu vi A. Ntil kman aơ rêh tâm trong proch bah nu\ih ji jêh ri lyuh bah dih rnôk hăn ach. Yor ri, ndơ do\ng, dak ngêt, ndơ sa mô lah ty bah nu\ih geh pah đah kan mra jêng nau rêng ntưp kam klơl A.

Êng ăp nau ntưp nê, ri siêu vi A nơih rêh tâm neh ndrel dak (ntu\k re dak, nglau, dak krong, dak jăng), tâm ndơ do\ng bah rnăk vâl…Kman klơn A geh joi saơ tâm dak chrach, ăch, dak diu bah nu\ih geh ji.

Klơm A ntưp bah ăp ntrong kơt lah:

-Dak ngêt, ndơ sa mô kloh, geh ntưp kman klơ a

-Ngêt sa nsum ndơ ( nglang k’ơng, bok jut, manag tho sêk, ndơ do\ng ngêt sa…) sa nsum ndơ sa, ndơ ngêt ma nu\ih geh nau ji klơm A

-Tâm bi\ch nsum đah nu\ih dôl geh nau ji.

Kơt ri, nau ji klơ  A mra geh ntưp bah trong nu\ih ji mô geh rao ty ma ho\ dônh ndơ sa, ngêt snum, sa nsum mô lah do\ng ndơ nsum

Êp nê, nau ji klơm A ko\ lah yor sa rêh ăp ntil puăch mpa geh tă bah nê, dak mô kloh, ngêt sa mô kloh mô lah vay mâp ma nu\ih tă geh nau ji, n’ăp ma rnôk nu\ih nê ê mpơl nau ji

Tă bah nau mbơh aơ mra dơi lah, ăp nu\ih ko\ mra ntưp klơm A. Ăp nu\ih nơih ntưp klơm A âk ngăn lah:

-Tâm bi\ch ma nu\ih geh nau ji

- Tâm rnăk vâl geh nu\ih ji nau ji aơ

-Nu\ih do\ng ma tuý.

- Ăp nu\ih lah lah kon se, rêh êp nglau dak, dak me, dak jăng, nkual neh geh khih djơh mô lah rêh tâm ăp ntu\k geh nu\ih ntưp ji klơm A

Rnôk geh nau ji klơm A, nu\ih ji mra saơ lêt rgănh, n’hâm châl nau ji mô dăng ndrel klơm mô dăng. Nu\ih ji mra nơih ntưp khih tâm klơm ndrel săk jăn.

Yơn lah, nau ji klơm A mô di lah nau ji klach rvê ngăn. Lah geh ji ê jâk ri mra dơi bah ma mô geh nau sôt tât klơm jo\ jong.

Nau njrăng der klơm A:

A[aơ, nau ji klơm A ê geh nau săm ân bah. Yor ri, nau đă ueh ngăn lah gay njrăng nau ji klơm A đah nau rgâl nau mơng ngêt sa ndrel gu\ rêh ăp nar. Ngăn lah:

Gay rêh, ngêt sa ân tâm di, di mông, ngăn lah pă mông rlu rlau ân tâm di khoa học, gay bi\ch ntơm 7-8h du nar

Mpât săk jăn mro ân geh săk jăn dăng, kơl njrăng nau ji ueh ngăn

Nchrăp hăn chuh vacine ji klơm A

Gay ngêt duh, sa si\n. Mô dơi sa biăp rih, mô kloh tu tơm

N’huch ăp ntil ndơ khuch tât klơm kơt ndrănh, biêr, su hât yor păng nkre geh nau khuch tât klơm, geh [ư lơn ma geh ntưp nau ji klơm A.

Nu\ih rblang: H’Thi