Rlăch du rach năm an ƀư bôk nău kan gưl neh dak, nkual neh Vĩnh Long – ntŭk geh ƀon lan Khmer gŭ rêh – hŏ nsoh ta săk he săk ntô mhe. Ăp trong neh n’huk mbĭr kăl e aƀaơ hŏ dơi rgâl ma trong bê tông nâp uĕh, ăp jay nsuet nkêng aƀaơ hŏ rong ntŭk an ăp jay tâm rnglăp nâp djhư̆n. Yơn khlay lơn, nău rgâl kloh lah bah nău mĭn n’hanh nău rôih dăng nsan hao bah nuĭh ƀon lan ta aơ.

Xã Ngũ Lạc ntơm nơh mpeh nkuâl Duyên Hải, n’gor Trà Vinh (ơm) geh ƀon lan Khmer âk rlău 86% rnoh nuĭh, hŏ tă gĭt tât lah nkual neh ach o, yor neh ntu lăp dak kiăt boh, ntung trong jru ngai, nău rêh nuĭh ƀon lan mâp âk mpưm jêr jŏt. Ndrĭ yơn, nơm geh bôk nău kan hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh gưl ngih dak nkual ƀon lan rnoi  mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang, xã hŏ nta trong dơh an rlău 3.200 rnăk manh tơm prăk tuch tăm, rgâl nău kan đah lĕ rngôch rlău 118 rmen prăk.

 Năm 2021, nô Thạch Bỡ dơi manh 20 rkeh prăk gay rvăt ndrôk ntil. Mô dơn geh tơm prăk, nô hôm  dơi râng jrô kơi năp nti kỹ thuật mât rong đŏng. Nơm geh kơt nê, ndrôk nô hao rơ̆ jêng uĕh, nsĭt tay tơm geh wăng sa đăp mpăn. Tât năm 2023, nô dơi ntop kơl tay 50 rkeh prăk gay mon jay tâm rnglăp. Ntop geh tay prăk tăch ndrôk n’hanh ndơ kơl bah nuĭh ƀon lan, nô hŏ mon jêng geh jay bơi 150 rkeh prăk. Nô Thạch Bỡ nkoch:

“Mât ndrôk ntil tâm ban kơt he ntêm prăk tâl dĭng, rnôk geh nău kŏ he tăch 1 mblâm gay thoi nău rêh. Rlău  ma mât ndrôk, rnăk geh đêt lŏ đŏng, rnôk geh mông ru hăn chùa ntĭm chữ Khmer an ăp kon se jê̆. Nơm geh n’gâng kan ta ntŭk uănh saơ he nsrôih nsan hao jêng hŏ ntop kơl geh 50 rkeh prăk, rlău ma nê oh nô kơl du đêt jêng rdâk geh jay.”

 Xã Long Hiệp mpeh nkuâl Trà Cú, n’gor Trà Vinh (ơm) lôch n’glăp njêng xã mhe ƀon lan Khmer âk rlău 80% rnoh nuĭh đŏng. Tâm lvang năm 2021–2025, xã dơi Trung ương n’hanh n’gor ntop kơl rlău 540 rmen prăk gay ƀư ndơ dŏng ntung trong, nhih nti n’hanh ntop kơl rnăk ach o hun hao tuch tăm. Nơm geh kơt nê, rnoh rnăk ach o jŭr bah dâng 2%. Yuh Thạch Thị Sa Rin – du rnăk mpeh săk ach o- nkoch mpeh njăr trong hăn tât klaih rlău ach o bah rnăk he. Ntơm nơh, yuh gŭ rêh tâm jay jê̆ nchep nchop, nău geh wăng sa rgoh n’gơ bah nău kan lĭr jâng ndeh, hăn tăm ba an bu. Nơm geh bôk nău  kan ntop kơl kon ndrôk ntil n’hanh tơm prăk tăch rgâl jê̆, nău rêh bah rnăk yuh đăp mpăn mbrơi.

“Rnôk ăp kon hôm jê̆ ach o ngăn, nsĭt geh wăng sa nsing tâm nău lĭr jâng ndeh; hăn tăm ban an bu, hăn rek ba an bu rnôk geh rnôk mô. Bah kơi nơh Ngih dak an kon ndrôk n’hanh an manh tơm prăk gay tăch rgâl jê̆ jêng nsĭt geh wăng sa đăp mpăn lơn, geh prăk mon jay.”

 Mô dơn ntop kơl tơm prăk, ăp n’gâng kan ta ntŭk hôm pơk jrô kơi năp nti, ndơ̆ rgâl khoa học kỹ thuật, lơn  lah uănh khlay n’hao nău gĭt êng gay nuĭh ƀon lan lor nchrăp nsan hao. Wa Thạch Viên – du rnăk hŏ klaih rlău ach o – lah rjăp, nău ntop kơl bah Ngih dak lah suan ntrôl, yơn săk nuĭh ƀon lan nơm ân nsrôih mơ dơi klaih rlău ach o jŏ jong. Wa Thạch Viên nkoch:

“Rnôk dơn geh ndơ ntop kơl bah Nghih dak he lơn ma geh nuih n’hâm nđơr gay nsan hao. Ntơm nơh he rêh tâm jay nsuet nkêng, aƀaơ geh jay nâp uĕh ri he lơn ma nsing nơm tâm nău rêh lơn. Yơn lah gay klaih rlău ach o jŏ jong săk he nơm ân nsrôih nsan hao mơ dơi, Ngih dak dơn kơl he du gâl nê nơh dơm.”

 Năm 2025 n’gor Vĩnh Long tĭng ƀư trong nchrăp mpeh bôk nău kan gưl ngih dak hun hao wăng sa, rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆, đah rnoh prăk rlău 284 rmen prăk, rgop kơl têk hŭch rnoh âk rnăk ach  o tâm rnoi khmer ta n’gor hôm 1,6%. Wa Thạch Mu Ni – Groi Giám đốc Sở Dân tộc n’hanh Tôn giáo n’gor Vĩnh Long an gĭt, tâm lvang năm 2025–2030, n’gor mbra ntuh kơl tay geh rgum tơm an rnăk ach o, dăch kêng ach o n’hanh rnăk mhe klaih rlău ach o.

“Ăp năm mhe aơ ta nkual ƀon lan Khmer dơi an ƀư ndrel du rơh 03 bôk nău kan gưl neh dak, bah nê nkual ƀon lan geh ăp nău rgâl nsrôih uĕh. Tĭng ôp uănh bah mpôl hên, lơn âk rnăk ach o aƀaơ tŭp tâm nău rêh ndrô ranh, kop ji. Tâl bar lah ăp rnăk mô tŏng geh tơm prăk tuch tăm, n’hanh geh du đêt rnăk mô jăp gơih wăng sa. Gay hŭch bah rnăk ach o, bôk năp lah ntop kơl rnăk ach o, rnăk dăch kêng ach o ma ăp trong joi geh nău rêh na nê̆. Dŭt khlay lah nkoch trêng rgŏ jă nuĭh ƀon lan nsrôih ndôr êng, gay nsan hao klaih rlău ach o, rdâk njêng nău rêh.”

 Ăp mblâm jay têh mhe, ăp njăr trong bê tông sŏng lâng n’hanh n’gôr gră nău gơm ngơi bah nuĭh ƀon lan ăp phum, sóc Khmer ta Vĩnh Long nar aơ lah nău dơi kloh bah  du trong nchrăp di, lăp nuih n’hâm ƀon lan, pơk luh trong hăn let năp tay chrat ang n’hanh hơm răm lơn.