Tă aơ tŏng 120 năm, lơ 22/11/1904, Toàn quyền Đông Dương (n’gâng kan thực dân Pháp) an Nghị định ndâk njêng n’gor Darlac (Dak Lak), mpeh tâm xứ Trung Kỳ. Aơ lah ntơm bôk năp na nê̆ luh bah n’gor Dak Lak, du ƀon lan tâm neh ntu Việt Nam. Rlet rlău âk lvang lăp-nkhah n’har neh hành chính, rlău ăp rơh njrăng n’gang cách mạng, Dak Lak mât nău ƀư tơm khlay mpeh wăng sa rêh jêng, rnă njrăng bri dak nkual Tây Nguyên n’hanh lam dak. Khay 3/1975, lơh dơi Buôn Ma Thuột (Dak Lak) lĕ ntơm an chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, rklaih luh đăp mpăn lĕ rngôch miền Nam 30/4/1975, kơp dơn ngoăy neh dak.

Ta nkual Tây Nguyên, đah nău ntuh kơl bah ngih dak, nău nsrel soan tâm ban nuih n’hâm bah nuĭh ƀon lan ăp rnoi nuĭh, n’gor Dak Lak dôl nar lơ hun hao, đăp mpăn rnă njrăng chính trị, têh hvi wăng sa dâk bôk năp nkual Tây Nguyên. Groi Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Hà, Tạp chí Cộng sản, rblang mpeh nău hun hao bah n’gor Dak Lak.

Đah ntŭk ntô neh ntu n’hanh ntŭk dŭt khlay bah Dak Lak, ăp ndơ hun hao lĕ rgum sĭt nkual neh aơ n’hanh bah nĕ rêng hvi luh ăp nuih n’hâm đah lam nkual. Gâp nsing nơm ăp tu tơm đah nău geh ơm, đah nău văn hóa, âk lịch sử way ơm n’hanh lơn lah ăp nău khlay bah kon nuĭh Tây Nguyên mbra mô rlu dơi hun hao tâm rnôk mhe, tâm rach năm hun hao mhe bah neh dak he.

Tâm trong hun hao, n’gor Dak Lak lĕ rgum tŏng ăp văn hóa ăp nkual bah neh dak, đah 49 rnoi nuĭh oh nô rêh nsum. Aƀaơ rnoh nuĭh bah n’gor rlău 1,9 rkeh nuĭh, âk ngăn nkual Tây Nguyên, tâm nĕ nuĭh rnoi mpôl đêt geh 35,7%. Wa Võ Đình Hoan, nuĭh ƀon lan xă Cư Suê, nkuăl Cư M’gar, an gĭt:

Aƀaơ lĕ rngôch ăp xă nkual jru ngai an tât ăp ƀon lan ri geh trong hăn dŭt uĕh, ngih sam ƀŭt ngih dak si dơi ntuh kơl dŭt lah uĕh. Ăp tơm tăm khlay kơt cà phê, tiêu. Cao su n’hanh lơn lah tơm sầu riêng lĕ rgop đăp mpăn hun hao wăng sa bâh nuĭh ƀon lan.

Rlet rlău 120 năm têh jêng n’hanh hun hao, bơi 50 năm rklaih đăp mpăn, n’gor Dak Lak lĕ geh âk njoat hun hao têh dăng. Wăng sa mât ngăch hao jêng âk (rĭng geh rlău 8%/năm tâm 20 năm dăch aơ), GRDP rĭng bôk nuĭh năm 2024 geh 68,8 rkeh prăk/du hê, rnoh khlay dĭng lĕ ndơ dâk bôk nkual Tây Nguyên.

Đah âk ntŭk ntô geh ơm uĕh, trôk nar đăp mpăn, neh chăng baza uĕh jêng, ndrel âk ntil nău uĕh văn hóa ăp rnoi nuĭh, n’gor Dak Lak geh âk ndơ gay hun hao têh dăng. Wa Nguyễn Đình Trung, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư N’gor ủy Dak Lak, an gĭt, n’gor dôl nsrôih tĭng nuih n’hâm Nghị quyết 23 năm 2022 bah N’gâng kan Chính trị n’hanh Nău ntrŭnh 1747 bah Thủ tướng Chính phủ mpeh uănh an dăp rgum n’gor Dak Lak tât năm 2030, uănh tât năm 2050.

Tâm nĕ mĭn kloh tât năm 2030 n’gor Dak Lak lah n’gor ndrŏng bah lam dak n’hanh n’gor hun hao ngăch nâp nâl tĭng tâm wăng sa uĕh kloh, tâm pleh, sinh thái n’hanh nău way uĕh ơm; hun hao wăng sa ndrel đah đăp mpăn nău rêh jêng, đăp mpăn nâp nâl mpeh mât njrăng bri dak rnă njrăng. N’hanh mĭn kloh uănh tât năm 2050 ri Dak Lak nsrôih geh tốp 25 n’gor geh têh jâng wăng sa dâk bôk lam dak.

Ndơn tay, mât uĕh nău geh, nău dơh bah nkual neh têh ndrŏng nău way ơm lịch sử, văn hóa, ntŭk kan khlay, n’gor Dak Lak dôl tĭng njoat nsan săk hun hao ndrŏng uĕh, nău way uĕh ơm, tâm di đah ntŭk nklang n’hanh ntŭk nuih n’hâm khlay bah nkual Tây Nguyên.